GENEL BİLGİLER
Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı
https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-sociale-zaken-en-werkgelegenheid
Çalışma ve Güvenlik Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0035254/2016-01-01
Medeni Kanun’un 7 nci Cüzü – (İş akitleri için geçerli yasal çerçeve)
http://wetten.overheid.nl/BWBR0005290/2018-02-01
Toplu İş Akitleri Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0001937/2007-01-01
Toplu İşten Çıkarma Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0003026/2018-01-01
İş Konseyleri Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0002747/2017-09-01
Çalışma Koşulları Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0010346/2018-01-01
Çalışma Koşulları Kararnamesi
http://wetten.overheid.nl/BWBR0008498/2018-05-01
Çalışma Koşulları Yönetmeliği
http://wetten.overheid.nl/BWBR0008587/2018-01-01
İşsizlik Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0004045/2018-04-01
Ücret Düzenlemeleri Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0037522/2018-01-01#HoofdstukIIIa
Çalışma Saatleri Yasası
http://wetten.overheid.nl/BWBR0007671/2018-01-01
Çalışma Saatleri Kararnamesi
http://wetten.overheid.nl/BWBR0007687/2016-12-31
Katılım Yasası
İş ilişkisinin kurulmasında geçerli olan sistem iş akdine dayanmaktadır.
İş akitleri, Medeni Kanun’un 7:610 bölümünde, hizmet akitleri ise aynı kanunun 7:400 bölümünde tanımlanmaktadır.
İşveren/işçi ilişkisinin kurulabilmesinin temel unsuru, işverenin yetkisi altında işçi tarafından yerine getirilen çalışma faaliyetlerine karşılık olarak işveren tarafından işçiye bir ücret ödenmesidir. Bu durumun üç ay boyunca haftada en az bir kez ya da bir ayda 20 saat ve üzerinde gerçekleşmesi halinde, gerçekte hazırlanmamış olsa dahi iş akdinin oluşturulduğu varsayılır. Herhangi bir anlaşmazlık durumunda, ispat sorumluluğu işverene aittir.
Dolayısıyla iş akitlerinin sadece yazılı olarak yapılabilmesi gibi bir kural bulunmamaktadır. Bununla birlikte işveren, istihdam şartları ile ilgili olarak işçileri yazılı olarak bilgilendirmekle yükümlüdür. Yapılacak bu bilgilendirmede, tarafların kimlikleri ve ikamet adresleri, işyeri adresi, işçinin görevi veya işin doğası, işçinin günlük ya da haftalık çalışma süreleri, işe giriş anındaki net maaşı ve ücreti oluşturan diğer bileşenler, geçerli emeklilik düzenlemeleri, istihdamın başlangıç tarihi, sözleşmenin süresi, deneme süresinin uzunluğu, ücretli izin miktarı ve varsa geçerli toplu iş akitleri hakkında bilgi verilmesi gerekmektedir.
İşçiler tek bir vardiyada en fazla 12 saat çalışabilirler. Bir haftalık azami çalışma süresi ise 60 saattir. Bununla birlikte işçiler, sürekli olarak azami çalışma süreleri boyunca çalıştırılamazlar. Daha uzun dönemli yapılan değerlendirmelerde aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:
- 4 haftalık dönem: işçiler dört hafta boyunca ortalama 55 saat çalışabilirler
- 16 haftalık dönem: işçiler 16 hafta boyunca ortalama 48 saat çalışabilirler.
Günlük ve haftalık çalışma saatlerinin kesin olarak belirlenmesi işçi ve işverenin anlaşmasına bağlıdır. Her halükârda haftada 60 saatten fazla çalışma yapılmasına izin verilmemektedir.
Bir çalışma gününün ardından, işçilerin asgari kesintisiz 11 saat boyunca dinlenmeleri gerekmektedir. Bu süre, çalışılan işin gereklilikleri göz önüne alınarak 7 günlük bir periyot için 8 saate indirilebilir.
5 gün çalışma yapılan haftalarda, haftalık çalışma süresinin tamamlanmasının ardından işçilerin en az kesintisiz 36 saatlik bir dinlenme süresi kullanması zorunludur.
Ayrıca işçilerin bir yılda en az 13 kez Pazar günü tatil yapmaları zorunludur.
14 günlük bir süre zarfında işçilerin en az kesintisiz 72 saatlik bir dinlenme yapmaları (bu süre 32 saatten az olmamak kaydıyla ikiye bölünebilir) durumunda çalışma haftası uzatılabilir.
5 buçuk saatten fazla bir süre çalışma yapılması durumunda, işçilerin en az 30 dakikalık bir mola hakkı vardır. Bu süre 15’er dakikalık iki bölüme ayrılabilir.
10 saatten fazla çalışma yapılması halinde bu süre en az 45 dakika olarak belirlenir ve 15 dakikadan az olmamak kaydıyla bölünebilir.
Çalışma Saatleri Kararnamesi, Çalışma Saatleri Yasası hükümleri bakımından bazı istisna ve eklemeleri de içermektedir. Genel istisnaların yanında, sağlık bakımı, madencilik ve bazı diğer sektörler için de istisnalar mevcuttur.
Ayrıca, Çalışma Saatleri Yasası’nın bazı hükümleri ile Çalışma Saatleri Kararnamesi’nin genel ve sektörel hükümlerinin uygulanabilmesi “toplu iş akitleri”ne, başka bir deyişle iki tarafın ortak kararına bağlıdır.
Tüm çalışanlar, haftalık çalışma saatleri veya günlerinin dört katı kadar ücretli izin hakkına sahiptir.
Ayrıca, çalışanlara yıllık brüt ücretlerinin %8’i tutarında tatil ödeneği verilmektedir
01/01/2018 tarihi itibariyle Hollanda’da uygulanmakta olan brüt aylık, haftalık ve günlük asgari ücretler (Avro)
Yaş |
Aylık |
Haftalık |
Günlük |
22 yaş ve üstü |
1.578,00 |
364,15 |
72,83 |
21 |
1.341,30 |
309,55 |
61,91 |
20 |
1.104,60 |
254,90 |
50,98 |
19 |
867,90 |
200,30 |
40,06 |
18 |
749,55 |
172,95 |
34,59 |
17 |
623,30 |
143,85 |
28,77 |
16 |
544,40 |
125,65 |
25,13 |
15 |
473,40 |
109,25 |
21,85 |
İki sene veya daha uzun belirli süreli iş akitlerinin yenilenmemesi ya da iki senelik istihdam süresinin ardından işten çıkarma durumlarında işverenler kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür (işçinin ciddi kusuru olması haricinde).
Kıdem tazminatının hesaplanmasında aşağıdaki hükümler dikkate alınır:
İstihdam süresinin ilk on yılı için; her altı aylık çalışma süresi için aylık ücretin altıda biri,
10 yıldan sonraki süreler için; her altı aylık çalışma için aylık ücretin dörtte biri,
10 yıldan daha uzun bir süre istihdam edilen 50 yaşın üzerindeki işçiler için; her altı aylık çalışma için aylık ücretin yarısı (bu hüküm geçici olarak düzenlenmiş olup 2020 yılına kadar uygulanacaktır ve 25’ten daha az işçi çalıştıran işverenler için uygulanmaz).
Kıdem tazminatı için üst limit 79.000 avro ya da bir yıllık ücret olarak belirlenmiştir (hangisi daha yüksekse o dikkate alınır).
Bir çalışanının iş akdini sonlandırmak isteyen işverenlerin işten çıkarma prosedürü olarak adlandırılan bir süreci başlatmaları gerekmektedir (bazı durumlar için istisnalar tanınmıştır). Buna göre;
ticari sebepler veya uzun süreli işgöremezlik durumlarında, İşçi Sigortaları Kurumu aracılığıyla işten çıkarma prosedürü başlatılır.
Yetersiz performans ve kusurlu davranış gibi kişisel sebeplerle yapılan işten çıkarma durumlarında ise yerel mahkemeler aracılığıyla işten çıkarma prosedürü başlatılır.
Her iki durumda da işten çıkarmaya neden olan sebepler ilgili makamlar tarafından değerlendirilir ve başvuru hakkında karar verilir.
2012 yılında İş Teftiş Kurulu, Çalışma ve Gelir Teftiş Kurulu ve Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı’na bağlı Sosyal İstihbarat ve Soruşturma Servisi’nin birleşimi ile kurulan Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı Teftiş Kurulu’nun görevleri aşağıdaki gibidir:
Denetleme:
Kayıtdışı istihdam, asgari ücret zorunluluğundan kaçınma, emek sömürüsü ve benzeri diğer işgücü piyasası sahtecilikleri ile mücadele kapsamında Yabancıların Çalıştırılması Yasası, Asgari Ücret Yasası ve Asgari Tatil Ödeneği Yasası çerçevesindeki faaliyetler. Güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları ile çalışanların dinlenme süreleri ile ilgili olarak Çalışma Koşulları Yasası ve Çalışma Saatleri Yasası kapsamındaki faaliyetler.
Tehlikeli Büyük Kazalar Kararnamesi, Bitki Koruma Ürünleri ve Biyolojik İlaçlar Yasası, Nükleer Enerji Yasası (çalışanların radyasyon riskine karşı korunması bakımından), Ekonomik Suçlar Yasası ve toplu iş akitlerinin uygulanmasına yönelik faaliyetler.
Tespit:
Emek sömürüsü, insan kaçakçılığı ve sosyal güvenlik alanındaki büyük çaplı sahtecilik faaliyetlerinin tespit edilmesi de teftiş kurulunun görevleri arasındadır. Teftiş kurulu tarafından yürütülen soruşturmalar Savcılık denetimindedir.
Uyarı:
Teftiş Kurulu ayrıca Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı’nın görev alanında giren konulara ilişkin gelişmeler ve riskler hakkında ilgili taraflara rapor hazırlar.
https://www.inspectieszw.nl/inspectie-szw
Günümüzde Hollanda’daki çalışanların yaklaşık %20’sinin sendika üyesi olduğu bilinmektedir. Sektörler arasında sendikalaşma oranı farklılık gösterse de genel olarak büyük işletmelerde sendikalaşma oranının yüksek olduğu görülmektedir. En büyük sendikalar olan Hollanda Sendikalar Federasyonu ve Hristiyan Sendikalar Federasyonu temel olarak sektör ve şirket bazlı toplu iş akdi görüşmelerinde rol almaktadırlar.
Sendikaların tanınması bakımından ilgili sendikaların tüzüklerinde çalışanları temsil etme ve üyeleri adına toplu iş akdi görüşmelerine katılma amacının belirtilmesi dışında herhangi bir şart bulunmamaktadır.
ÇALIŞMA VE İKAMET İZİNLERİ
Adalet ve Emniyet Bakanlığı
https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-justitie-en-veiligheid
Göç ve Vatandaşlık Hizmetleri
Çağdaş Göç Politikası Yasası kapsamında Hollanda ekonomisi, kültürel ve bilimsel hayatına katkı yapma ihtimali olan göçmenlere öncelik verilmektedir. Öğrenciler, yüksek eğitimli göçmenler ve bilim insanlarının Hollanda’da kendi işlerini başlatmaları teşvik edilmektedir. AB dışındaki ülkelerden yüksek nitelikli göçmenlerin, inovatif girişimci ve bilim insanlarının Hollanda’ya kazandırılması amaçlanmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre orta ve uzun vadede nitelikli işgücü eksiliği çekeceği tahmin edilen Hollanda, 2000’li yılların başlarında yüksek nitelikli işgücü konusundaki ihtiyacını kabullenmiş ve bu tarihten itibaren çeşitli politikaları hayata geçirmiştir. Bu amaçla AB direktiflerinden ayrı olarak düzenlenen ve AB dışındaki ülkelerden gelenler için de uygulanan “yüksek nitelikli göçmen” statüsü, genel şartların yanında aşağıdaki hususları da zorunlu tutmaktadır:
• Hollanda’da kayıtlı bir işveren ya da araştırma enstitüsü ile iş akdi yapılması; (Bu statüde bir çalışan istihdam edilebilmesi için söz konusu işverenin mutlaka kayıtlı bir sponsor olması da gerekmektedir)
• Yeterli düzeyde bir gelire sahip olunması;
• Anlaşmaya varılan ücretin piyasa şartlarıyla uyumlu olması.
2004 yılında uygulamaya giren bu düzenleme sayesinde işverenler ihtiyaç duydukları yüksek becerili göçmen işçileri çok fazla yükümlülük altına girmeden kolaylıkla istihdam etme imkanını yakalamışlardır. Yüksek nitelikli işgücünün Hollanda’ya çekilmesi bakımından başkaca uygulamalar (AB direktifleri çerçevesinde) bulunsa da, “yüksek becerili göçmen” sisteminin basit ve hızlı sonuç veren yapısı uygulamayı ön plana çıkarmıştır.
Hollanda sisteminde özel durumlar için farklı birçok statü öngörülmüştür:
Oturum İzinleri:
• Firma içi transferler (2014/66 sayılı AB Direktifi): Bir firmanın AB haricindeki kayıtlı bir şubesinde stajyer, yönetici veya uzman olarak çalışırken Hollanda’da görevlendirilenler;
• Yüksek becerili göçmenler/Kalifiye işgücü: Üst düzey bir pozisyonda ya da (misafir) öğretim görevlisi, stajyer doktor veya bilimsel araştırmacı olarak çalışacaklar. Ayrıca bunların çalışacağı firma ya da kurumun IND tarafından “sponsor” olarak kabul edilmiş olması gerekmektedir,. Bu grup için belirli ücret yükümlülükleri uygulanmaktadır (30 yaştan küçükler için aylık brüt 3,229 avro, + 30 için 4,404 Avro);
• Avrupa Mavi Kart: Bu kart AB dahilinde yüksek beceri/kalifikasyon gerektiren işleri ifa eden kişiler için çıkarılmıştır. Bu grup için belirli ücret yükümlülükleri uygulanmaktadır (aylık brüt 5,160 avro);
• 2005/71 sayılı AB direktifi kapsamındaki bilimsel araştırmacılar.
Çalışma İzinleri:
• Uluslararası Ticaret Yönetmeliği: Bir Hollanda firmasıyla ortak iş yapan yabancı firmalarda çalışanların bu ortaklık çerçevesinde Hollanda’da çalışabilmeleri amacıyla verilmektedir;
• Ruhani Danışman: Ruhani konularda danışmanlık yapmak üzere Hollanda’ya gelen çalışanlara verilmektedir. Bu statü kapsamında Hollanda’ya gelmeden evvel ilgili çalışanın entegrasyon testinden başarılı olması gerekmektedir. Bu gruptakiler için entegrasyon bir zorunluluk olarak öngörülmektedir;
• Asya otelleri ve catering sektöründe çalışanlar;
• Yabancı bir firma tarafından mal arzı/yabancı bir firmaya mal arzı;
• Firma içi transfer dışında kalan şirket transferleri;
• Sanat ve kültürde özel pozisyonlar;
• Kâr amacı gütmeyen uluslararası kuruluş çalışanları;
• Medya temsilcileri;
• Diğer ücretli işler.
Genel Şartlar
Başvurularda aşağıdaki şartlar aranmaktadır:
• Geçerli bir pasaporta ya da seyahat belgesine sahip olunması,
• Başvuru sahibinin sabıka kaydı hakkında bilgi veren geçmişe dönük beyan belgesinin imzalanması,
• Tüberküloz testine girilmesi,
• Uzun dönemde yeterli bir gelire sahip olunabilmesi (aylık brüt gelir, aylık brüt asgari ücret tutarının altında değilse yeterli olarak kabul edilir),
• Çalışmaya başlanacak işyerinin Hollanda Ticaret Odası (Kamer van Koophandel) Ticaret Siciline kayıtlı olması.
Ayrıca aşağıdaki şartları yerine getiren ve yönetici ve büyük hisse sahipleri kendi hesabına çalışmak üzere başvuruda bulunabilirler:
• İlgili firmanın %25’den daha fazla bir hissesine sahip olunması,
• Ticari sorumluluğun bulunması,
• Kendi gelirini belirleme imkanına sahip olunması.
(Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 1963 yılında imzalanan Ortaklık (Ankara) Anlaşması çerçevesinde Türk vatandaşları için geçerli olan şartlar)
Hollanda’da çalışma hakkına sahip olan Türk vatandaşları ile bunların aile bireyleri (aile bireylerinin Türk vatandaşı olup olmadığına bakılmaksızın) için istisnai uygulamalar mevcuttur. Bu kapsamda:
- Türk işçilerinin eşleri ya da kayıtlı birliktelik yaşadığı kimseler,
- Türk işçilerinin ya da bunların eşlerinin/kayıtlı birliktelik yaşadığı kimselerin çocukları ve torunları (21 yaşından küçükler veya Türk işçilerinin bakmakla yükümlü olduğu kimseler),
- Türk işçilerinin ya da bunların eşlerinin/kayıtlı birliktelik yaşadığı kimselerin ebeveynleri veya büyükanneleri/büyükbabaları
aile bireyleri olarak kabul edilmektedir.
Söz konusu anlaşma, oturumun devam etmesi amacıyla yapılan başvurulara ilişkin olup ilk başvuruları kapsamamaktadır. Dolayısıyla, aile birleşimi kapsamındaki ilk başvurular sadece eşler/kayıtlı birliktelik yaşanan kimseler ve küçük çocuklar için mümkün olabilmektedir.
Başvuru ücretleri:
Türk vatandaşları birçok başvuruda olduğu gibi aile birleşimi kapsamındaki başvurular için de normalden daha düşük ücret ödemektedir (ortalama 240 Avro yerine 65 ya da 51 avro).
Diğer şartlar:
Hollanda’da çalışan bir Türk işçisi ile evli olan ya da kayıtlı birliktelik yaşayan kişilerin aile birleşimi kapsamındaki başvurularında, diğer ülke vatandaşları için uygulanan her iki eşin de 21 yaş ve üstü olmasına ilişkin kural yerine 18 yaş şartı uygulanmaktadır. Bununla birlikte kayıtsız birliktelik durumlarında Türk vatandaşları için de 21 yaş şartı uygulanmaktadır.
Yukarıda da değinildiği üzere Ortaklık Anlaşması sadece oturumun devam etmesi başvuruları bakımından uygulanmaktadır. Başka bir deyişle bir Türk işçisi aile birleşimi kapsamında sadece eşi veya kayıtlı birliktelik yaşadığı kişiyi ve küçük çocukları için başvuru yapabilir. Reşit yaştaki çocuklar, ebeveynler ve büyükanneler/büyükbabalar bu kapsamda değerlendirilmez.
Hollanda’ya yeni gelen tüm göçmenler için uygulanan Entegrasyon Sınavından Türk vatandaşları ile bunların aile bireyleri muaftır.
(Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 1963 yılında imzalanan Ortaklık (Ankara) Anlaşması çerçevesinde Türk vatandaşları için geçerli olan şartlar)
Hollanda’da 3 yıl boyunca kayıtlı ve yasalara uygun şekilde ikamet eden Türk vatandaşları oturum hakkına sahip olurlar.
İSTİHDAM VE İŞSİZLİK
Hollanda İşçi Sigortaları Kurumu (UWV) bünyesinde faaliyet gösteren werk.nl isimli web sitesi, resmi istihdam kurumu olarak hizmet vermektedir. Hizmetlerinin büyük çoğunluğunu internet üzerinden sunan werk.nl web sitesinde (e-devlet muadili DigiD hesapları ile bütünleşik) iş arayanlar kendi özel sayfalarını oluşturabilmekte ve daha kolay ve etkili iş arama fırsatı bulabilmektedir. Ayrıca işsizlik yardımı başvuruları, yardım alırken çalışma ve bu durumu bildirme, CV hazırlama ve yayınlama, akıllı iş arama motoru, e-posta üzerinden iş fırsatları hakkında bilgi alma, mesleki eğitim, iş başvurularında dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında eğitim, internet üzerinden çeşitli seminerlere katılma, işsizlik yardımı alanlar ilgili değişikliklerin ve gerekliliklerin takibi ve genel olarak UWV ile doğrudan iletişimin sağlanması gibi birçok hizmet sunulmaktadır. Bunların dışında werk,nl belediyelerin sosyal yardımla ilgili bölümlerinde özel masalar oluşturmakta ve yüz yüze de hizmet vermektedir.
https://www.werk.nl/werk_nl/werknemer/home
Hollanda’da birçok özel istihdam bürosu (uitzendbureau) faaliyet göstermektedir. İşçilerin Aracılar Sayesinde İşe Yerleştirilmeleri Hakkındaki Yasa (WAADI veya WAAİ olarak anılmaktadır) hukuki çerçeveyi sunmaktadır. Söz konusu yasa uyarınca;
- Özel istihdam büroları aracılığıyla işe yerleştirilen işçilere, söz konusu işyerinde çalışan diğer işçilerle özellikle ücret ve istihdam şartları bakımından eşit muamelede bulunma zorunluluğu getirilmiş,
- Hangi işin nerede ve hangi şartlarla yapılacağının açık bir şekilde belli olmadığı durumlarda işe yerleştirme yapılmaması sağlanmıştır.
Bu çerçevede yapılan işe yerleştirme durumlarında geçici işçilerle yapılan iş akitleri özel anlaşmalar olarak ele alınmakta; bununla birlikte anlaşmanın mutlaka yazılı olarak yapılması, iş süreçleri ve akdin sonlandırılmasına ilişkin hükümlerin açıkça ifade edilmesi zorunlu tutulmuştur.
Özel istihdam bürolarının kurulması ve faaliyet göstermesi ise aşağıdaki şartlara bağlıdır:
- Özel istihdam bürolarının Ticaret Odalarına kayıt olması gerekmektedir (Hollanda Vergi ve Gümrük İdaresi gibi resmi makamlar, kayıtdışı ve kurallara aykırı faaliyet gösterdiğini tespit ederlerse bu durumu Ticaret Odalarına bildirir),
- Ticaret Odaları kayıtlı istihdam büroları hakkındaki bilgileri haftada bir Çalışma Standartları Kurumu’na (SNA) bildirir.
- SNA özel istihdam büroları ile temasa geçerek Hollandalı firmalar için NEN 4400-1 sertifikasını, Hollanda dışı menşeli firmalar için NEN 4400-2 sertifikasını talep edebilir.
- Sertifikalı firmalar SNA sistemine kaydedilir ve böylece işçi arayan firmalar online bir şekilde hangi istihdam büroların sorunsuz ve iyi çalıştığını görebilir.
2017 yılı istihdam edilen kişilerin toplam sayısının bir önceki yıla göre artış gösterdiği üst üste üçüncü yıl olmuş, ayrıca artış hızında 2015 ve 2016 yıllarını geride bırakmıştır. Aynı eğilim işsiz nüfus bakımından da geçerlidir.
Şekil 1:Hollanda'da son beş yılda işsiz nüfus ve toplam istihdamda (ILO) bir önceki yıla kıyasla yaşanan değişim
Kaynak: Hollanda Merkezi İstatistik Bürosu
2017 yılı Aralık ayında ücretli istihdamda yer alan kişilerin toplam sayısı 8,7 milyona ulaşmıştır (son üç ayda aylık ortalama olarak 9 bin artmıştır). Bununla birlikte 15-74 yaş arasındaki toplam nüfus 12,9 milyon olup, 395 bin kişi işsiz durumdadır (çalışma çağındaki yaklaşık 4,3 milyonluk nüfus ise iş aramamaktadır). Başka bir deyişle işsizlik oranı yaklaşık %4,4 olup, bu oran küresel mali krizin öncesindeki (2008 Aralık) %3,7’lik işsizlik oranına bir hayli yaklaşmıştır.
Ayrıca işsizlik yardımı alan kişilerin sayısı 2016 yılına kıyasla yaklaşık 82 binlik bir düşüş göstermiş (%20) ve 330 bine gerilemiştir. Söz konusu eğilim hem erkekler hem de kadınlar için geçerlidir ve benzer şekilde tüm yaş gruplarında gözlemlenmektedir. Özellikle sağlık bakımı (13 bin) ve geçici istihdam (16 bin) sektörlerinde büyük bir düşüş gözlemlenirken, oransal olarak en büyük düşüş (%45) ile inşaat sektöründe gözlemlenmiştir. Ayrıca ilk defa işsizlik yardımı almaya başlayan kişi sayısında da 2016 yılına kıyasla %20’lik bir düşüş söz konusudur.
Bununla birlikte, eğitim düzeyi düşük gençler, göçmen kökenli gençler ve 50 yaşın üstündeki nüfus işsizlik sorunu bakımından en hassas gruplar olarak öne çıkmaktadır.
Hollanda’da kriz sonrasında yaşanan ekonomik toparlanma ve buna bağlı olarak istihdamda ortaya çıkan olumlu tablonun yanında özellikle genç nüfusun belirli grupları için işsizlik önemli bir sorun olarak kendisini hissettirmektedir. Genel olarak genç işsizliği azalma eğiliminde olsa da özellikle genç göçmenler arasında işsizlik oldukça yaygındır (%25). “Görünmez gençlik” olarak ifade edilen ve temel eğitimden yoksun, herhangi bir eğitim programına kayıtlı olmayan, çalışmayan ve herhangi bir yardımdan yararlanmayan 18-23 yaş arasında 27.500 genç bulunmaktadır. 23-27 yaş aralığı da bu rakama eklendiğinde toplam 66.000 gencin, işgücü piyasasında son derece kırılgan bir durumda olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu grubun aynı zamanda kendilerine iş bulmaları konusunda yardımcı olabilecek makamlarla da herhangi bir teması bulunmamaktadır. Dolayısıyla aktif istihdam politikalarının merkezinde öncelikli olarak bu grup yer almaktadır.
Kariyer planlama öğrenimi:
Gençlerin bir bölümü için aldıkları eğitimin işgücü piyasasında yeterli düzeyde talep görmemesi veya yetersiz beceri nedeniyle işsizlik uzun dönemli bir fenomene dönüşmektedir. Bu amaçla, eğitim ve meslek tercihlerinin daha doğru bir şekilde yapılması amacıyla okullarda kariyer öğrenimi müfredatın önemli bir parçası haline getirilmiştir. Yakın zamanda kariyer öğreniminin eğitimin daha da önemli bir parçası haline getirilmesi, öğretmenlere bu dalda daha yoğun eğitim verilmesi ve mümkünse kurulacak ulusal bir uzmanlık merkezi ile eğitim kurumlarının kapasitelerinin artırılması ayrıca hedeflenmektedir.
İş anlaşmaları:
2015 yılında Bakanlık ve 75 firma (ve işveren örgütü) arasında genç işsizliği ile mücadele kapsamında iş anlaşmaları imzalanmıştır. Söz konusu anlaşmalar çerçevesinde işverenlerin gençlerin istihdamına yardımcı olmaları sağlanmış, birçok sektörde staj, meslek eğitimi ve sadece gençler için işyerleri gibi imkanlar sağlanmıştır. Söz konusu firmalardan 22’si, en kırılgan durumda olan gençlerin istihdamı konusunda UWV ve belediyelerle etkin bir işbirliğini ayrıca yürütmektedir. 2017 ortalarında faaliyet süresi biten Genç İşsizliği Programı çerçevesinde Genç İşsizliğine Yaklaşım Ekibi tarafından istihdam eşleştirme çalışmaları yürütülmüş ve öncelikli olarak uygun iş imkanları sunan işverenlerden mürekkep güçlü bir ağ oluşturulmuş, sürece belediye ve UWV’nin de katılımı sağlanmıştır. Ayrıca gençlere yönelik hizmetlerin odağında gençlerin aktif katılımını da sağlayan kişiye özel yaklaşım benimsenmiştir. Son aşamada ise gençlerin mesleki becerileri ile işverenlerin ihtiyaçlarını dikkate alınarak işverenler ve gençler arasında doğrudan temas kurulması sağlanmıştır. Bu kapsamda hayata geçirilen faaliyetler arasında eğitim sınıfları, tele konferanslar, web sitesi, haber bülteni ve sosyal medya aracılığıyla iletişim ve destek sağlanması, yerel düzeyde idari işbirliği anlaşmaları imzalanması, özel istihdam büroları ile işbirliği, resmi olmayan kurumlar aracılığıyla hükümetten artık ümidini kesen gençlerle temasın kurulması ve bu gençlerin tekrar işgücü piyasasına girmeleri amacıyla beceri testleri vb. araçların kullanılması gibi birçok girişim bulunmaktadır.
Hollanda işgücü piyasasında yoğun ve uzun dönemli işsizlik yaşayan bir başka grup ise 50 yaş üstündekilerdir. İşverenlerin yaşlı nüfusu işe almalarının teşvik edilmesi, yaşlı çalışanlar hakkındaki olumsuz yargıların ortadan kaldırılması ve çalışanların hayatları boyunca kariyerleri için yatırım yapmalarının sağlanması amacıyla 2017 ve 2018 yıllarında uygulanmak üzere 50 Yaş Üstündekiler için Hareket Planı Perspektifi hazırlanmış ve yaklaşık 68 milyon avroluk bir bütçe ayrılmıştır. Bu kapsamda, 50 yaş üstünde işçi çalıştıran işverenlerin, söz konusu işçilerin hasta olduğu dönemlerde ödemesi gereken ücretleri UWV tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca 45 yaş üstündekiler için hazırlanan geçici bir teşvik paketi olan Gelişim Tavsiyeleri Girişimi kapsamında belirli sektörlerde çalışanlar için çalıştıkları sektörün ve yapılan işin geleceği hakkında danışmanlık verilmekte, gelecekte değerlendirilebilecek fırsatlar hakkında bilgi verilmektedir. Söz konusu program kapsamında kariyerlerine yatırım yapmaya karar veren kişiler, 600 avroya varan tutarlarda sübvansiyon alabilmektedir. Bunlara ek olarak hazırlanan sektör planları çerçevesinde, kısa vadede işsizliğin azaltılması, uzun vadede ise işgücü piyasasının daha sağlıklı bir hale getirilmesi amaçlanmakta; ayrıca yaşlı çalışanların işgücü piyasasındaki konumlarının güçlendirilmesi için özellikle yüksek becerili yaşlıların gençlere rehberlik hizmeti vermesi gibi yeni görevler tanımlanmaktadır. Ayrıca yaşı yüzünden ayrımcı muameleye tabi tutulan kişilerin şikayette bulanabileceği platformlar oluşturulmakta, Bakanlık birimleri ayrımcılığın bu şekli ile de mücadele etmektedir.
Kendi işini kuranların teşvik edilmesi de Bakanlığın öncelikleri arasındadır. Bununla birlikte, özellikle idari masrafların ve prosedürlerin azaltılması amacıyla hazırlanan yasal mevzuatın (DBA) istenen sonuçları vermemesi nedeniyle halihazırda yeni bir değerlendirme yapılmaktadır.
Düşük Gelirliler Yardımı (LIV)
1 Ocak 2017 tarihinden bu yana işverenler düşük gelirli kişileri istihdam etmeleri halinde LIV adı verilen bir destekten yararlanabilmektedir. Buna göre, söz konusu kişileri çalıştıran işverenlerin, ödemekle yükümlü oldukları işçi sigortaları primleri için Vergi Daireleri tarafından bir işçi için yılda azami 2.000 avroya kadar iade yapılmaktadır. Söz konusu prim iadesi mesai saatleri de dahil olmak üzere çalışma saatleri ve ortalama saatlik ücret dikkate alınarak Vergi Daireleri tarafından otomatik olarak hesaplanmakta ve işverenlerin hesabına yatırılmaktadır.
İşsizlik Yardımları
Şartlar:
- İşsizlik sigortası kapsamında olunması (işsizlik sigortası bir işveren tarafından istihdam edilen emeklilik yaşından genç tüm çalışanlar için zorunludur),
- Çalışma süresi bakımından haftada asgari 5 saatlik bir iş kaybının söz konusu olması (bu durumda olan kişiler halen çalışmaya devam etseler dahi söz konusu kayıp için işsizlik yardımı alabilirler, haftada on saatten az çalışanlar bakımından ise toplam çalışma süresinin yarısı kadar kayıp olması yeterli sayılmaktadır),
- Derhal işe başlamaya hazır olunması,
- Son 36 haftada en az 26 hafta çalışılmış olması,
- İşsizliğin sebebinin kişinin borçları olmaması.
İşsiz kalınmasının ardından hemen iş aramaya başlayan ve işsizlik yardımı başvurusunu işsiz kalma tarihinden itibaren en geç bir hafta içinde yapanlar yukarıdaki şartları sağlamaları halinde işsizlik yardımına hak kazanırlar. Söz konusu yardımın idaresi ve ödenmesi Hollanda İşçi Sigortaları Kurumu (UWV) tarafından yürütülmektedir. İşsizlik yardımının miktarı, işsiz kalınmadan önceki bir yıllık dönemde alınan ortalama aylık ücret üzerinden ortalama günlük ücretin belirlenmesi, bu rakamın da 21,75 (aylık ortalama çalışma günü sayısı) çarpılması ile hesaplanır ve ilk iki aylık dönemde bu miktarın %75’i, üçüncü aydan itibaren ise %70’i işsizlik yardımı olarak ödenir. İşsizlik yardımının ödenme süresi yukarıda yer verilen hafta şartının yerine getirilmesi durumunda 3 aydır. Bununla birlikte son 5 yılda asgari 4 yıllık çalışması olanlara 3 aydan daha fazla süreler için de ödenir (ortalama olarak çalışılan her yıl için bir aylık işsizlik yardımı).
MESLEKİ EĞİTİM
Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı
https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-onderwijs-cultuur-en-wetenschap
Ekonomik İşler ve İklim Bakanlığı
https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-economische-zaken-en-klimaat
Hollanda Anayasası’nın 23 üncü maddesi ile eğitim özgürlüğü teminat altına alınmıştır. Okul açılması, öğretimin örgütlenmesi ve eğitimde hangi ilkelerin temel alınacağı eğitim özgürlüğü kapsamında değerlendirilmektedir. Buna göre hem kamuya ait okullar hem de özel eğitim kurumları yasal sınırlar dahilinde neyi nasıl öğreteceklerine kendileri karar verirler. Sorumlu bakanlıklar yalnızca söz konusu eğitim kurumlarının uymak zorunda olduğu kalite standartlarını belirler.
Hollanda’da örgün eğitim dışında kalan, özellikle yaşam boyu/sürekli mesleki eğitim açısından geçerli kurumsal bir çerçeve bulunmamaktadır. Mesleki eğitim, faaliyet göstermekte olan çok sayıdaki tedarikçi tarafından piyasadaki talebe göre sunulmaktadır. Sosyal paydaşlar, işkolu eğitim ve gelişim fonları yardımıyla mesleki eğitim kurum ve faaliyetlerini şekillendirebilmektedir. Bununla birlikte örgün eğitim sistemi kapsamındaki mesleki eğitimden farklı olarak iki ayrı mesleki eğitim seçeneği mevcuttur:
- İşsizler ve iş arayanlara yönelik eğitimler (belediyeler ve UWV tarafından finanse edilmektedir),
- Çalışanlar, serbest meslek sahipleri ve işverenlere yönelik özel (kamu tarafından finanse edilmeyen) eğitimler.
İşsizler yukarıda da değinildiği üzere UWV’nin bölgesel istihdam hizmetleri aracılığıyla iş arayabilmektedir. Diğer taraftan, çalışma veya sosyal güvenlik/sigorta kaynaklı bir geliri olmayan kişilere belediyeler tarafından sosyal yardım yapılmaktadır. UWV’nin istihdam hizmetleri birimi işsiz durumdaki kişilerin tekrardan iş bulabilmelerine yardımcı olmakta ve mesleki eğitim de bu sürecin önemli bir parçası olarak görülmektedir. Bu bağlamda, özellikle UWV birimleri tarafından ücreti ödenen iş başvuru kursları ön plana çıkmaktadır. Resmi niteliği olmayan çok sayıda firma çalışanlara yönelik eğitim faaliyet yürütmektedir (mesleki eğitim sağlayan kurumların dörtte üçünden fazlası ticari işletmelerdir). Bunlar hakkında doyurucu istatistiki bilgi bulunmamaktadır. Mesleki eğitim hizmetleri sunan ticari işletmelerin sektörel örgütü (NRTO – Nederlandse raad voor training en opleiding) tarafından en son 2014 yılında yapılan araştırmaya göre sektörün toplam cirosu 3,4 milyar avro olup, bu rakam 2010 yılına göre %6 oranında bir artışı ifade etmektedir. Bununla birlikte, anılan sektörde faaliyet gösteren firma sayısı ise aynı dönemde 19 binden, 16 bin dolaylarına inmiştir. Bununla birlikte, söz konusu firmalar tarafından sunulan programların yarısı 5 gün veya daha az sürelidir (bu oranın son dönemde daha da arttığı gözlemlenmektedir). Uzun dönemli programların sektördeki payı ise aynı dönemde %17,3’ten, %12,9’a düşmüştür.
Diğer taraftan söz konusu programların %30’unun, başarıyla tamamlanmaları halinde, sektörel veya mesleki yeterlilik sağladığı, %15’inin ise lise/üst ortaöğretim (MBO) ya da üçüncü düzey/yükseköğretim seviyesinde (HBO) diploma alınmasına olanak verdiği gözlemlenmektedir. Sunulan mesleki eğitim programlarının çoğunluğu ise herhangi bir şekilde resmi yeterlilik sağlamamaktadır. Söz konusu programların çoğunluğu sınıf/derslik ortamında yürütülmekte olup, karma eğitim modelleri gittikçe artmaktadır.
Resmi yeterlilik tanınmasını sağlayan mesleki eğitim programlarının içeriği incelendiğinde iktisat, ticaret, işletme ve idari işler ile sağlık ve bakım sektörlerine yoğun ilgi olduğu gözlemlenmektedir. Resmi olarak herhangi bir yeterlilik belgesinin alınmasına imkan vermeyen programlarda ise yoğunluğun, iletişim/kişisel verimlilik, işletme, personel eğitimi ve ticarete özgü teknik becerilere yönelik eğitimlerde yaşandığı görülmektedir. Mesleki eğitim hizmetleri sunan ticari işletmelerin beklentilerine göre yakın dönemde sağlık ve bakım sektörü ile enerji/sürdürülebilir kalkınma alanlarına talep artacaktır.
Hollanda’da eğitim 6-16 yaşlarındaki çocuklar için zorunludur. Üst-ortaöğretim seviyesinde genel veya temel mesleki yeterliliği olmayan 16 ve 17 yaşındaki kişilerin de öğrenimlerine devam etmeleri gerekmektedir (bu zorunluluğa “yeterlilik görevi” – qualification duty – kwalificatieplicht) denmektedir. Bu düzenleme okuldan erken ayrılmaların önüne geçmek amacıyla 2008 yılında hayata geçirilmiştir.
Hollanda eğitim sistemi aşağıdaki şekilde örgütlenmiştir (örgün eğitim kapsamındaki mesleki eğitim programları (*) ile belirtilmiştir:
1. İlk öğretim (PO): 4 ve 12 yaş arasındaki çocuklar içindir ve toplam süresi 8 yıldır.
2. İlk ve ortaöğretim seviyesinde özel eğitim (SO/VSO): Akli, duygusal veya fiziksel engelli ve/veya öğrenme veya davranış zorlukları yaşayan 3 ila 20 yaş arasındaki çocuk ve gençler içindir.
3. Genel ortaöğretim (AVO):
i. Üniversite öncesi eğitim (VWO) (bütünleşik alt ve üst ortaöğretim) 6 yıl sürmektedir ve öğrencileri araştırma üniversitelerindeki eğitim programları ile uygulamalı bilimler üniversitelerindeki yüksek mesleki eğitim programlarına hazırlamaktadır. 12-18 yaş arasındaki gençlere yönelik olup, yetişkinlerin erişimine de açıktır.
ii. Bütünleşik genel alt ve üst ortaöğretim programları (HAVO) 5 yıl sürmekte ve öğrencileri yüksek mesleki eğitim alanındaki yüksek öğretim programlarına hazırlamaktadır, başarı ile tamamlanması halinde VWO 5 inci sınıftan devam edilmesi de mümkündür. 12-17 yaş arasındaki gençlere yönelik olup, yetişkinlerin erişimine de açıktır.
iii. (*) Ön mesleki eğitim (VMBO) kapsamında iki genel program (teorik ve karma) dört yıl sürmekte ve öğrencileri üst ortaöğretim (kısmen de genel üst ortaöğretim) kapsamındaki programlara hazırlamaktadır. 12-16 yaş arasındaki gençlere yönelik olup, yetişkinlerin erişimine de açıktır.
4. (*) Okul temelli alt ortaöğretim seviyesinde ön mesleki eğitim programları (VMBO) 4 yıl sürmektedir ve öğrencileri üst ortaöğretim seviyesindeki mesleki eğitim programlarına hazırlamaktadır. 12-16 yaş arasındaki gençlere yöneliktir. Bunun dışında, herhangi bir alt ortaöğretim programında diploma alamayan öğrenciler için düzenlenen ayrı bir uygulamalı program da (PRO) bulunmaktadır. 12 ila 18/19 yaşlar arasındaki gençlere yönelik olup, yetişkinlerin erişimine de açıktır.
5. (*) Üst ortaöğretim seviyesinde mesleki eğitim programları (MBO) 16 yaş ve üzerindeki gençlere yöneliktir ve 4 farklı alanda 2 ila 4 yıl sürmektedir.
6. Üçüncü düzey/yükseköğretim:
i. (*)Yüksek mesleki eğitim (HBO) 17/18 yaş üstü gençlere yönelik olup, temel olarak lisans seviyesinde 4 yıllık programları içermektedir. 2011 yılından bu yana 2 yıllık ön lisans (AD) programları da bulunmaktadır. Bu daldaki eğitimlerin tamamı uygulamalı bilimler üniversiteleri tarafından sunulmaktadır.
ii. Bilimsel/Üniversite eğitimi (WO) 18 yaş üstü gençlere yönelik 3 ila 4 yıl süreli lisans programları ile 1-2 yıllık master programları sunmaktadır. Master programlarının ardından PhD/doktora seviyesinde programlar da mevcuttur.
Tablo 1: Hollanda'daki ön mesleki eğitim, üst ortaöğretim ve yüksek mesleki eğitim seviyesindeki mesleki eğitim programı kategorileri
Hollanda seviyesi ISCED
Seviyesi (*) Eğitim süresi (yıl) (**) NLQF/EQF Seviyesi
Alt-ortaöğretim: 3 ve 4 üncü sınıflar 244 2 1 ve 2
Üst-ortaöğretim:
MBO 1 254 0,5-1 1
MBO 2 353 2-3 2
MBO 3 353 3-4 3
MBO 4 354 3-4 4
MBO 4/uzman 453 1-2 4
Üçüncü düzey/yükseköğretim:
Ön lisans (AD) 554 2 (120 ECTS) 5
Üçüncü düzey:
Lisans 655 4 (240 ECTS) 6
Üçüncü düzey: Master 757 1-2 (60-120 ECTS) 7
(*) ISCED: Uluslararası standart eğitim sınıflaması
(**) ECTS: Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi
(**) NLQF: Hollanda Mesleki Yeterlilik Çerçevesi
EQF: Avrupa Mesleki Yeterlilik Çerçevesi
VMBO Programları (al ortaöğretim):
Her ne kadar mesleki eğitim kapsamında değerlendirilse de VMBO hem mesleki hem de genel programlar sunmaktadır. İlk iki yılda genel eğitim kapsamında dersler verilmekte; 3 ve 4 üncü yıllarda ise öğrencilere 4 farklı öğrenim yollarından birisini seçme şansı verilmektedir:
Teorik öğrenme yolu (VMBO-TL): bu yoldan mezun olanlar uzun dönemli MBO programlarına ya da HAVO 4 üncü sınıflarına geçebilmektedir. Bu programın içeriği genel karakterdedir.
Birleşik öğrenme yolu (VMBO-GL): VMBO-TL ile benzer olmakla birlikte derslerin %10-15’i mesleki konulara ayrılmıştır. Dikey geçiş imkanları da VMBO-TL ile benzerdir.
İleri seviye meslek öğrenme yolu (VMBO-KL): Uzun süreli (3-4 yıl) MBO programlarına geçiş imkanı tanımaktadır. Eğitimin içeriğinde mesleki eğitim hayli yoğundur.
Temel seviye meslek öğrenme yolu (VMBO-BL): Kısa süreli MBO programlarına geçiş imkanı vermektedir. Bu yol sayesinde öğrenim güçlüğü çeken gençler hem çalışma ve hem de eğitim alanlarında kendilerini geliştirebilmektedir.
Son on yıllık dönemde VMBO programlarına katılımda az da olsa bir düşüş gözlemlenmekte, VMBO programlarında okumakta olan gençlerin de gittikçe artan oranlarda genel nitelikli öğrenim yollarına/programlara kayıt yaptırdığı müşahede edilmektedir (2014-2015 öğretim yılında genel programlardaki öğrencilerin sayısı mesleki eğitim yoğunluklu programlardakilerin sayısını az da olsa geçmiştir).
Üst ortaöğretim mesleki eğitim programları:
Bu programlar, 16 ila 35 yaş ve üstü gençler ile yetişkinlerin ihtiyaçları doğrultusunda hizmet vermektedir. Bu seviyedeki eğitim programları Hollanda genelinde 43 bölgesel mesleki eğitim okulu (ROC, regionale opleidingscentra), 12 ticaret uzmanlık okulu (vakscholen: her biri ayrı endüstri kollarına yöenliktir), 11 tarım eğitim merkezi (AOC, agrarische opleidingscentra) ve 1 engellilere yönelik okul tarafından sunulmaktadır. Diğerlerinden farklı olarak AOC okulları, Eğitim Bakanlığı tarafından değil Ekonomi Bakanlığı tarafından finanse edilmektedir.
MBO programları üç yapısal unsur tarafından şekillendirilmektedir:
1. Öğrenme yolu: okul temelli ya da çıraklık temelli (ikili yol)
2. Program seviyesi: giriş, temel mesleki eğitim, profesyonel eğitimi ve orta düzey idareci eğitimi
3. Eğitim alanı (sektör): yeşil/tarım, teknoloji, iktisat ve sağlık/refah.
Öğrenme yolu: Okul temelli öğrenme yolunda uygulamalı dersler, programın %20 ila %59’unu, ikili yol veya çıraklık temelli öğrenim yolunda ise en az %60’ını oluşturmaktadır.
Program seviyesi: Giriş seviyesi (2014 yılına kadar “MBO 1 yardımcı eğitim” olarak anılmaktaydı) bir yıl sürmektedir ve bu seviyedeki programlar, alt ortaöğretim seviyesindeki okullardan diploma almadan ayrılanlar için düzenlenmiştir. Giriş seviyesindeki dersler öğrencileri MBO 2 seviyesindeki programlara ya da bunu başaramayanlar bakımından çalışmaya hazırlamaktadır.
MBO 2 “temel mesleki eğitim” bir veya iki yıl sürmekte olup, öğrencileri uygulamaya yönelik işlere hazırlamakta ve işgücü piyasası bakımından asgari düzeyde “resmi” mesleki yeterlilik sunmaktadır. Başka bir deyişle tüm yurttaşların en azından MBO 2 seviyesinde diploma sahibi olması beklenmektedir. Bu seviyenin altında bir dereceyle okuldan ayrılanlar “okuldan erken ayrılanlar” olarak değerlendirilmektedir. MBO 2 seviyesindeki programlara kabul şartları, temel ön mesleki eğitim diploması sahibi olmak, MBO 1’in tamamlanması veya genel nitelikli diğer üst ortaöğretim programlarının ilk 3 yılını başarı ile tamamlamaktır. MBO 3 veya MBO 4 seviyesine geçiş mümkündür.
MBO 3 “profesyonel mesleki eğitim” 2 ila 3 yıl sürmekte olup öğrencileri bağımsız olarak çalışmaya hazırlamaktadır. MBO 3 seviyesindeki programlara kabul şartları, (temel ön mesleki eğitim dışında) orta öğretim düzeyinde ön mesleki eğitim diploması/sertifikası sahibi olmak veya genel nitelikli diğer üst ortaöğretim programlarının ilk 3 yılını başarı ile tamamlamaktır. MBO 4 seviyesine geçiş mümkündür.
MBO 4 “orta düzey idari mesleki eğitim programları” 3 yıl sürmekte olup öğrencileri bağımsız ve sorumluluk sahibi olarak çalışmaya hazırlamaktadır. MBO 3 ile aynı kabul şartlarına sahiptir ve yüksek mesleki eğitime geçiş mümkündür.
MBO 4 “uzman eğitimi” ortaöğretim sonrası, yükseköğretim öncesi bir seviye olarak kabul edilmekte olup 1 veya 2 yıl sürmektedir. Kabul için MBO 3 veya MBO 4’ün başarı ile tamamlanması gerekmektedir. Yükseköğretime geçiş mümkündür.
Eğitim alanı bakımından ise 4 farklı sektörde (yeşil/tarım, teknoloji, iktisat ve sağlık/refah) eğitim verilmektedir. Her alan, ilgili sektörün endüstriyel ve ticari ihtiyaçlarına göre tasarlanmıştır. Ayrıca farklı sektörlerin kombinasyonundan oluşan programlar da mevcuttur. Öğrencilerin çoğunluğu iktisat ve sağlık/refah programlarına kayıtlıdır.
İşkolu Eğitim Fonları
Hollanda’da toplu iş sözleşmeleri aracılığıyla mesleki eğitim ve/veya araştırma ve geliştirme için işkolu fonları oluşturulmakta ve böylece finanse edilen mesleki eğitim faaliyetleri de sunulmaktadır. 2014 yılı verilerine göre 125 civarında bu kapsamda fon bulunmakta olup, bu fonlara yaptıkları katkılar sayesinde işverenler, çalışanlarını söz konusu fonlar tarafından sunulan mesleki eğitim programlarından yararlandırabilmektedir.
Mesleki eğitim fonlarının önemli bölümü eğitim faaliyetlerini istihdam edilebilirlik perspektifi ile ele almakta, çalışanlara (bazen başka işkollarında olmak üzere) kariyer gelişimleri bakımından yardımcı olmaktadır. Ayrıca bu fonlar, etkin insan kaynakları yönetimi için faaliyet göstermekte oldukları işkollarını desteklemektedir.
Söz konusu programlar genel olarak genç işsizliği sorununu ele almakta, çıraklık ve staj imkanlarının artırılması amacıyla çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Bununla birlikte, yaşlı çalışanlara yönelik faaliyetlerin oransal olarak düşük kaldığı kaydedilmiştir.