Libya Çalışma ve rehabilitasyon Bakanlığı (http://labour.gov.ly/

Libya Sosyal Güvenlik Fonu (Sandığı) http://ssf.ly/

Sosyal Güvenlik ile ilgili 1980 yılı 13 No’lu Kanun

Yaşlılık sigortasını düzenleyen yaşlıktık maaşı hk. 13. madde

Libya Sosyal Sigortalar Kanununun Bazı ükümlerine İlişkin 1991 Yılı, 1 Sayılı Kanun Değişikliği Madde 3 Yabancı makamlar adına çalışanlar, sigorta primlerini işverenleriyle paylaşarak öderler. Buna göre çalışan, sigorta priminin %25’ini, işveren ise %75’ini ödemekle yükümlüdür.

Sigortaya ilişkin uluslararası anlaşma hükümleri göz önünde bulundurulmak kaydıyla, sigorta prim tutarları işveren ve işçi arasında aşağıdaki şekilde paylaştırılır: Yabancı makamlar nezdinde çalışanlar sigorta primi iki taraf arasında aşağıdaki şekilde paylaştırılır : İş veya hizmet veren makam ödenmesi gereken sigorta priminin %75’ini; Sigortalı işçi ise sigorta priminin %25’ini ödemekle yükümlüdür.

Maaş ve kesinti primleri katılım payı : Emeklilik, iş kazası, iş dışı kaza veya miras sonucu iktisap edilecek maaş karşılığında bütün sigortalıların ödemek zorunda olduğu primdir. Söz konusu primin oranı %10.5’tur.

Esas maaş katılım payı : 1985 yılı 16 sayılı esas maaş kanunu uyarınca bütün sigortalıların ödemesi gereken primdir. Anılan primin oranı %1’dir. Böylece sözleşme çerçevesinde istihdam edilenlerin brüt maaşları üzerinden ödenmesi gereken toplam sigorta prim tutarı %15’tir.

Sosyal Güvenlik Yasası hükümlerine uygun olarak, işverenler (1) İdari bakanlıklar ve benzerleri.

2) Ulusal şirketler

3) Yabancı şirketler

4) Ortaklıklar

5) serbest meslek sahibi) aracılığıyla çalışanların maaşlarından aylık güvenlik katkıları kesilir.

Erkek 65 yaş kadınlarda 60 yaş .Sivil çalışanlar 62 yaş tehlikeli işlerde çalışanlar 60 yaş

Libya'da 3201 sayılı Kanun kapsamında 31.08.1985 tarihi öncesinde çalışan vatandaşlarımızın Hizmet Belgesi veya bu belgelerin teyidi amacıyla taleplerinin yerine getirilmesini teminen Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'nda bir değerlendirme komisyonu kurulmuştur.
Bu itibarla, Libya’da Ülkede çalışılan sürede kullanılan pasaportun aslı ile birlikte ikamet edilen en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü'ne başvurarak, burada bu belgelerin fotokopilerinin "Aslı gibidir" tasdiki yapılması ve bunların yine bu Müdürlük tarafından 30.03.2017 tarih ve 12522335-010.07.01-E.1792503 sayılı Genel Yazı'da belirtilen talimat çerçevesinde Sosyal Güvenlik Kurumu, Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğüne (Adres: Mithatpaşa Cad. No : 7 Sıhhiye 06437 ANKARA, Telefon : 0 (312) 432 12 47, Faks 0 (312) 432 12 45,e-posta:www.sgk.gov.tr)
gönderilmesi gerekmektedir.

01.09.1985 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye- Libya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, yürürlük tarihinden önceki hizmet süreleri bakımından 1976 tarihli eski Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerinin uygulanmasına devam edilmesini öngörmektedir.

Eski Sözleşmeye göre; kesilmiş olan sigorta primlerinin iadesi söz konusu değildir.

Buna karşılık aynı sözleşme; Libya ve Türkiye’deki hizmet sürelerinin, yaşlılık aylığı ve normal hastalık sonucu meydana gelen iş göremezlik aylığı ile sigortalının ölümü halinde geride kalan hak sahipleri için öngörülen aylıklara hak kazanılması ve aylık tutarının hesaplanması amacıyla birleştirilmesine imkân vermektedir. Bu itibarla, her iki ülkedeki toplam hizmet süresinin yukarıda belirtilen aylıklardan birine hak kazanılması için asgari süreyi (Libya Sigorta Mevzuatında belirtilen 65 yaşını) doldurması halinde hak sahibinin, Libya Sigorta İdaresince verilmiş sigorta sicil numarası ve diğer belgeleriyle birlikte müşterek aylık bağlanması talebiyle ikamet edilen en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir.

(Müşterek Maaş) taleplerinde; öncelikle müşterek sigortalının bu ülkede geçen primli hizmetinin tespiti şarttır.

Bu bağlamda, aşağıda belirtilen belgelerin mutlaka bulunması zorunludur.
Libya Emeklilik Fonu tarafında aşağıdaki belgeler istenmektedir:

• Temin Dönemi (01/06/1981- 31/05/1981 ) ………. 01/06/1981 öncesi
Primli hizmetin tespiti için ; (107 Formun alınabilmes için)
1- Temin sigorta Kartı ( fotokopisi) Numarası .
2- Pasaport fotokopileri ve (eski pasaportunun numarası).
3- Dörtlü isim ( adı, baba adı, dede adı, soyadı) + Ana adı.
4- Doğum yeri ve tarihi.

• Daman Dönemi için (01/06/1981 -31/08/1985) ……… 01/06/1981 sonrası
• Daman Sigorta Kartı ( fotokopisi) Numarası.
• Pasaport fotokopileri.
• Teselsül Mürettebat TM ( Prim Tahakkuk Cetveli) aslı – örneği.
• Arapça sözleşmelerin (Akitlerinin) fotokopileri.
İşin başlangıç ve bitiş tarihlerini belirtilen İşveren yazısı (bonservis) Arapçaya çevirisi yapılmış olması)

Bu belgelere ek olarak hizmet sürelerinin yanı sıra almış olduğu ücretlerinin bildirilmesi yararlı olacaktır.

Temin dönemi için (107 Nolu Form ile Daman dönemi için Prim tahakkuk Cetvel (Teselsül Mürettebat TM) temin edilmesini müteakiben, aşağıda belertilen belgelerle birlikte Libya Emeklilik Fonuna Müşterek aylık talebinde bulunabilmektedir.

Libyalı ya da yabancı firmalarda 5 yıldan az çalışan işçilerimizin sigorta primleri 1986 tarih ve 328 sayılı Karar uyarınca iade edilmemektedir.
5 yılı dolduranlar ise, aşağıdaki şartları yerine getirmeleri gerekmektedir:
1. İşverence Libya Sosyal Sigortalar Kurumu’na hitaben yazılmış işbitimi karar yazısı,
2. İşveren tarafından düzenlenmiş (5) no’lu form,
3. Pasaportun işlem görmüş tüm sayfalarının fotokopisi,
4. Çıkış vizesinin fotokopisi, varsa oturum izninin iptali,
5. Sigorta primlerinin ödendiğini gösterir Tescil, Primler ve Teftiş Bölümünün onayını taşıyan belgesi,
6. Hizmet akitlerinin fotokopileri,
7. 01.06.1981’den önce hizmeti olanlar için Temin (sigorta) kartı,
8. Sigortalının talebini içeren dilekçe,
9. Daha önce prim iadesi almadığına dair yazı,
10. Bütün bu belgeler ve pasaportun aslı ile birlikte şahsen müracaat.

Libya 1971 yılında yürürlüğe giren 58 no’lu , Çalışma Yasasıyla kararlaştırılan yabancılara ödenen hizmet sonu tazminatı ile 03.03.1983 yılı 7 nolu kanun gereği yabancılara ödenen prim iadesi ödemeleri iptal edilmiştir.

Libya Sosyal Güvenlik Fonu’ndan (Sandığı)dul – yetim ve maluliyet aylığı almakta olan ve Türkiye’de ikamet eden toplam 58 vatandaşımıza bağlanan aylıklar Türkiye Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıylaT.C. Ziraat Bankası tarafından her vatandaşın açtığı hesaba yatırılarak ödenmektedir.

Libya Sağlık Sigortası 2010 yılı 20 Nol’lu Kanun

Libya’da sağlık hizmetleri talep ve arz için yapılan harcamalarda güçlü kamu desteği mevcuttur. Devlet, kamu çalışanlardan yaptığı kesintilerle oluşturduğu fonlarla ve serbest meslek çalışanlarından aldığı primlerle sağlık hizmetlerinin finansmanına ek kaynak sağlamaktadır.
Diğer taraftan, bazı sağlık hizmetleri ve yardım türlerinde finansman kaynağını doğrudan devlet sağlamaktadır. Özel Sağlık hizmetlerinde finansman, kişilerin sağlık hizmetleri için doğrudan yaptığı ödemelerle sağlanmaktadır.
Libya’da sağlık gücü yeterli nitelikte ve nicelikte değildir. Mevcut sağlık eğitim kuruluşları yeterli değildir. Son yıllarda sağlık eğitimi alanına ağırlık verilerek bu sorunun giderilmesine çalışılmaktadır.
Özetle, Ülkede sağlık hizmetleri, sosyal hizmetler ve sosyal güvenlik hizmetlerinin finansmanı büyük oranda kamu kaynaklarıyla karşılanmaktadır. Devletin çalışanlarının ücretlerinden veya gelirlerinden yaptığı kesintilerle oluşturduğu fonlar, devletin doğrudan yaptığı harcamalar ve işverenlerin ödedikleri primler bu hizmetlerin talep finansmanlarına ek kaynak oluşturur. Ayrıca devletin bazı sağlık hizmetlerinde yaptığı indirimler mevcuttur.

Libya'da sigorta faaliyet ruhsatlı lisans sigorta araçlardan biri katılım yoluyla, tüm vatandaşlar ve sakinleri için sağlık sigortası sistemi için kayıt yapılması .

1. Sağlık Sigortası : Maliyetlerinin doğrudan ödeme önlemek için zorunlu katılım yoluyla sağlık hizmetlerinin finansmanı sistemi.
2. Üye : Sağlık sigorta priminin doğruda veya onun adına ödenmiş , sağlık sigortanın sistem üyesidir .
3. İş sahibi :Üyelerin katılım görevi yerine getiren sorumludur .
4. Yararlan : Sigorta kapsamından yararlan kişi .
5. Sigortacılar : Bu kanunda belirtilen 3 nolu ve 1373 yıllın sigorta araçlarıdır .
6. Sigorta belgesi : Sigortacı tarafında katılımcılara verilen sigorta belgesidir.

Kamu ve özel işverenler , çalışanların sağlık sigortası ve katkı payların katılım ve girişlerin yapacaktır .

Aşağıdaki grupların sağlık sigortalarının devlet tarafından primleri ödenecektir:

• Dul ve kimsesiz ,ihtiyaçlarını giderecek kimsesi olmayanlar .
• geliri olmayanlar .
• Düşük gelirli guruplar ,bu guruplar ve gerek duydu ihtiyaç sahibi gruplar genel halk komisyonu tarafından karara bağlanacaktır. Madde (3)

Hastalık Sigortasında sağlanan Yardımlar:

Sağlık sigortanın hizmetleri aşağıdaki tıbbi hizmetleri kapsayacaktır :
1. Klinikler ve tıp merkezdeki kamu doktorlar ve uzmanlar ve danışmanlar tarafından kontrol ve ilaç hizmetleri .
2. Genel tıbbi hizmetler (aile hekimliği)
3. Analizleri ve röntgen ve başka teşhis araçları.
4. Hastaneler ve kliniklerde barınmak ve tedavi.
5. Cerrahi operasyon işlemi.
6. Kritik durumlarda hastaya bir refakatçinin kalması.
7. Doğum ve gebelik takibi .
8. Tedavi için gereken ilaç ve tıpı gerekçeler .
9. Yapay ve güçlendirme haricinde normal diş ve dişetlerinin tedavisi .
10. AİDS ve telafisi.

genel halk komite onay ile başka tıbbi hizmetler eklenebilir, bu hizmetlerin belirlenmesi ve finansmanını yönetmelikte detayı açıklaması göstermektedir.
Madde (6)
Sigorta hizmetleri, tarafından sözleşmeli olan sağlık kurumları aracılığıyla ve aşağıdaki kanallardan sağlık sigortası ile sunulmaktadır:-

1. Aile Hekimliği Kliniği
2. Tıbbi klinikler
3. Tıbbi katılımcılar
4. Konut Klinikler, hastaneler
5. Teşhis ve tedavi merkezleri
6. Eczaneler

Ve bu kurumlar kabul gören bilimsel yöntemlerle uyarınca tıbbi hizmetler sunmaları gerekmektedir , genel kurulmuş profesyonel ve etik standartlara uygun olarak bu konuda tıbbı konular dikkate alınarak yapılmalıdır. Madde (9)
Libya 1980 Yılı, 13 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu
Madde 9 : Zorunlu Sigorta Kaydı

Sosyal sigortaya kayıt, işbu kanun hükümlerinin kapsadığı bütün şahıslar için zorunludur.

Madde 13 : Hizmetin veya İşin Sona Erme Yaşı

a) Sigortalı, işbu kanunda belirlenen yaş haddi nedeniyle hizmet veya iş süresini tamamladığında yaşlılık (emeklilik) maaşına hak kazanır.
b) Söz konusu yaş haddi, erkek sigortalılar için 65 (altmışbeş), kadın sigortalılar için 60’tır (altmış).

Madde 17 : İş Kazası veya İş Yerinden Kaynaklanan Rahatsızlık Sonucu Oluşan İş Göremezlik Neticesinde Verilecek Maaş

a) Şayet bir iş kazası sonucu sigortalanan, tamamen iş göremez duruma gelmiş ve dolayısıyla hizmeti bu nedenle son bulmuş ise maaşı ona tam olarak ödenir. Şayet yarı yarıya iş göremez duruma gelmiş ise ona maaşının bir bölümü ödenir.
b) Tam veya maaşının bir bölümünün ödenmesi hususu aşağıda belirtilen sakatlık seviyelerine göre belirlenir:
- %5’ten az ise herhangi bir maddi iktisap gerektirmez.
- %5-%29 arası kesintili yardım iktisap eder.
- %30-%59 arası maaşın bir bölümü iktisap edilir.
- %60-%100 arası maaşın tamamı iktisap edilir.

Sosyal Güvenlik Mevzuatının ana ekseni 1980 yılında çıkarılan 13 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu oluşturmaktadır. Bu Kanunda yapılan değişiklikler ile uygulamaya yönelik çıkarılmış yönetmelik ve genelgeler de mevzuatın diğer öğesidir.

Libya Emeklilik Fonu: Sosyal Sigortalar Sandığınca sunulan hizmetler Nakdi ve Ayni yardımlar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. A- Nakdi Yardımlar, Yaşlılık maaşları, İş kazası sonucu veya dışında maluliyet maaşları, sigortalıların hak sahiplerine ödenen maaşlar, Geliri olmayan veya geçim kaynağını kaybedenlere yapılan yardımlardır. B- Ücretlilere sağlanan Aile Yardımları, C- Kısa süreli Yardımlar( Kendi hesabına çalışanlara geçici iş göremezliği, İş kazalarında veya doğumda ödenen günlük para yardımları) D- Nakdi Para Yardımlar ( gerekli koşulları taşıyanlara bir defa mahsus olmak üzere yapılan parasal ödemeler, Hamilelik, Doğum, Cenaze Doğal afet yardımlardır.) E- Ayni Yardımlar; Sosyal Bakım bu meyanda barınağı olmayan veya bakımını sağlayacak kimsesi olmayanlara geçimini sağlamaktan aciz kimselere yardım ve geçimini sağlanır. Tıbbı Sağlık Yardımları ( Sanayi tesislerde çalışanların can güvenliği ve sağlığı için gerekli önlemlerin alınması iş kazalarında yaralanan veya mesleki hastalığına yakalananlara sağlık yardımları yapılması kazazedelerin rehabilitasyonlarının sağlanması, malul ve bakıma muhtaç kişilere yapılan yardım türleri bu kapsamda değerlendirilmektedir.
1980 Yılı 13 Sayılı Sosyal Libya Sosyal Sigorta Sandığı; 1) Al Gebel El Akhdar 2) Al Batnan 3) Al Mergib 4) Zwara 5) Misrata 6) Al zawia 7) Al Wahat 8) Al Gabal Al Gharbi 9) Souf Al Jeen 10) Al Coufara 11) Tripoli 12) Binghazi 13) Al Mamtıka Al Wsta 14) Fezan 15) Derne branches / birimleri olarak faaliyet göstermektedir.

Libya İş İlişkilerini düzenleyen 2010 yılı 12 Nolu Kanun’unun kadınların çalıştırılması ile ilgili maddeler aşağıdadır :
Madde (24)
Kadınlar, Genel Halk Komitesinin bir kararı ile belirlenen kadınların doğası ile uyumlu olmayan eylemlerde çalıştırılamazlar erkekler, tedavi ve istihdamda ve eşit değerde çalışma karşılığında kadınlara karşı ayrımcılık yapamazlar, İş bu Kanun yürütme yönetmeliğinde belirtildiği üzere, Genel Halk Komitesinin belirlediği mesleklerde ve mesleklerde çalışma saatleri azaltılabilir ve erkek ve kadın çalışan sayısı ile orantılı çalışma ihtiyaçları dikkate alınmalıdır.
Madde (25)
Kadınlar, doğum tarihini gösteren bir sağlık sertifikasının sunulmasından itibaren 14 hafta boyunca annelik izni hakkına sahiptir. Bu izin altı haftadan az olmayan zorunlu bir doğum dönemi içerir. Annelik izni birden fazla çocuğu varsa on altı haftaya uzatılır.
Hamilelik, doğum, komplikasyonlar veya emzirme ile ilgili olmayan haklı nedenler dışında, Hamilelik sırasında bir kadının işini sonlandırmasına izin verilmez veya İstihdam tarihini takip eden 18 ay içinde, çalışan kadın, çalışma saatinin ödenmesi koşuluyla, çocuğunu beslemek için en az bir saatten az olmamak koşuluyla çalışma saatlerinde bir süre veya sürenin askıya alınması hakkına sahiptir.
Madde (26)
Çocuk sahibi kadın istihdam eden işverenler, çocuklarının bakımı için yer ayırmalı ve birden fazla işveren çocuklarının kreşlerine ait yerlerin tahsisine katılabilir.
Bu yasanın yürütme yönetmeliği, kadınların istihdamı organizasyonuna ilişkin şartları ve düzenlemeleri belirler.

Ayrıca, Libya Genel Ulusal Kongresi (GUK) ’un 18 yaş altındaki her çocuk için babaya ayda 100 Libya Dinarı verilmesi yönündeki yardım paketini kabul etmiştir. Babanın Libyalı olmaması halinde paranın anneye verileceği; boşanma halinde yardımın çocuğun veli ya da vasisine ödeneceği; 18 yaş üstünde olan, evlenmemiş ve başka geliri olmayan kadınların yardımdan yararlanmaya devam edecekleri ve söz konusu ödemeler, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yapılmaktadır.