Rusya Federasyonu Çalışme ve Sosyal Koruma Bakanlığı (www.rosmintrud.ru)

Çalışma ve İstihdam Federal Servisi (www.rostrud.ru)

Rusya Federasyonu Anayasası(RFA) Madde:37
• 30 Aralık 2001 tarihli Rusya Federasyonu İş Yasası (Federal Yasa No. 197-FZ - 2001)
• 1991 Nüfusun istihdamı Yasası-20.04.1996 tarihli yayımı (son düzeltme 7 Ağustos 2000)
• Toplu Sözleşme ve Anlaşmalar Yasası 1992 (son değişiklik 1 Mayıs 1999)
• Toplu İş Anlaşmazlıklarının Düzenlenmesine dair Yasa 1995 (son değişlik 6 Kasım 2001)
• Sendikalar Yasası 1996
• Sosyal ve İş İlişkilerini Düzenlemek için Rus Üçlü Komisyonu Yasası, 1 Mayıs 1999
• İş Sağlığı ve Güvenliği Temel Esasları Yasası, 1999
• İş Kazası ve Meslek Hastalıklarına dair Zorunlu Sosyal Sigorta Yasası, 1998 (son değişiklik 25 Ekim 2001)
• İflas Yasası, 1997
• Asgari Ücret Yasası, 2000
• Temel Kamu Hizmetleri Yasası, 1995 (son değişiklik 7 Kasım 2000).
Rusya Federasyonu (RF), anayasasına göre sosyal bir devlettir. Bu amaçla, RF, bireyin, kendini geliştirmesini ve insan onuruna layık bir hayat sürmesini, çalışma ve sağlığını korumasını, garanti edilen en az ücreti almasını, sosyal güvenlik sistemi içinde olmasını ve aileye, anneye, babaya, çocuğa, özürlü ve yaşlılara devlet desteğini sağlayan politikalar geliştirir
RFA’nın 37.maddesi çalışma hayatına dair temel hakları sıralamaktadır. Bunlar; meslek seçimi ve faaliyet tercihi özgürlüğü, zorla çalışmanın yasaklanması, çalışma ortamında iş sağlığı ve güvenliği, ücretlerde her türlü ayrımcılığın önlenmesi, federal yasayla asgari ücretin belirlenmesi, işsizlikle mücadele, bireysel ve toplu görüşme hakkı, grev hakkı, garanti altına alınan yasal çalışma süreleri, izin, tatil günleri ve ücretli yıllık izini içerir. Ayrıca RFA’nın 30. Maddesi herkesin, kendi haklarını korumak için işçi sendikaları da dahil olmak üzere birlik/dernek kurma hakkını öngörmektedir.
RFA’nın 55’nci maddesine göre anayasada yeralan temel hak ve özgürlükler hiçbir şekilde, herkes tarafından kabul edilen insan ve yurttaşlık haklarının inkâr ve istiskal edilmesi şeklinde yorumlanamaz. İnsan haklarını, medeni ve sivil hakları ve özgürlükleri inkâr ve istiskal eden hiçbir yasa Rusya Federasyonu’nda yapılamaz. İnsan hakları, medeni, sivil haklar ve özgürlükler, ahlak, sağlık ve diğer kişilerin yasal hak ve menfaatlerini korumak, ülkeyi savunmak ve devletin güvenliğini sağlamak için gerekli olan durumlar halinde federal yasalarla sınırlandırılabilir.
ÇALIŞMA MEVZUATI
Rusya Federasyonu çalışma mevzuatı yapısal olarak “kodlu yazılı ve ilaveler” kategorisine girmektedir. İş yasası, bireysel ve toplu iş ilişkilerine dair yasal önemli kuralları belli bir sistematik içinde biraraya getirmektedir ayrıca İş Yasası’ndaki hükümlerini geliştiren, tamamlayan diğer –ikincil- çalışma mevzuatı da bulunmaktadır.
İş Yasası (İY)
Rus Çalışma Yasaları tarihsel olarak 1918,1922 ve 1971 yıllarına uzanmaktadır. En sonuncusu olan ve tüm Sovyetler Birliği için bir çerçeve mevzuat oluşturan SSCB’de Temel İş Yasaları olup 15 Temmuz 1970 yılında yürürlüğe girmiştir. Halen yürüklükte olan 30 Aralık 2001 tarihli Rusya Federasyonu İş Yasası (İY)1 Şubat 2002’de yürürlüğe girmiştir. Bu yasa 6 başlık 62 bölüm ve 422 maddeden oluşmaktadır. Aşağıda Yasanın temel konuları yer almaktadır;
• yasanın temel prensipleri ( çalışma mevzuatının gerekçeleri; düzenlemenin temel prensipleri; ayrımcılığın yasaklanması; zorla çalışmanı yasaklanması; çalışma mevzuatının sistemi)
• Rusya Federasyonu ve onu oluşturan unsurların iş mevzautu açısından sırasıyla yetkileri
• iş ilişkileri, taraflar ve çalışan ile işverenin temel hak ve sorumluluklarını da içeren zeminin sağlanması
• üçlü işbirliği, toplu sözleşme, çalışanların (yönetime) katılımını da içeren sosyal paydaşlık
• iş akdi
• çalışanların kişisel bilgilerinin korunması
• çalışma, dinlenme süresi, işten ayrılma, ,ücret dahil olmak üzere çalışma koşulları
• çalışma disiplini
• iş sağlığı ve güvenliği
• annelik ve kadının korunmasını da içeren kadının çalışması
• 18 yaşın altındaki gençlerin çalışması
• mevsimlik, evden çalışma ve ev hizmetlerinde çalışma, vb..
• eğitim ve ulaşım gibi bazı özel sektörlerde çalışma
• çalışanların korunması, haklarının sendikalar yoluyla korunması
• iş anlaşmazlıklarının düzenlenmesi
Diğer İş Kanunu Kaynakları
RFA göre Rusya Federasyonu Devlet Başkanı, RFA’sı ve Federal Yasalarla çelişmemek kaydıyla tüm Rusya Federasyonu sınırları içinde bağlayıcı kararname ve başkanlık emri çıkarma yetkisine sahipir. Rusya Federasyonu’nda, bu kararname ve başkanlık emirleri iş mevzuatında önemli bir yere sahiptir.
Diğer önemli bir iş kanunu kaynağı ise Rusya Federasyonu Hükümetinin RFA’na, Federal Yasalara ve Devlet Başkanının kararname ve başkanlık emirleri uyarınca çıkardığı kararname ve düzenlemelerdir. Bu düzenlemelerin, RFA’na, Federal Yasalara ve Başkanlık kararname ve emirlerine aykırı olması halinde Devlet Başkanı tarafından bu düzenlemeler iptal edilebilmektedir.
Daha da ötesinde Rusya Federasyonundaki yürülükteki iş mevzuatının uygulanması amacıyla Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığının çıkarmış olduğu normatif belgeler de mevzuat kaynağıdır. Bazı uygulamacı federal kurumlar da federal yasalar, Rusya Federasyonu Başkanı ve Hükümetinin kararnameleriyle verdiği yetkilerle, normatif/düzenleyici belgeler hazırlamaktadırlar.
RFA’nın 72. Maddesine göre çalışma mevzuatı Rusya Federasyonu ve kurucu unsurlarının ortak hukukuna dahil olup, kurucu unsurların yasal düzenlemeleri de önemli bir kaynak oluşturmaktadır. İş Yasası’nda federal düzeyde yasal düzenlemeler sıralanırken anılan yassanın 6.maddesi Rusya Federasyonunu oluşturan unsurların, federal düzeye münhasır yasal düzenlemelerin ötesinde, diğer hangi konularda yasal düzenleme yapılacağı yetkisini vermektedir.
Böyle bir durumda, çalışanlara daha üst düzey hak ve sosyal güvenceler (federal yasalarla sağlananlarla karşılaştırıldığında) bütçe masraflarını artırıyor ya da bütçe gelirlerini azaltıyorsa bu masraflar ilgili kurucu unsurun bütçesi tarafından karşılanır, Rusya Federasyonunu oluşturan unsurlar federal düzeyde düzenlenmemiş konularda da mevzuat oluşturabilirler. Aynı konularda federal düzeyde yasal düzenleme kabul edildiğinde federasyonu oluşturan unsurlar kendi mevzuatlarını federal mevzuatla uyumlu hale getirmek durumundadırlar. Federasyonu oluşturan unsurların çalışma yasaları İş Yasasıyla veya herhangi bir federal mevzuatla ters düştüğünde (çeliştiğinde) veya federal yasalarla sağlanan çalışanların hak ve sosyal güvencelerini azaltıcı bir durum sözkonus olduğunda, İY ve diğer federal düzenlemeler kurucu unsurun ilgili yaslarının yerini alır. (İY madde 6)
Yerel (belediye) özerk idareli kurumların kendi yetki alanlarında düzenledikleri çalışma mevzuatı da Rusya Federasyonu çalışma mevzautı olarak kabul edilir. Bu tür düzenlemeler İY ve diğer federal ve kurucu unsur çalışma mevzuatlarına aykırı olamaz. (İY madde 5)
Ulusal, bölgesel, sınırlı bir alanda veya endüstri kolunda gerçekleşen ikili veya üçlü düzeydeki sözleşmelerde iş mevzuatında önemli bir rol oynamaktadır.
Ulusal düzeyde yapılan “genel anlaşmalar” çalışma politikası alanına yeni bir araç olarak 15 Kasım 1991 tarihli Sosyal Ortaklık ve Görüşmelerin Düzenlenmesine dair Başkanlık Kararı ile girmiştir.
Federal Hükümet ve en çok temsile sahip, çalışan ve işveren sendikaları, istihdam, refah, ücret seviyeleri gibi alanlarda genel çerçevenin belirlendiği yıllık- üçlü anlaşmalar yapabilmektedir.
Rusya Federasyonunda içtihatlar çalışma mevzuatında geleneksel olarak önemli bir rol oynamaktadır. Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesinin, anayasal değerlendirmeleri ve üst mahkemelerin iş yasalarının hükümlerini yorumlamaları sadece ülkedeki daha alt mahkemeleri bağlamakla kalmamakta ayrıca iş yasasının revizyonunda önemli bir yer tutmaktadır. Bu tür gözden geçirme ve değerlendirmeler mevcut çalışma mevzuatını yeni ekonomik ve sosyal konulara daha iyi yanıt verebilmesi ve uygulanabilmesi için nerede ve nasıl düzenlemeler yapma gerektiği konusunda yardımcı olmaktadır.
Rusya Federasyonu’nda uluslararası yasalar da çalışma mevzautının kaynağı olarak değerlendirlmektedir. RFA’nın 15 (4) maddesi uyarınca herkes tarafından kabul gören uluslararası yasalar ve Rusya Federasyonun imzalamış olduğu uluslararası anlaşma prensip ve normları yasal sistemin ayrılmaz/bütün bir parçasını oluşturmaktadır. Eğer Rusya Federasyonun imzalamış olduğu uluslararası anlaşma, Rusya Federasyonu çalışma mevzuatının koyduğu kurallardan farklı kurallar öngörüyorsa uluslararsı anlaşma hükümleri geçerli olacaktır. (RFA madde 10)

İş Yasası’nın 56.maddesi “iş akdini” bir işveren ile bir çalışanın arasında yapılan bir anlaşma olarak niteleyerek, işverenin bu ilişki nedeniyle
• çalışana bir iş sağlamak
• iş yasası veya toplu sözleşme ve mutabık kalınan iş akdine göre çalışma şartlarını sağlamak ve
• çalışana tam ve zamanında ücretini ödemeyi üstlendiğini ve
• çalışanın da verilen işi bizzat gerçekleştirmeyi ve
• işletmede mevcut çalışma kurallarını yerine getirmeyi üstlendiğini belirtmektedir.

İş akdinin şekli ve süresi
İş Yasaının 58 maddesine göre iş akitleri süresiz veya özel süreli olabilir. Eğer bir iş akdinde süresine dair bir hüküm yoksa bu sözleşme süresiz olarak işleme alınır.
Belli süreli iş akdi eğer iş ilişkisi işin özelliği (örneğin mevsimlik iş) veya yapılma şartları gereği iş ilişkisinin süresiz olmaması durumunda ve yasada aksi belirtilmedikçe yapılır. Eğer taraflardan hiçbiri belli süreli iş akdini süresi geldiğinde sonlandırma talebinde bulunmaz ve çalışan aynı işi yapmaya devam ederse, bu iş akdi süresiz olarak işleme alınır.
İş Yasasının 59.maddesi belli süreli iş akitlerine başvurulmasını federal yasada listelenen ve fazla olmayan özel nedenlere bağlayarak sınırlamıştır.
Yapılmış olan “Belli süreli iş akdi” yapılmasını gerektiren yeterli şartlara haiz değilse süresiz iş akdi olarak işleme alınır. Süresiz iş akdinin sağlamış olduğu hak ve güvenceleri vermemek amacıyla “belli süreli iş akdi” yapılması da yasaktır. (İY madde 58)
Tüm iş akitlerinin yazılı yapılması gerekir (İY 67.madde).

• İş Yasası’nın 91.maddesine göre normal çalışma süresi günde 8 saat haftada 40 saattir.
Normal çalışma süresi bazı hallerde kısaltılabilir
• 16 yaşından küçük çalışanlar için haftada 16 saat.
• I ve II kategori sakat sınıflamasına dahil olan çalışanlar için haftada 5 saat.
• 16-18 yaş arası çalışanlar için haftada 4 saat
• Tehlikeli, sağlığa zararlı,riskli şartlarda çalışanlar için haftada 4 saat ve daha fazla (İY 92.madde)
• Gece çalışmasında çalışma süresi 1 saat düşürülür (İY 96.madde)
• İY 99.maddeye göre fazla çalışma, çalışanın muvafakatıyla mümkündür. Aşağıdaki hallerde çalışanın yazılı muvafakatına ihtiyaç bulunmamaktadır:
 esas itibariyle Rusya Federasyonun müdafasında olduğu gibi üretim kazalarında veya sonuçlarının bertaraf edilmesinde; su, gaz,ısınma,aydınlanma, kanalizasyon, ulaşım , haberleşme sistemleriin öngörülmeyen arızalarında kamu yararını sağlamak için
 normal çalışma süresinde teknik nedenlerle tamamlanması mümkün olmayan ve süresinde tamamlanmaması durumunda teknolojik zarar ve tesisin kaybının sözkonusu olduğu hallerde;
 makina ve aksamlarının tamir ve yenilenmesi için geçici çalışma ; aksi durumda birçok çalışanın işini kaybetme durumunun mevcudiyeti ;
 süreklilik arzeden ve bir sonraki vardiyada görevi alması gereken çalışanın işi üstlenemez durumda olması.
• fazla çalışma birbirini takip eden 2 çalışma gününde 4 saatten fazla, yılda 120 saatten fazla olamaz.
• Yasa 18 yaşın altındaki çalışanlar ve hamilelere fazla mesai yapmalarına izin vermemektdir. (İY 259 madde)

İY 115.Maddesi uyarınca ücretli izin yılda 28 çalışma günüdür.
İY nın 117. Maddesi uyarınca tehlikeli ve riskli işlerde çalışanlara ilave ücretli izin hakkı tanınmaktadır.
• yeraltında ve yerüstünde madenlerde çalışanlar
• radyoaktif madde bulaşma riski olan işlelerdeki çalışmalar.
• insan sağlığına önlenemez ve uygun olmayan veya fiziksel, biyolojik ve diğer etkileri olan işler
Rusya Federasyonu Hükümeti ile Sosyal ve Çalışma İlişkilerini Düzenlemeye dair Rusya Üçlü Komisyonu tarafından ücretli ek izin hakkı verilen endüstrilerin, çalışmaların, mesleklerin ve görevlerin listesi ile ilave ücretli izininin, en az süresi ve bu izinin esasları belirlenmektedir. (İY 117.madde)
İY 116.maddesinde belirtilen diğer bazı çalışanlara da ilave ücretli izin verilmektedir. İlk çalışma yılında ücretli izin, işletmede 6 ay kesintisiz çalışmasını tamamlayan çalışanlara verilmektedir. (İY 122.madde)
18 yaşın altındaki çalışanlar 31 takvim günü yıllık ücretli izin hakkına sahiptirler.(İY 267 madde)

Asgari ücret, Rusya Federasyonu’nda federal düzeyde hükümet tarafından yasa ile belirlenmektedir. Federal Yasa No.82-FZ 7 Haziran 2000,(24 Temmuz 2009 son düzenleme)

http://law.kodeks.ru/egov/index?tid=633200007&nd=901763361

30.12.2017 tarihinde kabul edilen federal yasaya göre asgari ücret 01.01.2018 tarihinden itibaren 9. 489 Ruble olarak tespit edilmiştir. Rusya Federasyonu Meclisi «Duma» Şubat 2018'de asgari ücretin en az geçim/yoksulluk sınırı tutarı olan 11.163 Ruble'ye 01/05/2018 itibariyle eşitlenmesine dair yasayı kabul etmiştir. 01/05/2018 tarihinden itibaren asgari ücret 11.163 Ruble olarak belirlenmiştir..

Ayrıca İş Kanunu’nun 133.maddesi uyarınca bölgelerin (ülkede 85 federe bölge bulunmaktadır), asgari ücret belirleme yetkisi olup işçi-işveren ve yerel makamlardan oluşan üçlü komisyonlarca bu yetki kullanılmaktadır.

Moskova yerel yönetimi tarafından belirlenmiş olan asgari ücret 1 Ocak 2018 itibariyle 17.800 Ruble'dir.

Kıdem tazminatı bulunmamaktadır.
Ancak Rusya Federasyonu’nda işyerinden işçi çıkarılması düşünüldüğünde işyerindeki işçi temsilcilerine önceden haber vermek zorunluluğu bulunmaktadır:
Garanti ve Tazminatlar:
Rusya Federasyonu İş Kanunu’na göre garanti, işçilere sosyal güvenlik anlamında verilen hakların sağlanması için gerekli yöntem ve araçlardır. Tazminatlar ise işçilerin, iş yükümlüklerini yerine getirmeleri sırasında üstlendiği harcamaları karşılamaya yönelik olarak ödenen paradır. Rusya Federasyonu İş Kanunu’na göre;
1- İşçiler iş seyahatine gittiğinde
2- Çalışmak için başka bölgeye gittiğinde
3- Devlet veya kamu görevlerini yerine getirdiğinde
4- Çalışma ile birlikte işçilerin okuduğu durumda
5- İşçiye bağlı olmayan sebepler dolayısıyla işin durması halinde
6- İş anlaşmasının bazı durumlarda sona erdiği durumlarda
7- İşçinin işten çıkması halinde işverene bağlı olan sebepler nedeniyle iş kitapçığının(çalışanla ilgili bilgilerin tutulduğu ve işletmede muafaza edildiği resmi belge) gecikmesi halinde
8- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü durumlarda işçinin garanti hakkı ve tazminat hakkı saklı kalır.
Diğer Garanti ve Tazminatlar:
İşçinin çalışma kabiliyetini geçici olarak kaybetmesi halinde, federal kanunların tespit ettiği tutarda işveren işçiye tazminat öder. Üretimde meydana gelen kaza dolayısıyla veya profesyonel hastalık durumunda işveren işçiye (veya onun vefat etmesi halinde onun ailesine) kaybettiği gelir tutarını ve ayrıca hastalık nedeni ile üstlenilen giderleri tazmin etmekle yükümlüdür. İşçi kan bağışı yaptığı gün işe çıkmayabilir. Bu durumda ortalama maaş tahakkuk eder. Becerisini yükseltmek için eğitime giden işçilerin ortalama maaşı yine tahakkuk eder. İşçinin kendisine ait olan varlığı şirket faaliyetinde kullanması durumunda işçiye tazminat ödenir.

RF iş mevzuatında, işçinin işten çıkarılabilmesi için işçinin davranışı veya kapasitesi ile bağlantılı bir nedenin veya işyerinin işçi çıkartmasını zorunlu kılan bir durumunun olması gerektiği belirtilmiştir .(İş Yasası madde: 81)

Haksız işten çıkarmalarda ispat sorumluluğu işverene aittir. (İş Yasası madde 391)

Toplu işten çıkarmalar İş Yasası 82 madde ile düzenlenmiştir.

İşten çıkarmarmalarda önel ve tazminat hakları bulunmaktadır. (İş Yasası Madde 178)

Şirketin tasfiyesi veya personel azaltımına gitmesi (İY 81(1) (2)) nedenlerinden ötürü iş akdi sonlanması durumunda çalışana aylık ücretine eşit bir tazminat ödenir. İş yerinin tasfiyesi durumunda çalışan, iş arama süresi boyunca maaşını almaya devam eder bu süre iş akdinin sona ermesinden sonra 2 ayı geçemez (tazminat dahil) istisnai olarak, iş bulma kurumunun kararıyla çalışanın iş akdinin sona ermesinden itibaren 2 hafta içinde iş müracaatından bulunması ve çalışana uygun iş bulunamaması halinde 3. ayda ödeme yapılabilir.

İş Yasasının 81(3a) ve 83 (1)(2)(2) maddelerine göre iş akitlerine son verilen çalışanlara 2 haftalık tazminat parası verilir. İş akdi veya toplu iş sözleşmesi diğer durumlarda tazminat ödenmesini veya miktarın artırılmasını sağlayabilir. (İŞ 178.madde)

Ayrıca 158 sayılı ILO Sözleşmesine taraf olmamakla birlikte, Sözleşmenin «işçinin davranışı veya çalışmalarıyla ilgili bir nedenle çıkarılması durumunda, işçi işten çıkarılmadan önce, işçiye kendisini savunma hakkı verilecektir ,bu koşul, işçinin ciddi davranış bozukluğu iddiasıyla işten çıkarılmak istenmesinde de geçerlidir hükmü» Rusya Federasyonu'da uygulanmaktadır.

Çalışma Hayatının denetimi Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığının bir birimi olan Federal İş Teftişi tarafından yurt çapında iş sağlığı ve güvenliği konuları da dahil olmak üzere, çalışanların talebi ve şikayet üzerine ve ayrıca düzenli ve düzensiz yapılan teftişlerle gerçekleştirilmektedir. İş Yasasının 419.maddesi iş yasalarının ihlali halinde cezai müeyyideleri düzenlemektedir.

Sendikal örgütlenme Rusya federasyonu Anayasa’sı örgütlenme özgürlüğünü garanti altına almaktadır. Anayasaya göre “ herkes örgütlenme hakkına sahiptir bu hak kendi menfaatlerinin korumak amacıyla sendika kurma hakkını da kapsamaktadır.” Madde 30(1). Sendikal faaliyetleri 1996 tarihli Sendikalar Yasası ( SY) ve İş Yasası tarafından düzenlenmiştir. Tüm çalışanlar (en az 14 yaşında olanlar) özgür ve bağımsız olarak kendi haklarını korumak için , önceden herhengi bir izin almadan sendika kurma, sendikaya üye olma,sendikal faaliyetlere katılma ve sendikadan ayrılma hakkına sahiptir. Sendikalar endüstri kollarında, bölgesel veya herhangi bir seviyede kendi birliklerini kurmaya yetkilidirler. Sendikalar diğer ülke sendikalarıyla işbirliği yapmaya, uluslararası birliklere katılmaya ve diğer kuruluşlarla anlaşma/ sözleşme yapmaya yetkilidirler (SY Madde 2)
Sendikalar faaliyetlerinde, yürütme güçlerinden, yerel idarelerden, işverenlerden ve onların kuruluşlarından, politik partilerden ve diğer kamu tüzel kişiliklerinden bağımsızdır ve hiçbir şekilde onlara hesap verme durumunda olmadığı gibi denetimlerine de tabi değildir.(S Y Madde 5)
SY’nin 8.maddesi gereği sendikaların kayıt edilmesi isteğe bağlıdır. Sendika tüzel kişilik almak istediği takdirde kayıt gerekmektedir. Bu durumda Rusya Federasyonuı Adalet Bakanlığı nezdinde veya sendikanın bulunduğu yerdeki Bakanlığın birimlerine kayıt gerekmektedir. Yapılmaması yasal işlem gerektirir.(mahkemeye sevk)
Rusya Federasyonu’nda ILO verilerine göre sendikalaşma oranı %30,5’dir. (2015)
Rusya Bağımsız Sendikalar Federasyonu 20 milyon çalışanın üye olduğu en büyük işçi birliğidir. 42 si ulusal düzeyde 80’i, bölgesel olmak üzere 122 sendikanın birliğinden oluşmaktadır.
İşverenleri temsilen en büyük kuruluş ise Rusya İşverenler ve Sanayiciler Birliği’dir.

Rusya Federasyonu'ndaki Yabancı Ülke Vatandaşlarının Hukuki Durumlarına dair Rusya Federasyonu Federal Kanunu: « 25 Temmuz 2002 No:115-FZ» yabancıların ikamet ve çalışma izinlerini düzenleyen temel yasadır.
Bu yasanın yürütülmesinden Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve yabancı istihdamı, kotaların belirlenmesi gibi çalışma hayatını ilgilendiren konularda Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığı sorumludur.
Eski adıyla Rusya Federal Göç Servisi, yeni adıyla Polis Teşkilatı Kanunsuz Göç ile Mücadele/ kısaca Göç Departmanı İçişleri Bakanlığı Polis Teşkilatı’na bağlıdır. 1 Haziran 2016 tarihi itibariyle yabancıların vize, ikametgâh, çalışma belgelerinin verilmesi ve kontrolu bu birimin sorumluıluğundadır.
https://xn--b1aew.xn--p1ai/mvd/structure1/Glavnie_upravlenija/guvm

Ülkede her yıl yabancı işçi kotası, bölgeler, sektörler ve her bir ülke için ayrı ayrı tespit edilir.

Bir yabancı ülke vatandaşının Rusya Federasyonu’nda geçici olarak bulunma süresi kendisine verilen vizenin geçerlik süresine bağlıdır. Rusya Federasyonu’na vize almaya gerek kalmadan gelmiş olan yabancı vatandaşların Rusya Federasyonu’nda geçici olarak kalma süresi, ilgili Federal Kanun’da öngörülen durumların dışında, doksan günden fazla olamaz.

Rusya Federasyonu’nda geçici olarak bulunan yabancı ülke vatandaşı, belirtilen süre dolduğu vakit, süre uzatma izni ya da geçici oturma izni almamışsa, Federal Kanun’la saptanan süresi veya vize geçerlik süresi bittiğinde Rusya Federasyonu’ndan ayrılmak zorundadır

Rusya Federasyonu'na hangi amaçla girilirse girilsin her yabancıya girişte «göçmen formu» denilen ve giriş tarihi ile kimlik bilgileri, giriş amacı gibi bilgilerin yer aldığı bir belge verilmektedir. Bu belge ülkeden ayrılırken pasaport kontrolünde geri verilmesi gereken, verilmezse idari ve parasal cezai uygulaması olan bir işlemdir. Parasal ceza 2000-5000 Ruble arasındadır.

Her yabancı ülkeye girdikten sonra 7 işgünü içinde (haftasonu ve resmi tatil günleri dışında) kaydını Rusya Federasyonu İçişleri Bakanlığı Göç Birimi'ne yaptırması gerekmektedir.

Çalışma İzinleri
Rusya Federasyonu’nda yabancı çalışanın mensup olduğu ülke ve ülkede bulunma statüsüne göre çalışma izinleri farklılık göstermektedir.
Bağımsız Ülkeler Topluluğu Vatandaşlarının Durumu (Eski SSCB Ülkeleri)
1 Ocak 2015 itibariyle “patent” sistemi getirilmiştir. Çalışma iznini almak için Rusya’ya geldikten sonra 30 gün içinde Rusya Federasyonu İçişleri Bakanlığı Göç Birim (eski Federal Göç Servisi-FMS) kurumlarına başvurarak talepte bulunmaktadırlar. Başvurularda Rus dili ve kültürünü bildiklerini kanıtlayıcı sertifika ve sağlık raporları sunmaktadırlar. Patent satın alan bu ülke vatandaşları isterse şirketlerde isterler ise kendileri piyasada serbest olarak günlük işlerde çalışabilmektedirler. Patent fiyatını her bölge kendi belirlemekte olup patent fiyatı 2017 yılında ayda 1623 Rubleden daha düşük olamamaktadır. Patentler yeni yasaya göre 1 aydan 12 aya kadar süre için alınabilmekte ve birer yıllık sürelerle uzatılabilmektedir. Ülkeden ayrılma halinde yeniden tüm belgelerin tamamlanması suretiyle Rusya’ya giriş yapılabilecektir. Yabancı istiyorsa, örneğin Moskova ve Moskova bölgesi gibi ülkenin birden fazla bölgesinde çalışmak için birkaç patent alabilmektedir. Gerek bireysel, gerekse tüzel kişide çalışmak isteyen göçmen işçinin çalışma patenti aynı olmaktadır. Kısaca göçmen işçi örneğin serbest tamirci olarak çalışırken, istediği takdirde aynı patent ile restoranda çalışma hakkına sahip olmaktadır. Bu yasa Bağımsız Ülkeler Topluluğu vatandaşları için kotayı kaldırmakta ve yasal çalışmalarını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca, bu yasa ile yabancı çalışanların patent fiyatı Rusya vatandaşlarının vergi yüküne yaklaştırılmış ve emek piyasasındaki Rus vatandaşları aleyhine olan rekabet durumu düzeltilmiştir.
Diğer Yabancılar için çalışma vizesi
Rusya Federasyonu’nda yabancı işçiler için ülke düzeyinde, bölgeler düzeyinde ve her bir yabancı ülke için kotalar yıllık olarak belirlenmektedir.
İşveren önce yabancı çalıştırma izni için Federal İş Bulma Kurumuna başvurmakta daha sonra işe alacağı çalışan için çalışma izni başvurusu yapmaktadır. Çalışma kartına istinaden çıkarılan 3 aylık tek girişli davetiye ile Rusya Federasyonu Dış Temsilciliklerinden birinden 3 aylık tek girişli vize alınarak Rusya Federasyonu’na giriş yapıldıktan sonra bu 3 aylık tek girişli vize, çok giriş- çıkışlı 1 yıllık vizeye dönüşmektedir. Ülkeye gelen ve çalışmaya başlayan yabancı vergi dairesine ve Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığı’nın Teftiş Birimine hemen bildirilmek zorundadır.
Firma ve çalışma koşulları aynı kaldığı sürece 1 yıllık vize uzatmaları Rusya Federasyonu’ndan çıkış yapma zorunluğu olmadan yapılabilmektedir. Ancak çalışılan bölge, firma veya statü değişikliğinde vize prosedürü baştan başlamakta ve kişinin ülkeden ayrılarak yeni vizeyle giriş yapması gerekmektedir.
Çalışma izini olan yabancılara geçici-çalışma iznine bağlı ülkede geçici kalış hakkı verilmektedir.

İkamet İzinleri
RVP : Geçici ikamet izni; Rusya da ,yabancı ülke vatandaşlarına sürekli ikamet alana kadar verilen geçici oturum hakkıdır. Bu haktan her sene kaç yabancının yararlanacağı hükümet tarafından belirlenmektedir ; Ayrıca hükümetin belirlediği kota dışında da, bu haktan eşi Rus vatandaşı olanlar, Rusya’ da doğanlar, Rusya da yatırım yapanlar vb. gibi 14 değişik kategoride bulunan yabancı yararlanabilmektedir.
Bu oturum hakkı en fazla 3 sene için verilir ve uzatılamaz. Hak sahibi süre sonuna kadar ya sürekli ikamet için başvuracaktır veya tekrar yeni bir RVP için başvuru yapacaktır.
RVP yabancılara çalışma hakkı vermektedir. Ancak bu konuda farklı yıllarda farklı uygulamalar yapılmıştır. 2002 de çıkan yasa ile ayrıca çalışma izni alma zorunluluğu getirilmiş, 2007 senesinde ilave çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmış ancak 2013-2014 döneminde tekrar çalışma izni zorunluluğu getirilmiştir. Halen çalışma izni zorunluğu bulunmamaktadır.
RVP sahibi, kendisine verilen bu hak hangi bölge veya şehirde geçerli ise orada çalışabilir, başka bir şehir veya bölgede çalışmak için ilave çalışma izni başvurusu yapması gerekmektedir.
RVP alan yabancılar adreslerini Rusya Federasyonu İçişleri Bakanlığı Göç Birimi'ne (eski Federal Göç Servisi’-FMS) bildirmek ve vergi numarası almak ve her sene geliri hakkında ilgili anketi doldurarak FMS’e bilgi vermek zorundadırlar. Rusya sınırları dışında altı aydan daha fazla süre kalamazlar, eğer bu zaruri bir ihtiyaç ise -sağlık nedenleri vs.- FMS’e yazılı bildirimde bulunmaları gerekmektedir.

VNJ: Sürekli ikamet tezkeresi; RVP aşamasını tamamlayan yabancılara verilen haktır. RVP hak sahibi olmadan direk VNJ alma imkânı da mevcuttur. Bunun kriterleri ise yabancılar kanununda sıralanmıştır. VNJ beş sene için verilir, daha sonra uzatılabilir veya Rus vatandaşlığı için başvuru yapılabilir. VNJ sahibi ikametgâh adresini değiştirebilir. (RVP de bu hak yoktur.) Rusya sınırları içerisinde istediği bölge veya şehirde çalışabilir, çalışma izni almasına gerek yoktur.
VNJ alan yabancılar, Rusya dışında altı aydan fazla kalamazlar ve adreslerini Göç Birimi'ne bildirmek ve vergi numarası almak zorundadırlar. Her sene adresini Göç Birimi nezdinde güncellemeleri ve gelirleri hakkında ilgili anketi doldurarak vermeleri gerekmektedir. VNJ aldıktan iki ay sonra ulusal ehliyetler geçersiz sayılır, Rus ehliyeti alınması gerekmektedir.

Yüksek Nitelikli Çalışma İzni ve İkamet Hakkı
VKS: Yüksek nitelikli uzman çalışma izini; işverenlere kota sınırlamasına bağlı kalmadan yabancı nitelikli işçi çalıştırma hakkı, çalışana da çalışma hakkı vermektedir. VKS çalışma vizesi iş sözleşmesi süresince ve üç seneyi aşmamak kaydı ile verilir. Birçok kez uzatılabilir ancak her seferinde üç seneyi geçemez. VKS sahipleri Rusya da VNJ almak için başvurabilirler. Bu uzmanların senelik kazancı en az 2 milyon ruble olmalıdır, bazı özel durumlarda bu gelirin daha düşük olmasına veya hiç olmamasına imkân tanınmıştır.

Rusya Federasyonu'nda yasal oturum ve yasal kalma hakkına sahip olanlar ile Yüksek Nielikli Çalışma İznine (VKS)sahip çalışanların aile birleşimine hakkı bulunmaktadır.

VNJ: Sürekli ikamet tezkeresi; (İkamet izinleri bölümünde açıklanmıştır.)