Kazakistan Cumhuriyeti Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı

Web sayfası : http://www.enbek.gov.kz/en/frontpage

Kazakistan Emeklilik Fonu: https://www.enpf.kz/en/

Kazakistan Zorunlu Sosyal Sigorta Fonu: https://ddei3-0-ctp.trendmicro.com:443/wis/clicktime/v1/query?url=http%3a%2f%2fwww.gfss.kz%2f%23%2fhome&umid=1BF9BB50-703D-A605-8FC6-AC09C41AE15C&auth=a4f4a8cbb2568592000ef3607834f93c1b71cd73-144a76f1fc1da7b982c2cda5e0e50edfd14740e2 (www.u )

25 Nisan 2003 tarihli ve 405-II Numaralı Kazakistan Cumhuriyeti Zorunlu Sosyal Sigorta Kanunu

Sistem, bir işveren yanında çalışanlardan ve kendi adına çalışanlardan alınan primlerle finanse edilmektedir.

Sigortalı kişiler

Sigortalıdan, ödenen aylık maaşının %10’u kesilmektedir.

Primleri hesaplamak için kullanılan minimum kazanç miktarı, aylık asgari ücret tutarında, maksimum kazanç miktarı ise aylık asgari ücretin 75 katının % 10’u kadardır.

Serbest çalışanlar

Kendi adına çalışanlardan emeklilik primi olarak aylık kazancının % 10’u oranında prim kesilmektedir.

Primleri hesaplamak için kullanılan minimum kazanç miktarı, aylık asgari ücretten az olamaz. Maksimum kazanç miktarı ise aylık asgari ücretin 70 katının % 10’u kadardır.

Not: Kazakistan’da halen sadece Kazak çalışanların maaşlarından % 10 oranında emeklilik sigorta primi kesilmekte, geçici süreli (süresi 1 yılı aşmayan çalışma vizesiyle çalışanlar) çalışanlar kapsam dışında tutulması nedeniyle bu kişilerin maaşlarından emeklilik sigorta primi kesilmemektedir.

Bu uygulamanın istisnası olarak, talebine binaen belirli şartları taşıyan yabancılara 10 yıla kadar (pasaportun geçerlilik süresine göre) çalışma ve oturma izni hakkı tanınmakta ve kendilerine bu durumu tevsik eden Yaşam Belgesi (Vid na Vitelstva kartı) verilmektedir. Bu belge sahibi yabancıların aylıklarından % 10 oranında emeklilik primi kesilmekte, Yaşam Belgesi sahibi yabancılar ülkelerine kesin dönüş yapacaklarında bu kesintiler toplu olarak kendilerine geri ödenmektedir.

Zorunlu bireysel hesap (yaşlılık):

Erkekler 63 yaş, kadınlar 58 yaş (kadınlar, 1 Ocak 2018 itibariyle 63 yaşa kadar aşamalı olarak yükseliyor).

Eğer hesap dengesi en az minimum emeklilik aylığına eşit bir yardımı finanse etmeye yetiyorsa 55 yaş (erkekler ve kadınlar).

Dayanışma aylığı (yaşlılık):

• Erkeklerde en az 25 yıllık primle 63 yaş ya da kadınlarda en az 20 yıllık primle 58 yaş;
• 1949’dan 1963’e kadar en az beş sene ekolojik açıdan zarar görmüş bölgelerde yaşamış, erkeklerde en az 25 yıllık primle 50 yaş, kadınlarda en az 20 yıl primle 45 yaş;
• En az 5 çocuk büyüten anneler için 53 yaş

Devlet temel emeklilik aylığı (yaşlılık): sigorta süresini dikkate almaksızın emeklilik yaşında ödenir.

Mevzuatta belirlenmiş ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar, işveren tarafından % 5 daha fazla prim yatırılması kaydıyla 50 yaşında emekli olabilmektedir.

Kazakistan’da sürekli olarak çalışan/ikamet eden yabancı ülke vatandaşları dahil olmak üzere çalışan ve bağımsız çalışan kişiler.

-İş sözleşmesi ile çalışılan süreler,
-Askerlik görevi,
-Hukuk birimlerinde çalışma,
-Devlet memurluğu,
-İşletme faaliyetleri,

İki ülke arasında akdedilmiş bir sosyal güvenlik anlaşması bulunmadığından sigortalılık sürelerinin birleştirilmesi mümkün değildir.

Prim iadesi bazı durumlarda uygulanmaktadır..

Aylıklar Kazakistan’da ödenmektedir.

Kazakistan Cumhuriyeti Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı

Web sayfası : http://www.enbek.gov.kz/en/frontpage

Kazakistan Zorunlu Sosyal Sigorta Fonu

Devlet Zorunlu Sosyal Sigorta Kanunu

Devlet, bu Yasa ile belirlenen şartlarda zorunlu sosyal sigorta türlerine ilişkin risk durumları olduğunda (malullük durumunda, ekmek kazananın kaybı/sigortalının ölümü durumunda, iş kaybı durumunda, hamilelik ve doğum nedeniyle gelir kaybı durumunda, yeni doğmuş bir çocuğun evlat edinilmesi ile bağlantılı olarak gelir kaybı durumunda, çocuğun bir yaşına kadar bakımıyla bağlantılı olarak gelir kaybı durumunda) vatandaşlara sosyal ödeme alma hakkını garanti eder.

Primler işveren tarafından karşılanmaktadır.

1 Ocak 2018 itibarıyla % 3,5

Primleri hesaplamak için kullanılan minimum kazanç miktarı, aylık asgari ücretten az olamaz. Maksimum kazanç miktarı ise aylık asgari ücretin 10 katının % 3,5’i kadardır.

Malullük, ölüm, iş kaybı, gelir kaybı durumunda yardımlar sağlanır.

Geçici olarak Kazakistan’da çalışan ve ikamet eden vatandaş olmayan kişiler dahil olmak üzere çalışan ve bağımsız çalışan kişiler.

Primi ödenmiş süreler

Prim iadesi veya transferi mümkün değildir.

Aylık ve gelirler Kazakistan’da ödenmektedir.

Devlet sosyal yardımı: Tespit edilen engellilik derecesine ve öngörülen engellilik kategorisine göre düz oranlı aylık ödeme yapılır.
Sosyal sigorta: Son 24 aydaki ortalama aylık sigortalı kazanç ile aylık minimum ücretin %80’i arasındaki fark temel alınıp, aylık bağlama oranı, çalışma kapasitesi kayıp oranı ve sigortalı süre oranı ile çarpılarak aylık ödeme yapılır.
Aylık bağlama oranı 0,6’dır.
Çalışma kapasitesi kayıp oranı,
• Eğer çalışma kapasitesindeki kayıp oranı %80 ile %100 arasındaysa (1. Grup engellilik varsa) 0,7;
• Eğer çalışma kapasitesindeki kayıp oranı en az %60 fakat %80’den az ise (2. Grup engellilik varsa) 0,5;
• Eğer çalışma kapasitesindeki kayıp oranı en az %30 fakat %60’den az ise (3. Grup engellilik varsa) 0,3’tür.
Sigortalı süre oranı,
• 6 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,1;
• En az 6 ay fakat 12 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,7;
• En az 12 ay fakat 24 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,75;
• En az 24 ay fakat 36 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,85;
• En az 36 ay fakat 48 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,9;
• En az 48 ay fakat 60 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,95
• En az 60 ay sigortalılık süresi söz konusu ise 1,0’dir.
Malullük aylığı, emeklilik yaşında kesilir ve yerine yaşlılık aylığı ödenir.
Yardımlar, tüketici fiyatı endeksindeki değişikliklere göre periyodik olarak düzenlenir.
Dul ve Yetim (Geride Kalanlar) Yardımları
Dul ve yetim aylığı
Zorunlu bireysel hesap: Ölen kişinin hesap düzeyi temel alınarak hesaplanan yardım, ölen tarafından belirlenen oranlarda geride kalanlar arasında dağıtılır.
Devlet sosyal yardımı: Aile büyüklüğüne ve herhangi bir aile üyesinin bir engele sahip olup olmamasına göre düz oranlı bir yardım ödemesi yapılır.
Sosyal sigorta: Sigortalının son 24 aydaki ortalama aylık sigortalı kazancı ile aylık minimum ücretin % 80’i arasındaki fark temel alınıp, aylık bağlama oranı, geride kalan sayısı oranı ve sigortalı süre oranı ile çarpılarak aylık ödeme yapılır.
Aylık bağlama oranı 0,6’dır.
Geride kalan sayısı oranı, geride kalan bir bağımlı kişi için 0,4; iki bağımlı kişi için 0,5; üç bağımlı kişi için 0,6; dört ya da daha fazla bağımlı kişi için 0,8’dir.
Sigortalı süre oranı,
• 6 aydan az sigortalılık süresi söz konusu ise 0,1;
• 6-12 ay arası 0,7;
• 12-23 ay arası 0,75;
• 24-36 ay arası 0,85;
• 36-48 ay arası 0,9;
• 48-60 ay arası 0,95;
• 60 ya da daha fazla ise 1,0’dır.

Yardımlar, tüketici fiyatı endeksindeki değişikliklere göre periyodik olarak düzenlenir.

Analık yardımı (sosyal sigorta): Annenin son 12 aydaki aylık ortalama kazancına göre, doğumdan önceki 70 gün ve doğumdan sonraki 56 gün olmak üzere toplam 126 gün için ödenir.
Çocuk bakımı yardımı (sosyal sigorta): Ebeveynlerden birinin son 24 aydaki aylık ortalama kazancına göre, doğum izninin sonundan çocuk 1 yaşına gelinceye kadar ödenir.
Yardımlar, tüketici fiyatı endeksindeki değişikliklere göre periyodik olarak düzenlenir.
Çalışan için Sağlık Yardımları
Yardımlar, genel ve özel bakımları, hastaneye yatışı, laboratuar hizmetlerini, diş bakımını, doğum bakımı ve nakli kapsar.
Bağımlılar için Sağlık Yardımları
Bağımlılar için sağlık yardımları, sigortalılar için olanla aynıdır.
Nakdi hastalık yardımları: Yardımları işverenler çalışanlara doğrudan öderler.
Genel koordinasyon ve denetimi Çalışma ve Halkın Sosyal Korunması Bakanlığı sağlamaktadır.
Devlet Sosyal Sigorta Fonu program finansmanını yönetmektedir.
Sağlık Bakanlığı ve mahalli idarelerin sağlıkla ilgili birimleri genel koordinasyon ve denetimi sağlar.
İşsizlik Yardımları
Sigortalının son 24 aydaki ortalama aylık sigortalı kazancı temel alınıp, aylık bağlama oranı ve sigortalı süre oranı ile çarpılarak aylık ödeme yapılır.
Aylık bağlama oranı 0,3’tür.
Sigortalı süre oranı, eğer sigortalılık süresi;
• 6 ila 11 aylık ise 0,7;
• 12 ila 23 aylık ise 0,75;
• 24 ila 35 aylık ise 0,85;
• 36 ila 47 aylık ise 0,90;
• 48 ila 59 aylık ise 0,95;
• 60 ya da daha fazla aylıksa 1,0’dır.
Yardımın süresi, sigortalının sigortalılık süresine bağlıdır.
Genel koordinasyon ve denetim Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı’nca sağlamakta, Devlet Sosyal Sigorta Fonu program finansmanını yönetmektedir.

Kasım 2015'te Kazak Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in, hükümetin, işverenlerin ve vatandaşların ortak sorumluluk ilkesine dayanarak zorunlu sosyal sağlık sigortasının uygulanmasını amaçlayan Zorunlu Sosyal Sağlık Sigortası Yasası'nı imzaladığı bildirildi. JSC Zorunlu Sağlık Sigortası Fonu (MHIS), 2016 yılında kurulmuştur.

2016 yılında, 1 Ocak 2018 tarihi itibarıyla Kazakistan’da zorunlu sağlık sigortası sistemine geçileceği ilgililerce dile getirilmişse de, 2017 yılı Aralık ayında Hükümet’ten yapılan açıklamada, zorunlu sosyal sağlık sigortası sisteminin tam uygulamaya geçirilmesinin 2020 yılına ertelendiği, 15 Şubat 2018 tarihinde yapılan açıklamada ise uygulamanın 2019 yılına çekilebileceği bildirilmiştir.
Fona prim toplanmasına Temmuz 2017'de başlanmış, ilk uygulama yılında işverenlerden %1 oranında prim kesilmiştir.

İşverenlerin MHIS'e 2018-2019 yılları arasında % 1.5, 2020'de % 2 ve 2022 yılında % 3 oranında katkıda bulunacakları açıklanmıştır. çalışanlardan ise 2019 yılından itibaren % 1 oranında prim alınacağı, zamanla sistem oturmaya başladığında işveren ve çalışanın % 5 oranında prim ödeyeceği,

Kazakistan’da sağlık hizmetleri kendi vatandaşlarına ücretsiz sunulmaktadır. Bununla birlikte, toplumun bazı kesimlerince sağlık hizmetlerinin yetersizliğinden yakınılmaktadır. Yabancılar, bu kapsamda Türk firmaları da, kamu ve özel hastaneler ile yapılan anlaşmalar çerçevesinde çalışanları için sağlık hizmeti satın almaktadır.

Hastalık yardımı işverenin sorumluluğundadır.

Günlük yardım, sigortalının ortalama günlük kazancı temel alınarak hesaplanır.

Çok Önemli Not: Çalışanlar genellikle iş kazası riskine karşı yetkilendirilmiş sigorta şirketlerine (ülkede halen yetkilendirilmiş 1’i devlet 5’i özel sektöre ait olmak üzere 6 şirket vardır) sigortalattırılmaktadır. Çalışanların sigortalattırılması halinde yükümlülükler sigorta şirketi tarafından karşılanmakta, aksi takdirde işveren tarafından sağlanmaktadır.

İşveren: Maaşların toplamının %0,04’ü ila %9,9’u aralığındaki yıllık sigorta primlerinin toplam tutarını öder ya da yardımları direkt sigortalıya sağlar (geçici iş göremezlik ödeneği, toptan ödenek, sağlık yardımları ve cenaze yardımları).
İş kazası yardımları: Minimum bekleme süresi yoktur.
Geçici İş göremezlik ödemeleri
İş göremezliğin ilk gününden iyileşinceye ya da sürekli iş göremezlik ödeneği verilinceye kadar kazançların %100’ü ödenir.
Sürekli İş göremezlik ödemeleri
Devlet sosyal yardımı (sürekli iş göremezlik): Tespit edilen engellilik derecesine ve öngörülen engellilik kategorisine göre düz oranlı aylık ödeme yapılır.
Yardımlar, tüketici fiyatı endeksindeki değişikliklere göre periyodik olarak düzenlenir.
Toptan ödeme: Toplu sözleşmelere göre, 1. Grup (hiçbir işi görememe) ya da 2. Grup (olağan işleri görememe) engellilik için yıllık kazancın en az beş katı; 3. Grup (iş görebilir) engellilik için iki katı; ya da hiçbir engellilik grubu belirlenmediyse çalışma kapasitesinin sürekli kaybı durumunda yıllık kazancın %100’ü ödenir.
Çalışanlar için Sağlık Yardımları
Sağlık Yardımları: Yardımlar, genel ve özel bakımları, hastaneye yatışı, laboratuar hizmetlerini, nakli, cihazları ve rehabilitasyonu kapsar.
Dul ve Yetimler (Geride Kalanlar) için Yardımlar
Devlet sosyal yardımı (dul ve yetimler): Aile büyüklüğüne ve herhangi bir aile üyesinin bir engele sahip olup olmamasına göre düz oranlı bir yardım ödemesi yapılır.
Hak sahibi kişiler şunlardır:
• Çalışamayan bağımlı kişiler,
• 18 (eğer tam zamanlı öğrenciyse 23; 18 yaşından küçük engelliyse bir sınır bulunmuyor) yaşından küçük çocuklar;
• Emeklilik yaşındaki ya da engelli ya da 8 yaşından küçük çocuklara bakan dul kişiler;
• 8 yaşından küçük çocuklara bakan herhangi bir akraba
Yardımlar, tüketici fiyatı endeksindeki değişikliklere göre periyodik olarak düzenlenir.
Cenaze yardımı: Eğer ölüm bir iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu gerçekleşmişse cenazenin giderleri ödenir.
Geçici iş göremezlik yardımları: İşverenler, ödenekleri doğrudan çalışanlara öder.
Programı Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı’nın mahalli birimleri yönetmektedir.

İş kazası yaşanması halinde işverenin bu durumu 24 saat içerisinde hem güvenlik makamlarına hem de sigorta Kurumuna bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır.

İş kazası geçiren çalışanın hastaneye kaldırılması durumunda hastane yönetiminin kazayla ilgili olarak 2 gün içerisinde resmi Makamlara bilgi vermesi gerekmektedir.

Vatandaşlara özel: Kontrol muayenesi duruma göre, 6 ay, 1 yıl 2 yılda bir yapılmaktadır.