Ücretli, serbest ve kamu sektöründe (memurlar) çalışanların emeklilik işlemlerinden sorumlu Bakanlık Federal Emeklilik Hizmetleri/Bakanlığı (Service fédéral des Pensions-SFP)

http://www.onprvp.fgov.be

Sosyal güvenlik politikalarının koordinasyonundan sorumlu olan ve birden fazla Bakanlığa bağlı olan koordinasyon birimi Sosyal Güvenlik Kamu Federal Hizmetleri (Service public fédéral Sécurité sociale )

http://socialsecurity.belgium.be

Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) sosyal güvenlik primlerinin tahsilatından ve dağıtımından sorumludur.

https://socialsecurity.belgium.be

İşçilerin Sosyal Güvenliğine ilişkin 28 Aralık 1944 tarihli kanunu değiştiren 27 Haziran 1969 tarihli Kanun (27 JUIN 1969. - Loi révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs)

Kanun 1 Ocak 1970 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, günümüze kadar bir çok kez değişikliğe uğramıştır.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&table_name=loi&cn=1969062704

Sosyal Güvenliğin Finansmanında değişiklik yapan 18 Nisan 2017 tarihli Kanun (18 AVRIL 2017. - Loi portant reforme du financement de la sécurité sociale)

Kanun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=2017041807&table_name=loi

Ek Emekliliğe ve Finansmanına İlişkin 28 Nisan 2003 tarihli Kanun (28 AVRIL 2003. - Loi relative aux pensions complémentaires et au régime fiscal de celles-ci et de certains avantages complémentaires en matière de sécurité sociale.)

Kanun 15 Mayıs 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=2003042836&table_name=loi

Dağıtım sistemi/Fonlu sistem gibi finansman yöntemi, prim oranlarının kim tarafından karşılandığı, prim oranlarının toplama yöntemi ve vergilerden katkı yapılması gibi bilgiler yazılacaktır.

Ücretli çalışanlar rejiminde primler, 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren, global finans sistemi içerisinde Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) tarafından tahsil edilmektedir. Bu sistem, sosyal güvenlik branşlarının finansmanını, sabit yüzde olarak değil, ihtiyaçları doğrultusunda sağlamaktadır.
Tahsilatı yapılan primler yine ONSS tarafından yedi sigorta kolu arasında paylaştırmaktadır.

Sigorta primleri, prensip olarak, toplam brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Sigorta dallarının tamamı için yapılan toplam sigorta kesintileri işçi payı %13,7; işveren payı da %24,92’dir. İşveren ayrıca, %15,84 yıllık tatil; %7,48 ücret düzenlemesi; %0,02 iş kazası ve %0,01 asbest fonu için prim ödemektedir. İşveren sigorta payı üzerinden belli şartlar dahilinde indirim yapılabilmektedir.

Yaşlılık sigortası kapasımında emekli aylığına hak kazanabilmek için asgari prim ödeme süresi, 208 tam iş gününe denk gelen bir yıllık sigortalılık yeterli olmaktadır.

Emekli aylığı alabilmek için bazı şartların yerine gelmesi gerekmektedir. İlk önce belli bir yaşta olmak, belli şartlarda mesleki bir faaliyettte bulunmaktır.

Yasal emeklilik yaşı kadın ve erkekler için 65’tir. Bazı memur ve çalışan kategorileri için asgari yaş daha yüksek (örneğin, savcılar) veya daha düşük (örneğin, bazı askerler veya maden işçileri, pilotlar ve denizciler) olabilmektedir.

Yasal emeklilik yaşı 2025 yılında 66; 2030 yılında da 67 olacak şekilde yükseltilmiştir.

Erken emeklilik yaşı, bütün rejimler için geçerli olmak üzere, yaş ve mesleki faaliyet açısından yeniden düzenlenmiştir. Örneğin 2018 yılı için 63 yaş 41 yıl hizmet; 2019 yılı için 63 yaş 42 yıl hizmet şartı aranmaktadır.

Emekli aylığı alabilmek için bazı şartların yerine gelmesi gerekmektedir. İlk önce belli bir yaşta olmak, belli şartlarda mesleki bir faaliyettte bulunmaktır.

Yasal emeklilik yaşı kadın ve erkekler için 65’tir. Bazı memur ve çalışan kategorileri için asgari yaş daha yüksek (örneğin, savcılar) veya daha düşük (örneğin, bazı askerler veya maden işçileri, pilotlar ve denizciler) olabilmektedir.

Yasal emeklilik yaşı 2025 yılında 66; 2030 yılında da 67 olacak şekilde yükseltilmiştir.

Erken emeklilik yaşı, bütün rejimler için geçerli olmak üzere, yaş ve mesleki faaliyet açısından yeniden düzenlenmiştir. Örneğin 2018 yılı için 63 yaş 41 yıl hizmet; 2019 yılı için 63 yaş 42 yıl hizmet şartı aranmaktadır.

Aylıkların hesaplanmasında her üç rejim ( ücretli çalışan, serbest çalışan ve memur) arasında büyük farklılıklar vardır.

Her sigorta rejimi, üyelerinin aylıklarını kendisi hesaplamakta ancak ödemeler tek bir kurum tarafından (Service fédéral des Pensions – Pensions des salariés (SFP-Pensions des salariés) yapılmaktadır. Ücretli çalışanların aylıkları ise yine bu kurum tarafından hem hesaplanmakta ve hem de ödenmektedir.
Ücretli çalışan bir sigortalının emekli aylığının hesaplanmasında belirlenen yıllık emekli aylığı, çalışılan her yıl için hesaplanan emekli aylıklarının toplamına eşittir.

Aylığın hesaplanmasında dikkate alınan gelirler (tavanı aşmamak kaydı ile), iki işleme tabi tutulur. İlk olarak tüketici fiyatları endeksine tabi olur; sonra genel refah düzeyine uyarlanır.

Aylığın hesaplanmasında uygulanan formül:
Toplam GelirXGüncelleme kat sayısı/45 (yıl)X(%60 vgeya %70)’dır.

Toplam kazanç, ilk önce emeklilik başvuru tarihindeki hayat pahalılığına göre değerlendirilir, sonra gözden geçirilmiş bu gelir 45’e (yıl) ya da toplam kariyere uygun yıl sayısına bölünür. Elde edilen sonuç daha sonra, ailenin durumuna göre, (ailede başka bir aylık veya gelir sahibi varsa) %60; veya (başka bir aylık veya gelir sahibi yoksa ya da düşükse) %70 oran üzerinden hesaplanır.

« Mesleki kariyer yılları » aylığın hesaplanmasında dikkate alınır. Bundan başka çalışılan sürelerden sayılan işsizlik, hastalık veya maluliyet, tatiller, askerlik hizmeti, vb. haller de aylığın hesaplanmasında dikkate alınır. Ayrıca bunlara bazı istisnalar da (eğitimde geçen süreler, boşta geçen süreler, işverenin prim ödemediği çalışılan süreler…) getirmek mümkündür.

Mesleki kariyer yıllarından başka, aylığın belirlenmesinde brüt gelirler de önemli rol oynamaktadır. Brüt emekli aylığı, ücretli olarak çalışılan yıllara ve ücretli olarak çalışılan bu sürelerde, taban veya tavan sınır hesaba katılarak, alınan ücrete göre belirlenir.

Tam süre çalışan ancak mesleki kariyerleri boyunca düşük gelir alanların belli bir tutarın altında olan emekli aylıklarını artırmak için, bütün rejimlerde (ücretli, serbest, memur), uygulamalar (Asgari Emeki Aylıgı -La pension minimum) mevcuttur.

Erken emeklilik şartlarını 2014 yılından itibaren tamamlayıp çalışmaya devam edenlere, çalıştıkları her bir gün için ilave bir tutar ödeyen yeni bir bonus emeklilik sistemi (Emekilik Bonusu (Le bonus de pension) yürürlüğe girmiştir.

Emekli aylığı, mesleki bir faaliyete dayalı bir gelirle, belli kurallar altında, birlikte alınabilir.

Emekli aylığı, aylık sahibinin ikame gelirlerden (hastalık, maluliyet, işsizlik…) faydalanması halinde askıya alınır. Ancak, fiziki yetersizlikten dolayı aylık alanlar geçici iş göremezlik gelirini, maluliyet aylığını veya işsizlik ödeneğini almaya devam edebilirler.

Ücretli çalışanlar rejimine tabi olanların emekli aylıklarından dört tip kesinti yapılması sözkonusu olabilmektedir. Bunlar;
1- Hastalık-Maluliyet Sigortası kesintisi,
2- Dayanışma kesintisi,
3- Meslek vergisi
4- Hacizler

Özel Rejimler
Maden işçileri, denizciler, profosyonel gazeteciler ve sivil havacılık personeli için ise farklı emekli aylığı hesaplama yöntemi kullanılmaktadır.

Belçika’da yasal emeklilikten (birinci ayak) başka, iki tür ek emeklilik çeşidi (ikinci ve üçüncü ayak ) bulunmaktadır.

Klasik anlamda ek emeklilik diyebileceğimiz ikinci ayak emeklilik rejimi (pension complémentaire-assurence-groupe), işverenin çalışanlarına önerdiği bir emeklilik sistemi olup, yasal emeklilikle birlikte sigortalıya ya toptan ya da aylıklar halinde ödeme imkanı veren bir sistemdir.

Ek emeklilik için işveren bir emeklilik kuruluşuna (fon veya sigorta şirketi) ödeme yapar. Sigorta şirketi üzerinden yapılan emeklilik « sigorta-grup » ( assurance-groupe) diye adlandırılmaktadır.

Her hangi bir ekonomik sektör de ( inşaat, gıda sanayii, kimya sanayii…) bütün aktif çalışanları için ek emeklilik uygulaması başlatabilir.

1 Ocak 2016 tarihinden itibaren, ek emeklilik ödemeleri, otomatik olarak, normal emeklilik aylığı ile birlikte ödenmektedir.

Bu rejim kapsamında, sigortalıya, iş göremezlik veya maluliyet durumuna bağlı olarak geçici işgöremezlik tazminatı ödenebilmekte veya emeklilik yaşına kadar maluliyet aylığı, bağlanabilmektedir.

Üçüncü Ayak emeklilik (l’épargne-pension individuelle) ise çalışan kişinin büsbütün kendi tercihi doğrultusunda oluşturulan bir bireysel emeklilik biçimidir. Sistem, bir finans kuruluşuna her yıl belli bir miktar ödeme yapma prensibi üzerine kurulmuştur. Bu sistem sayesinde, ödenen tutar üzerinden vergi indiriminden faydalanma hakkı verilmektedir

Belçika’da çalışma yaşı, tam gün okula gitme zorunluluğunda olmayanlar için 15’dir. Dolayısıyla, sigortalı olmak çalışmaya başladığı andan itibaren zorunludur.

Yabancıların, Belçika’da çalışabilmeleri, yasal statüde bulunmaları; çalışma/ikamet iznine sahip olmaları ve zorunlu sigorta kurumuna kayıt yaptırmaları halinde mümkündür.

Sigortalı, eğitimde geçen süreleri, mesleğe geçici olarak ara verdiği süreleri ve işvereni tarafından yaşlılık sigortası için prim ödenmemiş süreleri borçlanmak suretiyle emekli aylığının hesaplanmasında dikkate alınmasını sağlayabilir.

Aylıkların hesaplanmasında, fiili çalışmaların yanında, çalışılmış sayılan süreler de dikkate alınmaktadır. Bu sürelerden belli başlıları:
- İşsizlik yardımı alırken geçen süreler
- Hastalıkta geçen süreler
- Maluliyette geçen süreler
- Erken emekliklikte geçen süreler
- Mesleki eğitimde geçen süreler
- Zorunlu askerlik süreleri
- Zorlayıcı bir sebepten dolayı ücret almadan tatil ve izinli olarak geçen süreler
- İş kazası sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Meslek hastalığı sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Grevde geçen süreler
- Doğum ve analık izni, evlat edinme izni
- Çeşitli nedenlerden dolayı işe bir süre ara verme
- İşsizlik yardımı alırken bir kamu kuruluşunda iş yaptırma

Ülkemiz ile Belçika arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, Belçika’da çalışan vatandaşlarımızın emekli aylıklarına ilişkin hükümleri de içermektedir.

Türkiye-Belçika Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, Belçika’nın diğer bazı ülkelerle yapmış olduğu sözleşmeler gibi emekli aylığının hesaplanması, sigortalılık sürelerinin birlikte değerlendirilmesi, her iki ülkeden aynı anda aylık almak gibi bazı özel hükümleri de kapsamaktadır.

Belçika’nın imzaladığı sosyal güvenlik sözleşmelerin çoğunda (Türkiye dahil), mesleki kariyer süresi bakımından ulusal şartların tamamlanması için diğer akit ülkesindeki sigortalılık süreleri dikkate alınmaktadır. Bununla birlikte bu hüküm, Belçika’da maden ocaklarında çalışan bazı ülke vatandaşlarına (vatandaşlarımız dahil), yaşlarına bakılmaksızın, uygulanmamaktadır.

Belçika sigorta kurumundan bağlanancak dul aylığının hesaplanması esnasında, ilgilinin yabancı bir ülkeden almakta olduğu emekli aylığı ile birlikte Belçika’dan dul aylığı almasını öngören Belçika mevzuatı, sosyal güvenlik anlaşması çerçevesinde, göz önünde bulundurulur.

Belçika emekli aylığı ile yabancı ülke emekli aylığı birleştirildiğinde, Belçika tarafı, teorik tutar üzerinden, sigortalı için biri Belçika sigorta mevzuatına göre diğeri de ikili sözleşmeye göre olmak üzere iki hesaplama yapmaktadır. Yapılan mukayese sonucunda hangisi daha uygun ise sigortalıya bağlanır.

Belçika mevzuatına göre bağlanacak aylıkların hesaplanmasında, Belçika’da geçen sigortalı sürelerden sadece ücretli çalışan kategrorisindeki süreler dikkate alınır.

Sözleşme aylığının tutarı, Belçika’daki sigortalılık sürelerinin genel toplam sigortalılık sürelerine bölünmesi sonucu elde edilecek miktarın teorik tutarla çapmına eştitir. Sigortalılık süreleri gün olarak ifade edilir.

Tespit edilen ulusal aylık ile sözleşme aylığı, mukayese edilerek, en uygun olanı sigortalıya aylık olarak bağlanır.

Ulusal mevzuata veya sözleşmeye göre Belçika tarafından bağlanacak aylıkların hesaplanmasında yabancı ülkedeki benzer aylıklar hesaba katılmaz.
Emekli aylığının hesaplanmasında, sosyal güvenlikle ilgili uluslararası veya ikili sosyal güvenlik anlaşmaları hükümleri çerçevesinde Belçika’daki ve Belçika dışındaki sigortalılık süreleri, çakışmamak suretiyle, dikkate alınır. Bu uygulama vatandaşlarımız için de gerçerlidir.
Hizmet birleştirmek suretiyle emekli aylığının hesaplanması aşağıdaki şekilde yapılmaktadır.
1. Belçika’daki ve Belçika dışındaki sigortalılık süreleri, çakışmamak kaydı ile birlikte değerlendirilir.
2. Toplanan süreler üzerinden teorik bir emekli aylığı tutarı belirlenir. Bu tutar, sanki Belçika mevzutında geçmiş gibi var sayılan sürelere eş değerdir.
3. Belçika mevzuatına göre bağlanacak emekli aylığı, Belçika mevzuatına tabi olarak geçen sürelerin, birleştirilmiş sigortalılık süresine bölünmesine ve sonucun elde edilen teorik tutar ile çarpımına eşittir.
Bu hesaplama metodunun sonucu, sigortalıya muhtemelen daha erken emeklilik ve/veya emekli aylığını daha uygun hesaplama hakkı vermektedir.

Belçika’da, sosyal güvenlikle ilgili uluslararası veya ikili sosyal güvenlik anlaşmaları hükümleri çerçevesinde, sigortalı olarak çalışan yabancıların işçi ve/veya işveren sigorta prim paylarının iadesi uygulaması yoktur. Buna karşılık, sigortalının her iki ülkede geçen bir yıldan fazla sigortalı süreleri, sözleşme aylığı bağlanması imkanı vermektedir.

Aylıklar, aylık sahibinin tercihine göre posta havalesi ile olabileceği gibi doğrudan ilgilinin adına açılmış Türkiye’deki banka hesabına da gönderilebilmektedir.

Türkiye’ye transfer edilen aylıklardan her hangi bir kesinti yapılmamaktadır.

Ücretli, serbest ve kamu sektöründe (memurlar) çalışanların emeklilik işlemlerinden sorumlu Bakanlık Federal Emeklilik Hizmetleri/Bakanlığı (Service fédéral des Pensions-SFP)

http://www.onprvp.fgov.be

Sosyal güvenlik politikalarının koordinasyonundan sorumlu olan ve birden fazla Bakanlığa bağlı olan koordinasyon birimi Sosyal Güvenlik Kamu Federal Hizmetleri (Service public fédéral Sécurité sociale )

http://socialsecurity.belgium.be

Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) sosyal güvenlik primlerinin tahsilatından ve dağıtımından sorumludur.

https://socialsecurity.belgium.be

İşçilerin Sosyal Güvenliğine ilişkin 28 Aralık 1944 tarihli kanunu değiştiren 27 Haziran 1969 tarihli Kanun (27 JUIN 1969. - Loi révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs)

Kanun 1 Ocak 1970 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, günümüze kadar bir çok kez değişikliğe uğramıştır.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&table_name=loi&cn=1969062704

Sosyal Güvenliğin Finansmanında değişiklik yapan 18 Nisan 2017 tarihli Kanun (18 AVRIL 2017. - Loi portant reforme du financement de la sécurité sociale)

Kanun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=2017041807&table_name=loi

Ek Emekliliğe ve Finansmanına İlişkin 28 Nisan 2003 tarihli Kanun (28 AVRIL 2003. - Loi relative aux pensions complémentaires et au régime fiscal de celles-ci et de certains avantages complémentaires en matière de sécurité sociale.)

Kanun 15 Mayıs 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=2003042836&table_name=loi

Dağıtım sistemi/Fonlu sistem gibi finansman yöntemi, prim oranlarının kim tarafından karşılandığı, prim oranlarının toplama yöntemi ve vergilerden katkı yapılması gibi bilgiler yazılacaktır.

Ücretli çalışanlar rejiminde primler, 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren, global finans sistemi içerisinde Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) tarafından tahsil edilmektedir. Bu sistem, sosyal güvenlik branşlarının finansmanını, sabit yüzde olarak değil, ihtiyaçları doğrultusunda sağlamaktadır.
Tahsilatı yapılan primler yine ONSS tarafından yedi sigorta kolu arasında paylaştırmaktadır.

Sigorta primleri, prensip olarak, toplam brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Sigorta dallarının tamamı için yapılan toplam sigorta kesintileri işçi payı %13,7; işveren payı da %24,92’dir. İşveren ayrıca, %15,84 yıllık tatil; %7,48 ücret düzenlemesi; %0,02 iş kazası ve %0,01 asbest fonu için prim ödemektedir. İşveren sigorta payı üzerinden belli şartlar dahilinde indirim yapılabilmektedir.

Yaşlılık sigortası kapasımında emekli aylığına hak kazanabilmek için asgari prim ödeme süresi, 208 tam iş gününe denk gelen bir yıllık sigortalılık yeterli olmaktadır.

Emekli aylığı alabilmek için bazı şartların yerine gelmesi gerekmektedir. İlk önce belli bir yaşta olmak, belli şartlarda mesleki bir faaliyettte bulunmaktır.

Yasal emeklilik yaşı kadın ve erkekler için 65’tir. Bazı memur ve çalışan kategorileri için asgari yaş daha yüksek (örneğin, savcılar) veya daha düşük (örneğin, bazı askerler veya maden işçileri, pilotlar ve denizciler) olabilmektedir.

Yasal emeklilik yaşı 2025 yılında 66; 2030 yılında da 67 olacak şekilde yükseltilmiştir.

Erken emeklilik yaşı, bütün rejimler için geçerli olmak üzere, yaş ve mesleki faaliyet açısından yeniden düzenlenmiştir. Örneğin 2018 yılı için 63 yaş 41 yıl hizmet; 2019 yılı için 63 yaş 42 yıl hizmet şartı aranmaktadır.

Vefat eden sigortalının dul eşine dul aylığı ödenmekte veya belli bir süre ile dul yardımı yapılmaktadır.

Dul aylığına hak kazanabilmek için 45 yaşını doldurmak ve sigortalının vefatı esnasında en az bir yıldan beri evli olmak gerekir.
Dul yardımı alabilmek için, 45 yaşından küçük olmak ve sigortalı ile en az bir yıldan beri evli olmak gerekir.

Dul aylığı sadece vefat eden sigortalının dul eşine bağlanmaktadır.
Dul aylığı, %75 oran üzerinden hesaplanan emekli aylığının %80’idir. Azami iki yıl süre ile ödenen dul yardımı da aynı yöntemle hesaplanmaktadır.

Ayrıca aylık alırken çalışma koşulları, teşvikler veya ülkemizdeki gibi evlenme ödeneği vb. yazılacaktır.

Vefat eden sigortalının, prensip olarak, sadece dul eşine dul aylığı veya dul yardımı ödenir.
Dul eşin, sigortalının vefatı esnasındaki durumu (yaşı ve evli olup olmadığı), dul aylığı bağlanması ya da dul yardımı yapılması bakımından önemlidir.
Dul aylığına hak kazanabilmek için 45 yaşını doldurmak ve sigortalının vefatı esnasında en az bir yıldan beri evli olmak gerekir.
Yaş şartı, 2025 yılında 50 olacak şekilde, her yıl 6 ay artırılmaktadır. 2018 yılında vefat eden sigortalının dul eşinin, dul aylığından faydalanabilmesi için 46 yıl ve 6 ayı doldurması gerekmektedir.
Vefat esnasında sigortalı ile en az bir yıldan beri evli olmak şartına çocuk durumuna göre, istisna getirilebilmektedir.
Dul aylığı tutarı, ölen sigortalının emekli olup olmadığına göre farklılık göstermektedir. Sigortalı emekli iken vefat etmişse, emekli aylığının hangi oran üzerinden bağlandığı (%60 ve %75) da ayrıca önem kazanmaktadır. Vefat eden eş emekli olmadan vefat etmişse bağlanacak dul aylığı, genel olarak, emeklilik aylığı gibi hesaplanmaktadır.
Dul aylığı tutarı, vefat eden eşe en yüksek oran (%75) üzerinden bağlanması sözkonusu olan emeklilik aylığından daha yüksek olamaz.
Dul aylığı alırken, genel olarak, hastalık, işsizlik, maluliyet, erken emeklilik, çalışmayı bırakma gibi durumlarda öngörülen sosyal ödeneklerden faydalanmak mümkün değildir. Bununla birlikte, dul aylığını, bu sosyal ödeneklerden sadece biri ile 12 ay süre ile almak mümkündür. Bu durumda, dul aylığı belli bir sınırda tutulabilir.

Dul aylığı, diğer aylıklarla (emekli aylığı veya birden fazla dul aylığı ya da yabancı ülkeden alınan emekli aylığı ile) birlikte alınabilir. Ancak bu durumda, bu birleştirme, dul aylığı tutarını etkileyebilir.

Dul aylığı veya dul yardımı, evlilik halinde ve vefat eden sigortalıya karşı işlenen bir suç (kasıtlı ölüm veya ağır yaralama) nedeniyle askıya alınabilir; iptal edilebilir.

Dul Yardımı
Vefat eden sigortalının dul eşi, asgari yaş şartını ve evlilik şartını bir araya getirememe durumunda, belli süre ile dul yardımına hak kazanır.
Dul yardımı uygulaması, 2015 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu itibarla, sigortalının vefat tarihinin 31 Aralık 2014 tarihinden önce olup olmadığı önem arz etmektedir. Vefat eden sigortalının dul eşi, belli bir yaşın altında ise (45 yaş) bu durumda kendisine dul aylığı bağlanmaz ancak, belli bir süre ile (bakmakla yükümlü çocuk yoksa 12 ay; bakmakla yükümlü çocuk varsa 24 ay) dul yardımı ödenir.

Dul yardımın hesaplanmasında, vefat eden sigortalının mesleki kariyeri dikkate alınır. Hesaplama, genel olarak, dul aylığı ile aynıdır ve vefat eden sigortalının emekli olup olmadığına göre değişiklik göstermektedir.
Dul yardımı, sosyal ödeneklerle (işsizlik, maluliyet, hastalık ...), belli bir tutarda ücret geliriyle, sağlık nedeniyle kamu sektöründen alınan emekli aylığı ile veya Belçika veya yabancı bir ülke sigorta sistemine tabi başka bir dul aylığı ile birlikte, kesinti yapılmaksızın, alınabilir.

Belçika’da yasal emeklilikten (birinci ayak) başka, iki çeşit ek emeklilik (ikinci ve üçüncü ayak ) bulunmaktadır.

Klasik anlamda ek emeklilik diyebileceğimiz ikinci ayak emeklilik (pension complémentaire-assurence-groupe) emeklilik rejimi, işverenin çalışanlarına önerdiği bir emeklilik sistemi olup, yasal emeklilikle birlikte sigortalıya ya toptan ya da aylıklar halinde ödeme imkanı veren bir sistemdir.

Ek emeklilik için işveren bir emeklilik kuruluşuna (fon veya sigorta şirketi) ödeme yapar. Sigorta şirketi üzerinden yapılan emeklilik « sigorta-grup » ( assurance-groupe) diye adlandırılmaktadır.
Her hangi bir ekonomik sektör de ( inşaat, gıda sanayii, kimya sanayii…) bütün aktif çalışanları için ek emeklilik uygulaması başlatabilir.
1 Ocak 2016 tarihinden itibaren, ek emeklilik ödemeleri, otomatik olarak, normal emeklilik aylığı ile birlikte ödenmektedir.
Sigortalının vefatı halinde, ek emeklilik rejimleri genellikle, sigortalının hak sahiplerine (eşi, çocukları…) toptan, aylık veya yıllık ödeme yapmaktadır. Bazen çocuklara, belli bir yaşa kadar, yetim aylığı bağlanması da sözkonusudur.
Üçüncü Ayak emeklilik (l’épargne-pension individuelle) ise çalışan kişinin büsbütün kendi tercihi doğrultusunda oluşturulan bir bireysel emeklilik biçimidir. Sistem, bir finans kuruluşuna her yıl belli bir miktar ödeme yapma prensibi üzerine kurulmuştur. Bu sistem sayesinde, ödenen tutar üzerinden vergi indiriminden faydalanma hakkı verilmektedir.

Belçika’da çalışma yaşı, tam gün okula gitme zorunluluğunda olmayanlar için 15’dir. Dolayısıyla, sigortalı olmak çalışmaya başladığı andan itibaren zorunludur.

Yabancıların, Belçika’da çalışabilmeleri, yasal statüde bulunmaları; çalışma/ikamet iznine sahip olmaları ve zorunlu sigorta kurumuna kayıt yaptırmaları halinde mümkündür.

Sigortalı, eğitimde geçen süreleri, mesleğe geçici olarak ara verdiği süreleri ve işvereni tarafından yaşlılık sigortası için prim ödenmemiş süreleri borçlanmak suretiyle emekli aylığının hesaplanmasında dikkate alınmasını sağlayabilir.

Aylıkların hesaplanmasında, fiili çalışmaların yanında, çalışılmış sayılan süreler de dikkate alınmaktadır. Bu sürelerden belli başlıları:
- İşsizlik yardımı alırken geçen süreler
- Hastalıkta geçen süreler
- Maluliyette geçen süreler
- Erken emekliklikte geçen süreler
- Mesleki eğitimde geçen süreler
- Zorunlu askerlik süreleri
- Zorlayıcı bir sebepten dolayı ücret almadan tatil ve izinli olarak geçen süreler
- İş kazası sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Meslek hastalığı sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Grevde geçen süreler
- Doğum ve analık izni, evlat edinme izni
- Çeşitli nedenlerden dolayı işe bir süre ara verme
- İşsizlik yardımı alırken bir kamu kuruluşunda iş yaptırma

Sosyal güvenlikle ilgili Türkiye’nin ve Belçika’nın taraf olduğu ikili ve çok taraflı sözleşmeler kapsamında Türkiye’de ve Belçika’da sigortalı olarak geçen en az bir yıllık süreler, çakışmamak kaydı ile birleştirilebilir.

Sosyal güvenlikle ilgili Belçika’nın taraf olduğu ikili ve çok taraflı sözleşmeler kapsamında primlerin iadesi mümkün değildir.

Türkiye’de veya bir başka ülkede ikamet eden emekli, dul veya geçici dul aylığı sahibi Türk vatandaşları aylıklarını dünyanın her tarafında alabilirler. Aynı şekilde, Türk vatandaşının, Türk vatandaşı olan veya olmayan dul eşi de dul aylığını veya dul yardımını dünyanın her yerinde alabilir.

Türkiye’de veya bir başka ülkede ikamet halinde, aylık ödeme biçimi ne olursa olsun, aylık veya gelir sahibi, uygun şekilde doldurup iade edilmek üzere kendisine gönderilen hayatta olma belgesini yılda en az bir kere aylık ödeyen kuruma göndermek zorundadır.

Hayatta olma belgesi eline geçmeyenler, aylıklarının askıya alınmaması için yine de başvurularını yapmaları gerekir.

Aylık veya gelir sahipleri, adres, medeni durumlarında meydana gelen değişiklikleri yazılı olarak en kısa sürede aylık ödeyen kuruma bildirmek zorundadır.

Aylık veya gelir ödemeleri, aylık sahibinin Belçika’daki hesabına gönderilebildiği gibi ikamet ettiği ülkedeki adresine ya posta havalesi yoluyla ya da banka hesabına da gönderilebilmektedir. Bu durumda, aylık ödeyen kurumu en az iki ay öncesinden bilgilendirmek gerekir.

Yurtdışına transfer edilen aylıklarlardan, prensip olarak, (Le précompte professionnel) vergisi kesilmektedir. Ancak, Türkiye’de ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıları bu vergiden muaf tutulmuştur.

Ücretli, serbest ve kamu sektöründe (memurlar) çalışanların emeklilik işlemlerinden sorumlu Bakanlık Federal Emeklilik Hizmetleri/Bakanlığı (Service fédéral des Pensions-SFP)
http://www.onprvp.fgov.be
Sosyal güvenlik politikalarının koordinasyonundan sorumlu olan ve birden fazla Bakanlığa bağlı olan koordinasyon birimi Sosyal Güvenlik Kamu Federal Hizmetleri (Service public fédéral Sécurité sociale -)
http://socialsecurity.belgium.be
Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) sosyal güvenlik primlerinin tahsilatından ve dağıtımından sorumludur.
https://socialsecurity.belgium.be
Hastalık-Maluliyet Ulusal Enstitüsü (Institut national d'assurance maladie-invalidité (INAMI), ise sigortalılara kaliteli bir sağlık hizmeti sunmak, sağlık giderlerini karşılamak ve iade etmek; işgöremezlik durumunda da tazminat ödemekle sorumludur.
http://www.inami.fgov.be/fr
Hastalık-Maluliyet yardımları “sigorta” şirketleri olarak adlandırılan aşağıdaki kuruluşlar “mutuel” tarafından verilmektedir.
Bunlar;
1- Gelir amacı gütmeyen dernek niteliğinde olan ve bölge ve yerel düzeyde teşkilatlanmış beş büyük ulusal birlik yani
- l'alliance nationale des mutualités chrétiennes,
- l'union nationale des mutualités neutres,
- l'union nationale des mutualités socialistes,
- l'union nationale des mutualités libérales,
- l'union nationale des mutualités libres;

2- Bölgesel düzeyde teşkilatlanmış kamu kurumu niteliğindeki Hastalık Maluliyet Sigortası Yardımcı Sandığı (la Caisse auxiliaire d'assurance maladie-invalidité -CAAMI)
3- Bölgesel düzeyde sağlık merkezleri şeklinde teşkilatlanmış Sağlık Bakımı Sandıkları (la Caisse des soins de santé de HR Rail )
https://www.rsz.fgov.be/fr

Zorunlu Hastalık Sigortasına ve Ödeneklerine ilişkin 14 Temmuz 1994 tarihli Kanun (14 JUILLET 1994. - Loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet 1994.)

Kanun 6 Eylül 1994 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, günümüze kadar bir çok kez değişikliğe uğramıştır.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=1994071438&table_name=loi

Hastalık-Maluliyet Sigortasının ana finansmanı sosyal güvenliğin global önetim sisteminden sağlanmaktadır.
Finansmana, aynı zamanda, otomobil vergilerinden, hastane gelirlerinden, yangın ve benzeri riskler için alınan primlerden ve Belçika Kızılhaç’ından alınan kesintilerle takviye yapılmaktadır.

Yaşlılık sigortası kapasımında emekli aylığına hak kazanabilmek için asgari prim ödeme süresi, 208 tam iş gününe denk gelen bir yıllık sigortalılık yeterli olmaktadır.

Maluliyetin başlamasından önce altı aylık süre zarfında 120 gün sigortalı çalışmak ve bir yıldan beri iş göremez durumda olmak ve bu sürenin primlerini asgari düzeyde ödemek

Maluliyet aylığına hak kazanabilmek için sigortalı;
- Normal emeklilik yaşından küçük olmak,
- İşgörme gücünün en az %66’7’sini kaybetmek,
- Maluliyetin başlamasından önce altı aylık süre zarfında 120 gün sigortalı çalışmak ve
- Bir yıldan beri iş göremez durumda olmak ve bu sürenin primlerini asgari düzeyde ödemek

Malullük oranı %66’7’dir.

Maluliyet aylığı, sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişi varsa, çalışırken aldığı ücretin %65’ine eşittir. Bakmakla yükümlü olduğu kimse yoksa bu oran %55; eşi çalışıyor ve aldığı brüt ücret belli bir seviyenin üzerinde ise %40’dır.
Sigortalının üçüncü bir kişininin yardımına ihtiyaç duyacak durumda olması halinde, dördüncü aydan itibaren ayrıca götürü bir tazminat ödenir.
Malullük aylığı, normal emekli aylığı bağlanıncaya kadar (65 yaş) ödenir.
Malullük aylığı alırken çalışmak, prensip olarak, yasak olmakla birlikte, önceden haber vermek ve sağlık raporu almak kaydı ile belli şartlarda mümkün olabilmektedir.

Ek emeklilik rejimi kapsamında, sigortalının, iş göremezlik veya maluliyet durumuna bağlı olarak geçici işgöremezlik tazminatı ödenebilmekte veya emeklilik yaşına kadar maluliyet aylığı bağlanabilmektedir.

Aylıkların hesaplanmasında, fiili çalışmaların yanında, çalışılmış sayılan süreler de dikkate alınmaktadır. Bu sürelerden belli başlıları:
- İşsizlik yardımı alırken geçen süreler
- Hastalıkta geçen süreler
- Maluliyette geçen süreler
- Erken emekliklikte geçen süreler
- Mesleki eğitimde geçen süreler
- Zorunlu askerlik süreleri
- Zorlayıcı bir sebepten dolayı ücret almadan tatil ve izinli olarak geçen süreler
- İş kazası sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Meslek hastalığı sonrası işgöremezlikte geçen süreler
- Grevde geçen süreler
- Doğum ve analık izni, evlat edinme izni
- Çeşitli nedenlerden dolayı işe bir süre ara verme
- İşsizlik yardımı alırken bir kamu kuruluşunda iş yaptırma

Sosyal güvenlikle ilgili Belçika’nın taraf olduğu ikili ve çok taraflı sözleşmeler kapsamında Malullük aylığı ülkemiz ile Belçika arasında tek taraflı olarak uygulanmaktadır. Buna göre, Belçika tarafından malullük aylığı bağlanması halinde, asgari sigortalılık süresi yerine gelmiş olsa dahi ülkemizden malullük aylığı bağlanamamakta; ancak, sigortalının yaşlılık aylığı talebinde dikkate alınabilmektedir.

Sosyal güvenlikle ilgili Belçika’nın taraf olduğu ikili ve çok taraflı sözleşmeler kapsamında primlerin iadesi mümkün değildir.

Malullük aylığının, Türkiye’de ikamet edilmesi halinde, ödenmesi mümkündür. Ancak, sigortalının aylık ödeyen kurumdan izin alması ve sözkonusu kurum tarafından kendisinden istenilen şartları Türkiye’de yerine getirmesi gerekmektedir.
Aylıkların Türkiye’ye transferinde kesinti sözkonusu değildir.

Kısa vadeli sigorta kolları, hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalıklarıdır.

Ücretli, serbest ve kamu sektöründe (memurlar) çalışanların emeklilik işlemlerinden sorumlu Bakanlık Federal Emeklilik Hizmetleri/Bakanlığı (Service fédéral des Pensions-SFP)
http://www.onprvp.fgov.be
Sosyal güvenlik politikalarının koordinasyonundan sorumlu olan ve birden fazla Bakanlığa bağlı olan koordinasyon birimi Sosyal Güvenlik Kamu Federal Hizmetleri (Service public fédéral Sécurité sociale -)
http://socialsecurity.belgium.be
Ulusal Sosyal Güvenlik Ofisi (l'Office National de Sécurité Sociale –ONSS) sosyal güvenlik primlerinin tahsilatından ve dağıtımından sorumludur.
https://socialsecurity.belgium.be
Hastalık-maluliyet için Hastalık-Maluliyet Ulusal Enstitüsü (l’Institut national d’assurance maladie-invalidité- INAMI)

İş kazaları için Mesleki Riskler Ulusal Ajansı (Agence fédérale des risques
professionnels- FEDRIS)
Meslek hastalıkları için Mesleki Riskler Ulusal Ajansı (Agence fédérale des risques professionnels- FEDRIS)
Hastalık-maluliyet ve analık sigorta primleri INAMI’ye (mutuelle); iş kazası ve meslek hastalıkları sigorta primleri de FEDRIS’e yatırılmaktadır.
Hastalık-maluliyet ve analık ödenekleri INAMI; iş kazası ve meslek hastalıkları ödenekleri de FEDRİS tarafından ödenmektedir.

ş Kazalarına İlişkin 10 Nisan 1971 Tarihli Yasa ( 10 AVRIL 1971. - Loi sur les accidents du travail)
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=1971041001&table_name=loi
Zorunluk Sağlık Bakımı ve Tazminatlara İlişkin 14 Temmuz 1994 Tarihli Yasa (14 JUILLET 1994. - Loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet 1994)
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=fr&la=F&cn=1994071438&table_name=loi
Meslek Hastalıklarına İlişkin 3 Haziran 1970 Tarihli Kraliyet Kararı (3 JUIN 1970 Arrêté royal portant coordination des dispositions légales relatives aux maladies professionnelles)
https://www.fedris.be/sites/default/files/assets/NL/3_juin_1970_-_arretes_royaux_et_lois_relatives.pdf

Sigorta primleri, prensip olarak, toplam brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Sigorta dallarının tamamı için yapılan toplam sigorta kesintileri işçi payı %13,7; işveren payı da %24,92’dir. İşveren ayrıca, %15,84 yıllık tatil; %7,48 ücret düzenlemesi; %0,02 iş kazası ve %0,01 asbest fonu için prim ödemektedir. İşveren sigorta payı üzerinden belli şartlar dahilinde indirim yapılabilmektedir.

Sigorta primleri, prensip olarak, toplam brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Sigorta dallarının tamamı için yapılan toplam sigorta kesintileri işçi payı %13,7; işveren payı da %24,92’dir. İşveren ayrıca, %15,84 yıllık tatil; %7,48 ücret düzenlemesi; %0,02 iş kazası ve %0,01 asbest fonu için prim ödemektedir. İşveren sigorta payı üzerinden belli şartlar dahilinde indirim yapılabilmektedir.

Sağlık hizmetleri Hastalık-Maluliyet Ulusal Enstitüsü’nün (l’Institut national d’assurance maladie-invalidité- INAMI) koordinasyonu ve denetiminde hastalık kasaları (mutuel) tarafından verilmektedir.

Zorunlu sigorta primlerinden farklı olarak sigortalı ve işveren tarafından ek ödeme yapılmaktadır.

Sigortalı, muayene ve tedavi için doktor, hastane ve benzeri sağlık kurumlarından faydalanabilir. Ancak sigortalının sağlık giderlerine katılım payı, kurumun anlaşmalı olup olmadığına göre değişmektedir.

Hastalık sigortası yardımlarından faydalanabilmek için;
- sigorta şirketine kayıtlı olmak
- en az altı aydan beri sigortalı olmak ve toplam 120 gün prim ödemek

Hastalık sigortası yardımlarından faydalanabilmek için; (Analık sigortası ile aynıdır)
- sigorta şirketine kayıtlı olmak
- en az altı aydan beri sigortalı olmak ve toplam 120 gün prim ödemek
- kazanma gücünün en az 2/3’ünü kaybetmek
- her türlü çalışmayı bırakmak

Belçika’da hastalık sigortası zorunludur ve sosyal güvenliğin bir parçasıdır. Herkes, bir hastalık sigortasına sahip olmak ve serbestçe seçebileceği bir hastalık kasasına (mutuel) kayıt yaptırmak zorundadır. Hastalık kasasına (Mutuel) kayıt yaptırmak istemeyenler, Hastalık-Maluliyet Yardımcı Sandığına (CAAMI) ücretsiz olarak kayıt yaptırabilir.
Hastalık-Maluliyet sigortasında iki düzeyli bir yapılaşma sözkonusudur. Hastalık sigortasının yönetiminden Hastalık-Maluliyet Ulusal Enstitüsü (l’Institut national d’assurance maladie-invalidité- INAMI); sigortalılarla doğrudan ilişkilerden ise sigorta şirketleri sorumludur.
Sigorta şirketleri CAAMI ve beş ayrı federasyon bünyesinde hastalık kasalarından (mutuel) oluşmaktadır.
Hastalık kasası sandıkları « mutuelle »
- sağlık giderleri,
- geçici işgöremezlik ve
- analık izni hallerinde
müdahil olmaktadır.
Hastalık kasasına « mutuelle » kayıt yaptırmak için
- 25 yaşından büyük olmak
- 25 yaşından küçük olmak ve çalışmak
- 25 yaşından küçük olmak ve işsiz olmak ve işsizlik yardımı almak
gerekir.

Hastalık sigortası primleri, doğrudan işveren tarafından işçinin serbestçe seçmiş olduğu hastalık kasasına (mutuelle) ödenir. Prim oranı, brüt ücretin %7,35’idir. Bunun %3,55 işçi payı; %3,8’i de işveren payıdır.
Hastalık sigortasından, sigortalının kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri (eş ve 18 yaşına kadar çocuklar), otomatik olarak faydalanır.
Yardımlardan faydalanabilmek için altı ay beklemek gerekir. Bu bekleme süresi, bir çok nedene bağlı olarak iptal edilebilir.
Yapılan sağlık harcamalarının belli bir kısmı sigortalıya iade edilir. Çok sayıda tıbbi muayene ve tedavi türü mevcut olup, her birinin %0’dan %100’e varan farklı oranlarda iadesi sözkonusudur.
Hastanaye yatma durumunda ise sigortalı günlük götürü ödemek durumundadır.
Bakmakla yükümlü olunan kişi, belli bir meblağın üzerinde gelire sahip olmamalıdır.
İşgöremezlik sigortası, işgöremezliğin ilk yılını içerisine alan geçici iş göremezlik süresinden ve bundan sonraki süreleri kapsayan sürekli iş göremezlik (maluliyet) süresinden oluşmaktadır.
Sağlık bakım sigortası geçici işgöremezlik ödeneğinden sadece, ücretli ve bağımsız çalışanlar ile ödenek almakta olan işsizler faydalanabilir. Bu sigortadan faydalanabilmek için, her hangi bir “mutuelle”e kayıtlı olmak ve yardımlardan faydalanmaksızın altı aylık prim ödeme süresini tamamlamak gerekir.
Eğitimini tamamlayan öğrenciler, eski hükümlüler, bu altı ay bekleme süresinden muaftır.
İşe geri dönen kadınlar, ücretli kategorisine geçen serbest çalışanlar vb. altı aydan daha kısa süre bekleme hakkından faydalanırlar.
Geçici işgöremezlik ödeneği, günlük brüt ücretin belli bir yüzdesidir. Bakmakla yükümlü olan sigortalı için ilk yıl (geçici işgöremezlik hali) %60; sonraki yıllar için (maluliyet hali) %65’tir. Geçici işgöremezlik tazminatı, Pazar günleri hariç, haftanın her bir günü için ödenir.

İş kontratından kaynaklanan yükümlüğünü icra etmesi esnasında hasar sonucu sigortalının mağdur olduğu her kaza iş kazası olarak kabul edilir.
İşçinin evinden işe ve işten de eve giderken kullandığı güzergahta meydana gelen kazalar da iş kazası olarak nitelendirilmektedir.
Her hangi bir müdahaleyi gerektirmeyen veya olay yerinde müdahale edilen, ancak doktorun müdahalesine gerek duyulmayan kısacası sigortalı üzerinde ciddi sonuçlar bırakmayan iş kazası “önemli olmayan/basit iş kazası” olarak nitelendirilmektedir.
İş kazası sayılan haller aşağıda belirtilmiştir.
Kazanın;
- Aniden meydana gelmesi,
- Bir veya birden fazla dış etkene bağlı olması,
- Hasar meydana gelmesi, (basit bir tıbbi müdahale dahil),
- Kaza ile hasar arasında nedensellik bağının olması ve
- Kazanın işkontratının icrası esnasında meydana gelmesi
İşveren iş kazasının sevk ve idaresi için bir takım tedbirler almak zorundadır.
Sigorta şirketi, iş kazası olduğunu kabul ederse
Sigorta şirketi, iş göremezlik ve tedavi masraflarını karşılar.
Sakatlığın kalıcı hale gelmesi durumunda Sigorta şirketi sakatlığın sabitleşme tarihini kaydeder.
Sigorta şirketi, kazadan dolayı her hangi bir işgücü kayıbının olmadığını ve sigortalının iyileştiğini kayda alır.
İşgöremezlik 7 ile 29 gün arası devam ederse, sigortalıyı yazılı olarak haberdar eder. Geçici iş göremezlik en az 30 gün sürerse, iyileşme doktor raporu ile bildirilmelidir.
Sigortalı karara, üç gün içerisinde, İş mahkemesi nezdinde itiraz edebilir.
Sigorta şirketi iş kazasından şüphe duyarsa, bir araştırma yaptırabilir; sigortalıyı tıbbi kontrolden geçirtebilir. Bu durumda, işveren ücretin tamamını 30 gün süreyle ödemeye devam eder; 30. günden sonra ise mağdurun bağlı olduğu sigorta kurumu (mutuelle) ödemeleri yapar.
Sigorta şirketi iş kazasını kabul etmezse, FEDRIS kazanın nedenleri ve şartları hakkında kapsamlı bir araştırma yapar. Sonucunu sigortalıya, işverenin tabi olduğu sigorta şirketine ve sigortalının bağlı olduğu sigorta kurumuna (mutuelle) bildirir.

İş kazası ve meslek hastalığı mevzuatına göre, sosyal güvenlik rejimine tabi olan herkes, otomatik olarak, iş kazası sigortasından yararlanmaya hak kazanır.

Anlaşmalı sigorta şirketleri, riske bağlı olarak değişen oranlarda işveren primleri ile finanse edilmektedir.

FEDRIS, aynı zamanda, ihtiyaç durumuna göre, işçi ve işverenlerden kesilen global kesintilerle de finanse edilmekte; yine aynı şekilde, sigorta şirketlerinden, armatörlerden de prim alabilmektedir.

Her türlü iş kazası sekiz gün içerisinde işveren tarafından bağlı olduğu sigorta şirketine bildirilmelidir. İşverenin bildirimde bulunmaması durumunda, işçinin kendisi veya yakınları da bildirimde bulunabilir.

Mağdur sigortalı, işgücü kaybına bağlı olarak kendisine ödenen ayni ve nakdi yardımlardan başka, kanunda öngörülen -kazaya işverenin neden olması hariç- dışında maddi ve manevi zarara uğradığı gerekçesiyle işveren aleyhine talepte bulunamaz. Bununla birlikte, kazaya neden olduğu gerekçesi ile sigortalı üçüncü kişiler aleyhine dava açabilir.

Öteyandan, mağdur sigortalı, iş yolu kazası ile ilgili olarak, ayni ve nakdi yardımlardan başka, her zaman işveren veya üçüncü şahıslar aleyhine, uğradığı zararın tanzimi talebinde bulunabilir.

İşçinin, iş kontratına bağlı olarak, icra etmekte olduğu işini yaptığı sırada, üçüncü şahıslara verdiği zararın tazmininden işvereni sorumludur. Ancak bu durum, iş kazası işçinin kasıtlı davranmasından veya ağır hatasından kaynaklanmışsa, işçiyi sorumluluktan büsbütün kurtaramamaktadır. Mağdur kişi, mağduriyet ile ilgili, işverende ödediği tazminatı geri almak üzere işçi aleyhine talep de bulunabiliir.

Geçici tam iş göremezlik hali
İş kazasından hemen sonra sigortalının tekrar işe başlayamaması durumunda “geçici tam işgöremezlik” sözkonusudur.
Bu durumda, iş kazasının olduğu günün kaza sonrası çalışılamamış süreleri normal olarak ödenir. Ertesi günden itibaren, sigortalı “geçici tam işgöremezlik” ödeneğine hak kazanır.
“Geçici tam işgöremezlik” ödeneğinin günlük tutarı, sigortalının temel ücreti dikkate alınarak hesaplanır. İşgöremezlik ödeneği, geçici işgöremezlik oranı ve sigortalının önceki yıl kazancına uygun olan temel ücreti göz önünde bulundurularak belirlenir.
Uygulanan formül şu şekildedir:
Temel ücretX%90/365
Günlük geçici kısmi işgöremezlik ödeneği, doktorun vereceği karara göre, ya eski işini daha kısıtlı sürelerde yapabilme ya da durumuna uygun yeni bir işe yerleştirilme halinde verilir.
Günlük geçici kısmi işgöremezlik ödeneği, kazadan önceki ücret ile kaza sonrası icra edilen işe bağlı olarak alınan ücret arasındaki farka eşittir.
Sigortalının, iş kazası sonrası önerilen işi, haklı bir gerekçe olmadan, reddetmesi durumunda da günlük geçici kısmi işgöremezlik ödeneği alma hakkı vardır. Ödenek, genel olarak, sigortalının aldığı temel ücret ve iş göremezlik oranı dikkate alınarak belirlenir.
Sigortalıya, tam veya kısmi geçici iş göremezlik durumuna bakılmaksızın, hafta sonları da dahil, her çalışılamayan gün için geçici işgöremezlik ödeneği ödenir. Bu ödenek, sigortalı iyileşinceye ya da hasar oranı sabitleşinceye kadar ödenir.
Sürekli iş göremezlik hali
Sürekli işgöremezlik geliri, kazanın sigortalı üzerinde işgücü kaybına yol açması ve bunun büsbütün giderilememesine bağlı olarak ödenmektedir.
İşgöremezlik oranını, sigorta şirketinin doktor-danışmanı, hasar, yaş, mesleki vasıf, uyum sağlama ve rehabilitasyon gibi kriterleri dikkate alarak belirler.
Sigortalı artık düzenli olarak gelir getirici bir faaliyette bulunacak durumda değilse, tam işgöremezlik sözkonusudur. Mağduriyetine rağmen iş yapacak durumda ise kısmi işgöremezlik sözkonusudur.
Sürekli işgöremezlik ödeneği, sürekli işgöremezlik oranı ve sigortalının önceki yıl kazandığı ücretine uygun olan temel ücreti göz önünde bulundurularak belirlenir.
Sürekli işgöremezlik oranının %5’in altında; veya %5 ile %10 arasında ya da %10’unun üzerinde olması durumuna göre işgöremezlik geliri farklı hesaplanmaktadır.
Önemsiz sayılacak iş kazaları için iş kazası beyannamesi doldurmak gerekmez. Ancak, işveren ilk tıbbi müdahaleyi kayıt defterine özenli bir şekilde işlemelidir.
Ölümle biten İşkazaları
İş kazası sonucunda sigortalının derhal vefat etmesi halinde, ölümle sonuçlanan iş kazası sözkonusudur.
Vefat olayı kazadan daha sonra gerçekleşirse, bu durum, iş kazasına bağlı ölüm olarak nitelendirilmektedir.
İşkazası sonucu vefat eden sigortalının yakınları, cenaze masrafları ve ulaşım masrafları hakkına sahiptir. Yapılan cenaze ve cenazenin nakline ilişkin bütün masraflar, vefat eden sigortalının temel ücretine göre hesaplananarak, karşılanır. (Temel ücretX30/365)
Hak sahipleri, belli şartlarda, gelir veya ölüm yardımı bağlanması talebinde bulunabilir. Bu durumda bağlanacak yardım, ömür boyu olabileceği gibi sınırlı bir süre içinde olabilir.
Yapılacak ödemelere ilişkin hesaplama temel ücret üzerinden ve akrabalık derecesine göre yapılır.
Ölüm yardımı, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren üç yıllık süre içerisinde işkazası neticesinde sürekli işgöremez durumdaki sigortalının hak sahiplerine yapılır. Ölüm yardımı, götürü tutar üzerinden belirlenir ve duruma göre ömür boyu olabileceği gibi sınırlı süre ile ödenebilir.
Ölüm Ödeneği veya ölüm yardımından, belli şartlarda ;
1) Eş,
2) çocuklar,
3) birlikte oturan anne-baba,
4) torunlar ve
5) erkek veya kız kardeş
faydalanabilir.

Üçüncü Kişiler için yardım
Kaza sonucu, günlük ihtiyaçların karşılanması (yedirme-içirme, tuvalet…) amacıyla üçüncü bir kişinin yardımına ihtiyaç duyulması halinde, sigortalıya 90 gün süreyle ek yardım yapılabilir.
Yıllık ek yardımın azami tutarı asgari ücretin 12 katına eşittir.
Bu yardım, ne sigorta primine ne de précompte professionnelle’e tabidir.
Aylıkla birlikte alınması
Sigortalıya, emekli veya dul aylığı bağlandıktan sonra, sürekli işgöremezlik geliri azami bir götürü tutar ile sınırlandırılır. Diğer bir ifade ile emekli veya dul aylığı ile sürekli iş göremezlik geliri bütün olarak birlikte alınamaz.
Azami götürü tutar, bir takım kriterlere bağlı olarak, sigortalıdan sigortalıya göre değişir.
Emekli veya 65 yaşından büyük olma durumuna göre, işgöremezlik ödeneği artık kesintiye (précompte professionnel) tabi değildir.

Sürekli işgöremezlik tazminatı ömür boyu ödenir. İşgöremezlik halinin kesin olarak belirlenmesi için üç yıl süre ile sigortalının durumu düzenli olarak izlenir ve bu süre zarfında işgöremezlik (allocation) yardımı yapılır. Bu süreden sonra ise iş göremezlik geliri (rente) ödenmeye başlanır.

Belçika’da meslek hastalıklarının önlenmesinden ve tanziminden Mesleki Hastalıklar Federal Ajansı (l'Agence fédérale des risques professionnels FEDRIS) sorumludur.

Sigortalının icra ettiği iş, meslek hastalıkları listesinde bulunan hastalıklardan birinden kaynaklanmışşa, sözkonusu sigortalının rahatsızlığı meslek hastalığı olarak kabul edilmekte ve bu durumu sigortalının ispatlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Meslek hastalıkları listesinde yer almayan ancak sigortalının sürekli olarak icra ettiği iş ile nedensellik bağı kurulan bir hastalık ortaya çıkması halinde de meslek hastalığı olarak kabul edilmektedir.

Tazmin edilen riskler (ölüm tazminatı, iş göremezlik ödenekleri, sağlık bakım yardımları, ulaşım masrafları..) iş kazaları riskleri ile büyük benzerlik göstermektedir.

İşgöremezlik tazminatı, sigortalının temel ücreti ve işgöremezlik oranı göz önünde bulundurularak hesaplanır ve FEDRIS tarafından sigortalıya ödenir.

Sigortalının aylık almaya başlamasıyla işgöremezlik tazminatı sınırlandırılır. Her halukarda, işgöremezlik tazminatı ve aylık, sigortalının son brüt ücretinin üstüne asla çıkamaz.

İş kazası ve meslek hastalığı mevzuatına göre, sosyal güvenlik rejimine tabi olan herkes, otomatik olarak, meslek hastalığı sigortasından yararlanmaya hak kazanır.
Anlaşmalı sigorta şirketleri, riske bağlı olarak değişen oranlarda işveren primleri ile finanse edilmektedir.
FEDRIS, aynı zamanda, ihtiyaç durumuna göre, işçi ve işverenlerden kesilen global kesintilerle de finanse edilmekte; yine aynı şekilde, sigorta şirketlerinden, armatörlerden de prim alabilmektedir.
Tazminata hak kazanabilme başvurunun kabul edilebilmesi için geçici iş göremezlik halinin en az 15 günü doldurması gerekir.
Sürekli iş göremezlik geliri talepte bulunulan tarihten en erken 120 gün sonra başlar.

Meslek hastalığına maruz kaldığını ileri süren sigortalı, doktora muayene olduktan sonra, kendisi ve doktoru tarafından doldurulan ilgili her iki formülerleri birlikte FEDRIS’e gönderir.

FEDRIS, ilk önce idari incelemeyi yaptıktan sonra, ilgili formülerleri kurum doktorlarına ve mühendislerine inceleterek nihai kararı verir.

Sigortalının, iş geçici veya sürekli bırakma konusunda, FEDRIS ile mutabık kalması durumunda, işveren sigortalıya benzer bir işi yapmasını dahi öneremez.

Sigortalının, işi geçici veya sürekli bırakma konusunda, FEDRIS ile mutabık kalmaması halinde, sigortalı çalışmaya devam edebilir. Ancak, gelişmelere bağlı olarak, FEDRIS tarafından ödenen hiçbir tazminata hak kazanamaz.

Mesleki hastalık halinde FEDRIS tarafından yapılan ödenek ve tazminatlar:
• Sürekli işgöremezlik ödeneği,
• Geçici işgöremezlik ödeneği,
• İşi gecici olarak bırakma tazminatı,
• İşi kesin olarak bırakma tazminatı,
• Zorunlu tıbbi masrafların iadesi ve
• Üçüncü kişi tazminatı
Sürekli işgöremezlik
Sürekli iş göremez durumdaki sigortalı FEDRIS’ten tazminat (indemnité) hakkına sahiptir. Tazminat, sigortalının ücretine ve iş göremezlik oranına göre belirlenir. Hastalığın artması durumunda, sigortalı durumunun tekrar incelenmesini talep edebilir. Sonuca göre FEDRIS işgöremezlik oranını artırabilir.
İşgöremezlik tazminatları, prensip olarak, fiyat endekslerine ve iş göremezlik oranlarına göre belirlenir.
Sürekli ve tam işgöremez durumda olan sigortalı temel ücretinin tamamına (%100) hak kazanır.
İşgöremezlik gücünün %1-ile %99’unu kaybeden sigortalı temel ücretinin belli bir kısmına hak kazanır.
Sigortalı, işgöremezlik tazminatına, işgöremezlik ortaya çıktığı andan itibaren hak kazanır. Fakat bu hak, FEDRIS’e başvurunun yapıldığı tarihten 120 gün öncesi için asla mümkün değildir.
Geçici veya sürekli iş göremezlik ödenekleri için ilk ödeme FEDRIS’in kararından sonraki ilk aydan itibaren başlar; ve aylık olarak her ayın sonunda ödenir.
İşgöremezlik ödeneği net tutarı çok düşükse, ödemeler üç aylık dönemler halinde (Mart, Haziran, Eylül ve Aralık sonu) yapılır.
İşgöremezlik %16’nın altında olması halinde, yıllık ödeme yapılır.
Sigortalılara ödenen işgöremezlik ödeneklerinden, genel olarak, FEDRIS tarafından sosyal sigorta prim kesintisi yapılır. İşgöremezlik oranı %20’nin üzerinde ise vergi kesintisi (un précompte professionnel) de yapılır.
Geçici işgöremezlik
Sigortalı, geçici tam işgöremezlik halinde, temel ücretinin %90’ı oranında geçici işgöremezlik ödeneğine hak kazanır. Her işgöremezlik günü için ödenecek tutar, temel ücretin 365’e bölünmesi ile tespit edilir.
Geçici işgöremezlik ödeneğine sadece aşağıdaki hallerde hak kazanılır:
• Geçici işgöremezlik en az 15 gün sürerse,
• Başvuru, rahatsızlığın devam ettiği süre içerisinde yapılmışsa ve
• Rahatsızlık, başvurudan en fazla 365 gün önce meydana gelmişse
İşi kesin olarak bırakma hali
Aşağıdaki hallerde FEDRIS, sigortalıya işi durdurmasını önerebilir.
• bir meslek hastalığına yakalanmak
• Bu hastalığın ilk işaretlerini hissetmek
• Bir meslek hastalığına yakalanma riskinin yüksek olduğunu fark etmek
Sigortalının, iş bırakma konusunda, FEDRIS ile mutabık kalması durumunda, işveren sigortalıya benzer bir işi yapmasını dahi öneremez.
Sigortalının, işi bırakma konusunda, FEDRIS ile mutabık kalmaması halinde, sigortalı çalışmaya devam edebilir. Ancak, gelişmelere bağlı olarak, FEDRIS tarafından ödenen hiçbir tazminata hak kazanamaz.
Sigortalının vefatı halinde
Sigortalının ölüm nedeni meslek hastalığı ile doğrudan veya dolaylı olarak bağlantılı ise, sigortalının yakınları (eşi ve çocukları) bir dizi tazminata hak kazanabilir.
Sigortalının ölüm durumuna göre, cenaze masraflarının bir kısmı, belli şartlar dahilinde, hak sahiplerine, iade edilebilir.
İşi geçici veya kesin olarak bırakma
Sigortalıya yapılan tıbbi müdahaleden sonra, FEDRIS sigortalıya işi geçici veya kesin olarak durdurmasını önerebilir.
Sigortalının işi geçici bırakması halinde, işverenden ilgili sigortalıyı uygun bir işe yerleştirmesi istenir. Bu durumda, meydana gelebilecek muhtemel ücret kaybı, FEDRIS tarafından karşılanır.
FEDRIS’in, işi kesin olarak bıraktırmayı istemesi durumunda ise sigortalı;
- 90 gün süreli işgöremezlik ödeneğine,
- Prim/ikramiye ve
- Meslek değişikliğinin sözkonusu olması durumunda, ücretsiz olarak mesleki rehabilitasyona hak kazanır.

Analık sigortası yardımlarından faydalanabilmek için;
- sigorta şirketine kayıtlı olmak
- en az altı aydan beri sigortalı olmak ve toplam 120 gün prim ödemek
- kazanma gücünün en az 2/3’ünü kaybetmek
- her türlü çalışmayı bırakmak

Doğum iznine sadece doğum hak kazandırır.
Analık izni 6 hafta doğum öncesi 9 hafta da doğum sonrası olmak üzere 15 haftadır. Çoklu doğumlarda bu süre sırasıyla 8 ve 9 haftadır.
Doğum yardımları (ödenekler), statülere göre (ücretli çalışan, serbest çalışan işssiz) farklılıklar arz etmektedir.
Sigortalı hamile kadın, hamileliğinin açıklanmasından itibaren, tekrar iş başı yapıncaya kadar, hamileliğinden dolayı işten çıkarılmaya karşı korunmuştur.
Sigortalı hamile kadın veya emziren kadın, yaptığı iş kendisi veya çocuğu için tehlike arz ediyorsa işinden alıkonulabilir. Bu durumda, hastalık-maluliyet sigortasınca tavan brüt ücretinin %78’i oranında tazmin edilir.
Hamile kadın fazla mesai yapamaz; gece mesaisine kalamaz.
Babalık İzni
Doğuma bağlı ücretli babalık izni on gün olup, 3 günü işveren tarafından 7 günü de Hastalık-Maluliyet Sigortası tarafından tavan ücretin %82’si oranında ödenir.
Evlat Edinme İzni
Anne veya baba, ücretli veya serbest çalışan, evlat edinilecek çocuğun yaşına göre değişen sürelerde evlat edinme izni kullanabilir. Ödenecek miktarlar, doğum izni ile büyük benzerlik göstermektedir.

Aile Yardımları Federal Ajansı (l'Agence fédérale pour les allocations familiales -FAMIFED) aile yardımlarının yönetiminden ve ödemelerin gerçekleştirilmesinden sorumlu kuruluştur.
Her hangi bir mesleki faaliyette bulunanlar, çalışıyor sayılan hallerden birinde bulunanlar (işsizler, geçici işgöremez durumda olanlar, maluller…) ve öğrenciler, sakatlar… gibi mesleki faaliyette bulunmayanlar da aile yardımlarından faydalanabilmektedir.
Aile yardımlarından faydalanacak kişinin ayrıca, bakmakla yükümlü olduğu çocukla bir bağının bulunması ( kendisinin ve eşinin müşterek çocukları veya ayrı çocukları, torunu, evlatlığı, kız veya erkek kardeşi…) gerekmektedir.
Aile yardımları, çocukların yaşına ve eğitim durumuna göre belli bir yaşa kadar ödenebilmektedir.
Belçika’da ikamet eden bir yabancının, bakmakla yükümlü olduğu ülkesinde yaşayan çocuklarına da sosyal güvenlikle ilgili Belçika’nın taraf olduğu ikili ve çok taraflı sözleşmeler kapsamında çocuk paraları ödenmektedir.
Vatandaşlarımızın Türkiye’de ikamet eden çocukları da Türkiye-Belçika Sosyal Güvenlik Anlaşması kapsamında yukarıdaki açıklamalara tabidir.