Çalışma İstihdam ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(www.mtess.gov.dz)

Ulusal Emekli Sandığı

(www.cnr.dz)

02.07.1983 tarihli ve 12-83 sayılı Emeklilik Yasası

Ücretsizlerin (Bağ-kur)prim ödemeleri yıllık tahsil edilmektedir. Ücretliler ise her ayın ilk 15’ine kadar işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir. Ödenen primler yıl sonu vergiden düşülmektedir.

Katkı payları aynı olmakla beraber kurum sitesinde farklı rakamlar verilmektedir. Ayrıca, işverenlere, işçi ve emeklilere katkı sağlamak için yasada yer verilmeyen ve içtihat kararlarına istinaden tahsil edilen %0,5 oranında lojman, konut edindirme primi de bulunmaktadır.

*Yaş Şartına Bakılmaksızın Emeklilik: Kesintisiz 32 yıl hizmeti bulunanlara isteği halinde emekli olabilir.
*Nisbi Emeklilik: 50 yaş ve 20 yıl kesintisiz çalışma şartı. Kadınlar için 45 yaş ve 15 yıl fiili çalışma şartı “Bazı sektörler için iptal edilmiştir”
*Erken Emeklilik: Ekonomik tedbirler nedeniyle ekonomi sektöründe çalışanlara iradeleri dışında olumsuz gelişmelere istinaden erken emeklilik sağlanabilir. Şartları; “Bazı sektörler için iptal edilmiştir”
. Erkek 50 yaş kadın 45 yaş
. 20 yıllık sigortalılık süresinde son üç yılı aralıksız 10 yıllık prim ödemesi bulunması
. İşten ayrılanların Teftiş Kurulu listesinde kayıtlı olması
. Başka gelirinin bulunmaması

. Ücretli çalışanların 60 yaş
. Ücretsiz çalışanlar (serbest meslek sahibi) 65 yaş
. Çalışan kadınlar 55 yaşında ancak, 9 yaşına kadar büyüttüğü her çocuk için (üç çocuğa kadar)1 yıl erken emekli olma hakkı var
. Mücahit 55 yaşında isteğe bağlı emekli maaşı alabilir.
. Tam işgöremezlik maaşı en az 15 ay prim ödeme gün sayısı bulunanlara bağlanır.

Uygulanmamaktadır.

Memuriyet dışında (Asgari 18 yaş) çalışanlar için herhangi bir yaş sınırlamaması mevcut yasalarda zikredilmemektedir. Yabancının sigortalı olabilmesi için çalışma izniyle ikamet iznine haiz olması gerekmektedir. Çalışanın ya işveren ya da bağlı bulunduğu sendika tarafından kuruma işe başladığı tarihten itibaren en geç 15 gün içerisinde kaydedilmesi gerekmektedir. İsteğe bağlı sigorta kolu uygulaması bulunmamaktadır.

Borçlanma sistemi bulunmamaktadır. Sözlü ya da yazılı bir sözleşme gereği ücret karşılığı çalışan bir ya da daha fazla, cinsiyetine bakılmaksızın doğal kişiler sigortalıdır. Ayrıca, askerlik, mesleki eğitim, yüksekokul dönemi, hastalıkta tedavi süreleri de sigortalı olarak değerlendirilmektedir.

Sosyal güvenlik anlaşması bulunmamaktadır.

Prim iadesi uygulaması bulunmamaktadır. Ancak, iki ülke arasında sosyal güvenlik anlaşması yapılması halinde bu imkan sağlanacaktır.

Aylıklar Cezayir’de ödenmektedir.

Çalışma İstihdam ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(www.mtess.gov.dz)

Ulusal Emekli Sandığı

(www.cnr.dz)

02.07.1983 tarihli ve 11-83 sayılı Emeklilik Yasası

Sosyal sigorta primleri içindedir.

Sosyal sigorta primleri içerisinde hesaplanmaktadır.

Sigortalı işçinin birinci gününde ölümü halinde aile fertleri maaş almaya hak kazanır.

*Eş (ücret karşılığı çalışıyor ise ayni yardımlardan yararlanamaz)
*18 yaşından küçük çocuklar. Eğitimi devam ediyor ise 21 yaş
*Geliri olmayan kız çocukları (yaş şartı bulunmamaktadır)
*Özürlü erkek çocukları (yaş şartı bulunmamaktadır)
*Gelirleri asgari emekli maaşının altında olan ebeveynler

Eş tek başına olduğu zaman maaşın %75’i iki eşli durumunda eşit bölüşülecek. Çocuklar olduğunda Eş %50 Çocuklar %40. Eş olmadığı ve müteveffanın bakmakla yükümlü olduğu ebeveynler olduğu zaman çocuklar %45 Ebeveynler %30. Eşin vefatı ya da yeniden evlenmesi halinde maaş çocuklar arasında pay edilecektir.

Ölüm maaşı eşin ölümü ya da yeniden evlenmesine kadar devam eder. Zihinsel ve bedensel özürlü erkek çocuklar ölümüne kadar. Kız çocukları evlenme ya da ölümüne kadar devam eder.
Sigortalının ölümü halinde bir defaya mahsus en son aylığının 12 katı tutarındaki meblağ hak sahiplerine ödenir.

Uygulanmamaktadır.

Yabancı işçiler mevzuatta belirtildiği şekilde sigortalı olur. Cezayir vatandaşı ise belirtildiği üzere yazılı ya da sözlü işe başladığı andan itibaren sigortaya kaydının yapılması zorunludur. (Bildirim 9 kişi ve altı işçi istihdam eden işveren üç ayda, 9 kişiden fazla istihdam eden işveren ise en geç her ayın 15’ine kadar bildirimde bulunmalı)

Askerlik, mesleki eğitim, yüksekokul dönemi, hastalıkta tedavi süreleri de sigortalı olarak değerlendirilmektedir.

Anlaşmamız bulunmamaktadır.

Prim iadesi uygulanmamaktadır.

Aylıklar Cezayir’de ödenmektedir.

Çalışma İstihdam ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(www.mtess.gov.dz)

Ulusal Emekli Sandığı

(www.cnr.dz)

02.07.1983 tarihli ve 11-83 sayılı Sosyal Sigorta ve

02.07.1983 tarihli ve 13-83 sayılı İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Yasası

İşveren tarafından ödemektedir. Yılsonu vergiden düşülmektedir.

%1 oranındaki prim işveren tarafından ödenmektedir.

Sigortalı işçinin birinci gününde iş kazası geçirmesi halinde tedavi ve sonrasında maaş almaya hak kazanır.

Ücretsizlerin (Bağ-kur)prim ödemeleri yıllık tahsil edilmektedir. Ücretliler ise her ayın ilk 15’ine kadar işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.

1.Çalışma gücünün yarısını kaybetmiş olması

2.Çalışma gücünün tamamını kaybetmiş olması

3.Başkalarının yardımıyla hayatını idame ettirenler.

Maaş hesaplamasında 1. Bölümde olanlar aylık ücretin ya da son üç yıllık ortalama maaşının %60’nı,

2. bölümde olanlar ise %80’ini üçüncü sınıfta olanlar ise maaşın %80’i ve toplamında da %40

%50 kısmi ya da tam maluliyet

- İşgöremezin iyileşmesi
- Emekli aylığı alma hakkını kazandığı gün
- Yabancı çalışan ise ülkeyi terk ettiği zaman bir yıllık gelirinin üç katını bir defaya mahsus olmak üzere toplam tazminat aldığında maluliyet hakkı bitmiş sayılır.
- Sakatlık derecesi %50 oranını aştığı zaman maaş kesilir.
Aylık alırken olası sağlık giderleri kurum tarafından karşılanır.

Uygulanmamaktadır.

Yabancı işçiler mevzuatta belirtildiği şekilde sigortalı olur. Cezayir vatandaşı ise yazılı ya da sözlü işe başladığı andan itibaren sigortaya kaydının yapılması zorunludur. İsteğe bağlı sigorta kolu uygulaması bulunmamaktadır.

Askerlik, mesleki eğitim, yüksekokul dönemi, hastalıkta tedavi süreleri de sigortalı olarak değerlendirilmektedir.

Anlaşmamız bulunmamaktadır.

Yabancı çalışan ise ülkeyi terk ettiği zaman bir yıllık gelirinin üç katını bir defaya mahsus olmak üzere toplam tazminat aldığında maluliyet aylığı hakkı bitmiş olur..

Ödemeler Cezayir’de ödenme şartına bağlıdır.

ILO sözleşmeleri gereği asgari normlara tabi olarak 9 sigorta kolu uygulanmaktadır. Kısa vadeli mesleki risk çerçevesinde iş kazaları ve meslek hastalıkları ile sosyal risk içeren hastalık ve analık sigorta kolları bulunmaktadır.

Çalışma İstihdam ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(www.mtess.gov.dz)

Ulusal Emekli Sandığı

(www.cnr.dz)

02.07.1983 tarihli ve 11-83 sayılı Sosyal Sigorta ve

02.07.1983 tarihli ve 13-83 sayılı İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Yasası

İşveren tarafından ödenmektedir. Vergiden düşülmektedir.

Katkı payları aynı olmakla beraber kurum sitesinde farklı rakamlar verilmektedir. Ayrıca, işverenlere, işçi ve emeklilere katkı sağlamak için yasada yer verilmeyen ve içtihat kararlarına istinaden tahsil edilen %0,5 oranında lojman, konut edindirme primi de bulunmaktadır.

1962 yılından sonra hızlı bir sanayileşme ve kalkınma sürecine giren Cezayir’de sağlık sektörüne ilişkin olarak da gelişme kaydedilmiştir. Bu çerçevede 1962 yılında 50 olan ortalama yaşam süresi 2015 itibari ile kadınlarda 78 erkeklerde 74’e yükselmiş, çocuk ölüm oranı 7 kat azaltılmış, yatak kapasitesi 2 kat doktor sayısı da 50 kat arttırılmıştır. Bu kapsamda sağlık sektörünün GSMH’dan aldığı pay Cezayir Sağlık Bakanlığı kaynaklarına göre %7’ye kadar yükselmiştir. Dünya Bankası verilerine göre, 2014 yılında sağlık harcamaları GSMH’nın %7,2’si dolayındadır. Bu kapsamda kişi başına yıllık sağlık harcaması tutarı 932 ABD Doları civarındadır.
Bahse konu ilerlemelere karşın, özellikle kronik ve ağır hastalıklarda (kanser, şeker hastalığı, vb. gibi) Cezayir’in benzer gelire sahip ülkelere nazaran oldukça yüksek oranda ölüm oranlarına sahip olduğu, bunda, sağlık sektöründe maddi açıdan düşük gelir seviyelerine sahip ve kırsal bölgelerde yaşayan halkın ilaca ulaşımında ciddi sıkıntıların yaşandığı bilinmektedir. Devletin ciddi oranlardaki sübvansiyonlarına karşın sağlık masraflarının yaklaşık %40’ının hasta tarafından karşılanması da ilaca ve sağlık hizmetlerine düzenli bir şekilde erişimin önündeki en büyük engellerden birisini oluşturmaktadır. Buna karşın, özellikle son dönemde Devlet’in aktardığı ciddi kaynak sayesinde, yatak kapasitesi, altyapı ve ekipman olarak hastaların sağlık hizmetlerinden memnuniyetinin arttığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte özel sektörde sağlık hizmetlerinin kamuya oranla dengesiz bir şekilde ileri seviye olduğu da bilinmektedir. 2000’li yıllarda sağlık alanında ciddi bir atılım yapılmıştır. Bu çerçevede 2012 yılı itibari ile 1000 kişiye 1,3 doktor, 2.23 sağlık personeli, 0,31 diş doktoru düşmektedir. Buradaki asıl sıkıntı ise, ülke çapındaki 35 bin civarındaki doktorun ancak %10’unun ülkenin güney bölgelerinde çalışmakta oluşudur. Yine doktor harici sağlık personeli açısından da gerek bölge ülkeleri gerekse dünya ortalamasının çok altında bir durum mevcuttur. Bu bakımdan bazı kırsal bölgelerde özellikle güney sahra tarafında sağlık hizmetleri yetersiz kalmaktadır.
Bu kapsamda, 2008 yılında hastaneler dışında sağlık hizmetlerinin hızlandırılarak yaygınlaştırılabilmesi adına poliklinikler kurulmuş, üniversite hastaneleri arttırılmış ve sadece özel alanlarda hizmet veren sağlık kuruluşları oluşturulmuştur. Halihazırda 13 üniversite hastanesinde 100 bin yatak kapasitesi vardır. Cezayir’de özel hastane bulunmamakta, sadece özel poliklinikler faaliyet göstermektedir. Buna karşın, son yıllarda özel sağlık kuruluşları sayısında artış gözlenmektedir.
Öte yandan, ilaç ve sağlık sanayine yönelik temel strateji ve mevzuat yokluğu da bir diğer eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Nitekim Ulusal İlaç Merkezi kurulmasına ilişkin yasal altyapı ancak 2009 yılında oluşturulabilmiş ve bu Merkez 2012 yılında hizmete girmiştir.
Birleşmiş Milletlerce hazırlanan İnsani Gelişmişlik Endeksi 2014 Raporu’na göre Cezayir 187 ülke arasında 93’üncü sırada yer almaktadır.

Tüm vatandaşlar sağlık hizmetinden yararlanma hakkına sahiptir. Yasal yollarla ülkeye giriş yapan tüm yabancı çalışanlar sağlık hizmetinden yararlanabilir.

Tüm çalışanlar nakdi veya ayni sağlık yardımlarından yararlanabilmektedir. Bağımsız çalışanlar, işsiz hak sahipleri, erken emekliler, gaziler ve çalışmayan üniversite öğrencileri sadece ayni sağlık yardımlarından yararlanabilmektedir. Sigorta primi olarak çalışanlardan brüt gelirinin %1,5’i, bağımsız çalışanlar %7,5’i, işverenlerden ise %12,5 kesilmektedir. Nakdi hastalık yardımlarından yararlanabilmek için hastalığın vuku bulduğu esnada sigortalılık hali mevcut olmalıdır. Yardımlardan altı ay boyunca yararlanabilmek için sigortalı kişinin son üç ay içerisinde 15 gün (100 saat) veya son 12 ay içerisinde 60 gün (400 saat) çalışmış olmalıdır. Yardımlardan altı aydan daha uzun bir süre yararlanabilmek için sigortalı kişinin son 12 ay içerisinde 60 gün (400 saat) veya son 3 yıl içerisinde 180 gün çalışmış olmalıdır. Ayni yardımlardan sigortalı olmayan Mücahitler (Gaziler), öğrenciler ve çalışamayan bedensel ve zihinsel özürlüler yararlanabilirler.

Sigortalı ve bakmakla yükümlü bulunduğu aile bireyleri ayni yardımlar kapsamında tüm sağlık ve tedavi giderleri karşılanır. Bu çerçevede mesleki rehabilitasyon ve eğitimlerde bu giderler içerisinde karşılanmaktadır. Nakdi yardım olarak geçici olarak çalışmaması nedeniyle günlük ücret ödenecektir.(İlk 15 gün için günlük yarım ücret-16 günden itibaren tam ücret)

İş ilişkileri çerçevesinde meydana gelen beklenmeyen çoğu kez kişisel yaralanmalara yol açan eylemler iş kazası sayılmaktadır. Bütün çalışanlar, mesleki eğitim öğrencileri, üniversite öğrencileri, Teknik Okul öğrencileri, mesleki eğitim görevlileri, verilen görevi ya da cezayı ifa eden tutuklular, işverenin talimatına binaen iş saati dışında kaza geçiren, resmi siyasi Parti mensubunun siyasi görevi sırasında kaza geçirmesi, dernek üyelerinin sportif faaliyetleri sırasındaki kazaları, hayır cemiyet üyelerinin faaliyetleri sırasında maruz kaldıkları kazalar 24 saat içerisinde sosyal güvenlik kurumu bilgilendirildiği takdirde iş kazası kapsamında kabul edilmektedir.

Sigorta primi olarak işverenlerden brüt ücret üzerinden %1 oranında prim kesilmektedir. İş kazası yardımlarından yararlanabilmek için asgari çalışma süresi mevcut değildir. İş yerine gidiş-gelişler sigorta kapsamındadır. Geçici iş göremezlik ödeneği, çalışanın günlük net ücretinin %100’ü olarak, iş göremezlik halinin başladığı günden itibaren, iyileşmenin gerçekleştiği güne kadar veya sürekli iş göremezlik halinin belgelendiği güne kadar ödenir.

İş kazası geçiren işçi en geç 24 saat içerisinde hafta sonu hariç işvereni bilgilendirmeli (çalışanın çok ağır yaralanması durumunda sendika temsilcisi ya da işçinin bir tanıdığı aracılığıyla yapılan bildirimler yasal sayılır) ve işveren de en geç 48 saat içerisinde ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğüne müracaatta bulunmalıdır. İşveren kazayı kasıtlı olarak kuruma bildirmediği takdirde kaza sonucu 4 yıla kadar işçiye olası fiziksel bir zarar oluşması durumunda işveren tazminle mükelleftir. Ayrıca, işveren işçinin üç ay içerisinde alacağı geçici iş göremezlik ödeneğinin %20’i miktarında sosyal güvenlik kurumuna ceza ödemek zorundadır.

Bölge müfettişlerinin hazırlayacağı kaza raporu 20 gün içerisinde tamamlanıp işveren ve işçiye verilir. 20 günlük itiraz süreleri bulunmaktadır. Hazırlanan rapor işçiye ve işverene verilip bu konudaki itirazları da 20 günlük ek bir süre içerisinde yapılmaktadır. Sosyal güvenlik raporunda kazanın mahiyeti belirtilecektir.

Kurum tarafından kabul edilen tüm tedavi merkezlerinde tedavi görme hakkına sahip hasta günlük ulaşım, tedavi gider ve masraflarıyla birlikte günlük ücret alma hakkı bulunmaktadır. %10’un üstündeki işgöremezlik durumunda ödenek verilmektedir. Günlük ödenek, aynı mesleği icra eden başka firmalardaki ortalama maaş*İşgöremezlik oranı*hastanın sosyal ailevi durumu ve yeniden rehabilite edilme kapasitesi (%1 ila %10 arasında etkilemektedir) çarpımından belirlenmektedir. Başkasının yardımıyla hayatını idame ettirenler belirlenen geçici işgöremezlik ödeneği %40 artırılmaktadır. İş kazası sonucu vefat edenlerin hak sahiplerine son maaş tutarından bir yıllık maaşının bir defaya mahsus toptan ödemesi yapılacaktır.

İlk iki yıl üçer aylık dönemlerde sosyal güvenlik kurumunun gösterdiği tıbbi kontrol merkezlerinde denetimlere tabi tutulur. İki yıldan sonra yıllık bir defalık denetimler devam edecektir. Denetim merkezlerindeki görevli tabipler kurum tarafından atanmaktadır.

Zehirlenme, bozulma ve kokuşma belirtileri gösteren hastalıklara 02.07.1983 tarihli ve 11-83 sayılı yasada meslek hastalığı ismiyle tanımlanmıştır. Hastalık, 05.05.1996 tarihli Bakanlar Kurulu 5. Maddesi gereğince 84 maddeden oluştuğu belirtilmiştir. Üç gruba ayırmışlar; 1. Grup: Kronik ve keskin zehirlenme belirtileri. 2. Grup: Mikrobik enfeksiyonlar. 3 Grup: Özel mesleki nedenlerden kaynaklanan hastalıklar

Primler (%1) işveren tarafından ödenmektedir. Ayrıca, İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Fonu ’da katkıda bulunmaktadır. Fon, aynı zamanda hastalıklarla ilgili tüm araştırmayı yapma ve maddi katkıyı sağlamakla mükelleftir.

Ayni hastalık yardımlarından yararlanabilmek için hastalık vuku bulduğu esnada sigortalılık hali mevcut olmalıdır. Yardımlarından yararlanabilmek için sigortalı kişinin son üç ay içerisinde 15 gün (100 saat) veya son 12 ay içerisinde 60 gün (400 saat) çalışmış olmalıdır.

Meslek hastalığına sebebiyet verebilecek araç ve gereç listesinde kayıtlı aletlerin kullanılması için bölge müfettişliklerinden ve sağlık kurumundan onay gerekmektedir. Bundan sonra uzman müfettişlerce ve uzman hekimlerce dönemsel denetimler başlayıp hastalıklar tespit edilmeye başlayacaktır. Bildirimde bulunma zorunluluğuyla ilgili işçi ya da işveren hakkında yasada herhangi bir müeyyide ya da ceza hükmü bulunmamaktadır.

Geçici/daimi iş göremez ödeneklerinin aynısı. Ancak, Cezayir Yüksek Mahkemesinin almış olduğu 12.03.1984 tarihli kararında, ücretli çalışanların geçirmiş oldukları iş kazası ve meslek hastalıkları mağdurlarına ayni ve nakdi yardımları sosyal güvenlik kurumu ödemekle mükelleftir.

Nakdi analık yardımlarından yararlanabilmek için sigortalı kişinin son üç ay içerisinde 15 gün (100 saat) veya son 12 ay içerisinde 60 gün (400 saat) sigortalı bir işte çalışmış olmalıdır.

İlaç ve tedavi masrafları, 8 günlük anne ve bebeğinin hastane masrafları, 14 haftalık doğum izniyle ilgili tüm maaşları ödenir.

Nakdi yardım olarak işe gidemediği her gün için tazminat alır.

Eş ve resmi evlilikten doğan tüm çocukları kapsamaktadır.

Aylık geliri 15.000 Cd (Cezayir Dinarı) az olanlara:

1 – 5 çocuk için aylık 600 Cd.

6 ve üstü çocuk için 300 Cd.

Aylık geliri 15.000 Cd. Fazla olanlar ise her çocuk için 300 Cd.

Ayrıca, Eğitim masraflarına da yılda bir defalık (06 -17 zorunlu eğitim yaşı) devlet katkısı yapılmaktadır.

15.000 Cd. az geliri olan:

1 – 5 çocuğa kadar 800 Cd.

6 ve üstü için 400 Cd.

Geliri 15.000 Cd. fazla olanlar için 400 Cd.