Genel Müdürümüz, Canlı Yayında İSG Gündemini Değerlendirdi
Genel Müdürümüz İbrahim ESENKAR, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki güncel gelişmeleri, yürütülen faaliyetleri ve mevzuat düzenlemelerini değerlendirmek üzere 21 Kasım 2025 Cuma günü Türkiye Polis Radyosu’nun canlı yayın konuğu oldu.
Programın başında Türkiye Polis Radyosu yönetimine ve ekibine teşekkür eden ESENKAR, Genel Müdürlüğümüzün kurumsal yapısını tanıtarak sözlerine başladı.
“70 Yıllık Kurumsal Hafızamız ile Sahaya Hizmet Üretiyoruz”
ESENKAR, Genel Müdürlüğümüzün yapısı, görevleri ve yürüttüğü çalışmalar hakkında şu açıklamalarda bulundu:
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün bünyesinde 7 daire başkanlığı, Döner Sermaye İşletmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitü Başkanlığı (İSGÜM) ile Adana, Bursa, İstanbul, İzmir, Kayseri ve Kocaeli olmak üzere 6 Bölge Laboratuvar Müdürlüğü bulunduğunu hatırlatarak, kurumun çalışma hayatı açısından kritik bir görevi yerine getirdiğini ifade etti.
Genel Müdürlük görev ve yetkilerinin 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 90’ıncı maddesinde düzenlendiğini belirten Genel Müdürümüz, temel görev ve yetkilerimizi şu şekilde özetledi:
- Mevzuat düzenlemeleri ve AB–ILO normlarına uyum çalışmaları,
- İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik araştırmalar,
- Teknik rehber, standart ve doküman hazırlıkları,
- İSG profesyonellerinin eğitim ve belgelendirme usullerini belirlenmesi,
- Eğitim kurumları, OSGB’ler, ekipman muayene kuruluşları ve iş hijyeni ölçüm, test ve analiz laboratuvarlarının yetkilendirilmesi ve denetlenmesi.
6331 Sayılı Kanun: Önleyici Yaklaşımın Temel Çerçevesi
Genel Müdürümüz, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hakkında bilgilendirme yaparak, Kanunun ILO ve AB standartlarına uygun şekilde hazırlandığını, tüm çalışanları kapsadığını ve iş yerlerinde önleyici yaklaşımın esas olduğunu vurguladı. Bununla birlikte, bazı istisnai faaliyet alanlarının (ev hizmetleri, afet ve acil durum faaliyetleri, kolluk kuvvetleri faaliyetleri gibi sınırlı kapsamlı işler) Kanunun dışında tutulmuş olduğunu da hatırlattı.
Risk değerlendirmesinin Kanunun en merkezî yükümlülüğü olduğunu belirten Genel Müdürümüz, tüm işverenlerin iş süreçlerindeki riskleri belirleme ve gerekli önlemleri alma zorunluluğuna dikkat çekti.
“Esas Sorumluluk İşverendedir; Profesyonel Görevlendirmek Sorumluluğu Devretmez”
Genel Müdürümüz, işverenlerin İSG hizmeti aldığında sorumluluklarını tamamen devrettiğine ilişkin yanlış bir algının toplumda yaygın olduğuna dikkat çekerek şu önemli uyarıyı yaptı:
“Altını çizmek istediğim bir nokta var. Maalesef toplumun bazı kesimlerinde, işverenlerin mevzuat yükümlülüğü kapsamında hizmet aldığında veya profesyonel görevlendirdiğinde, bu konudaki tüm sorumlulukların profesyonellere geçtiğine dair yanlış bir algı var. Bu konuda esas ve ana sorumluluk işverendedir. Hatta tüm kademelerdeki yöneticilerin de işveren vekili olarak sorumluluklarının doğabileceğini unutmamaları gerekir. Dolayısıyla işverenlerimizin, İSG profesyonelleri görevlendirirken aldıkları danışmanlık ve rehberlik hizmetinin kalitesinden emin olmalarını ve etkin bir gözetim mekanizması kurmalarını önemle tavsiye ederim. Çünkü nihayetinde her olumsuzlukta asıl sorumlu olan kendileridir. Daha da önemlisi, konunun insan hayatı gibi kutsal bir değeri ilgilendirdiğini ve bu işin manevi sorumluluğunu da asla unutmamak gerekir.”
Çalışanların Yükümlülükleri ve Güvenlik Kültürü
Genel Müdürümüz, Kanunun çalışanlara yüklediği sorumluluklara da dikkat çekerek eğitim ve talimatlara uyma, KKD’leri doğru kullanma, iş ekipmanlarını uygun şekilde çalıştırma ve tehlike halinde işvereni veya çalışan temsilcisini bilgilendirme gibi temel maddelere değindi.
Ayrıca iş sağlığı ve güvenliğinin yalnızca yaptırımla çözülemeyecek bir kültür meselesi olduğuna vurgu yaparak şu önemli değerlendirmeyi yaptı:
“Bu konunun tek başına yaptırımlarla, denetimlerle ya da teknik altyapılarla çözülemeyeceğini; kolektif bir çaba ve toplumsal bir şuur gerektirdiğini çok iyi bilmeliyiz.”
Son Dönemde Yapılan Çalışmalar ve Sayısal Veriler
Genel Müdürümüz, son yıllarda İSG alanında hayata geçirilen düzenlemeleri kapsamlı şekilde değerlendirdi. TESK ile yürütülen iş birliği kapsamında şu ana kadar 260.000 işveren veya işveren vekilinin eğitim aldığını belirten Genel Müdürümüz, küçük işletmelerin kendi İSG süreçlerini yürütebilmelerine yönelik düzenlemelerin hayata geçirildiğini ifade etti.
50’den az çalışanı olan az tehlikeli sınıfta yaklaşık 1,4 milyon iş yeri bulunduğunu hatırlatarak bu iş yerleri için yapılan mevzuat düzenlemelerini şöyle özetledi:
- İşveren veya işveren vekillerinin eğitim alarak kendi İSG hizmetlerini yürütebilmesi,
- Sınav şartının kaldırılması,
- Aynı ilde 50’den az çalışanlı birden fazla iş yeri olan işverenin buraların iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendi başına üstlenebilmesi,
- Geçmişte eğitim alıp sınavı geçemeyenlere belge imkânı sağlanması.
ESENKAR, özellikle marketler gibi birçok şubesi olan zincir iş yerlerinin her bir şube bazında işveren vekili belirleyebilmesinin sağlanmasına da değindi. “Yapılan çalışmayla bu tip iş yerleri bağlı oldukları SGK Müdürlüklerinden SGK sicil numarası bazında 4857 sayılı Kanun kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda işveren vekili tanımlaması yapabilmektedir. Böylece işveren vekili olarak tanımlanan bu kişilerin eğitimlerini de tamamlaması sağlanarak kendi şubelerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini üstlenebilmeleri sağlanmıştır” dedi.
İSG Profesyonellerine İlişkin Güncel Sayılar (Ekim 2025)
Genel Müdürümüz, sahada görev yapan profesyonellere ilişkin güncel verileri paylaşarak ülkedeki profesyonel kapasitenin ihtiyacı karşıladığını belirtti:
Belgesi aktif olan profesyonel sayıları şu şekildedir:
A Sınıfı İGU: 31.062, B Sınıfı İGU: 28.387, C Sınıfı İGU: 94.321, İşyeri Hekimi: 53.884, Diğer Sağlık Personeli: 27.205, Eğitici: 5.788, Periyodik Kontrol Yetkilisi: 17.799
Ekim ayı itibarıyla hizmet vermekte olan kurum / kuruluş sayıları:
2.637 OSGB, 46 ÇASMER, 60 Eğitim Kurumu, 127 İş Hijyeni Laboratuvarı, 176 Akredite İş Ekipmanı Muayene Kuruluşu
Dijitalleşme ve Eğitimlerde Yeni Dönem
Genel Müdürümüz, yakın dönemde yapılan önemli mevzuat değişiklikleriyle özellikle küçük işletmeler için büyük kolaylık sağlandığını belirterek şunları ifade etti:
10’dan az çalışanı olan az tehlikeli sınıftaki iş yerlerinde ilk ve tekrar eğitimlerinin asenkron şekilde uzaktan eğitimle yapılabileceğini, tehlikeli ve çok tehlikeli iş yerlerinde ise ilk kez verilecek eğitimler hariç diğer eğitimlerin uzaktan eğitim ile senkron bir şekilde yapılabilmesinin sağlandığını açıkladı.
Bu düzenlemelerle İSG eğitimlerinin hem etkinliğinin hem erişilebilirliğinin artırıldığını vurguladı. ESENKAR; hâlihazırda eğitimlere ilişkin mevzuat çalışmalarının devam ettiğini belirterek, planladığımız yeni düzenlemeleri de yakın zamanda hayata geçirmeyi hedefliyoruz dedi.
Ulusal İSG Konseyi’nin Yeniden Yapılandırılması
2025/11 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Ulusal İSG Konseyi’nin yeniden toplandığını hatırlatan Genel Müdürümüz, yeni dönemin üç temel önceliğini şöyle sıraladı:
- 2026-2030 Ulusal İSG Politika Belgesi ve Eylem Planı,
- Kamu kurumlarında İSG uygulamalarının güçlendirilmesi,
- Yüksekten düşme kaynaklı iş kazalarının önlenmesi.
Toplumsal Güvenlik Kültürüne Yönelik Projeler
“Sağlık ve Güvenlik Oyun Kutusu” projesi kapsamında 2025 yılında 205 kutunun 17 ilde 100 okula ulaştırıldığını belirten Genel Müdürümüz, projenin tüm okul öncesi sınıflarına yaygınlaştırılacağını ifade etti.
Kayseri’de gerçekleştirilen 38. İSG Haftası kapsamındaki oturumlar ve fuar etkinliklerinin güvenlik kültürü açısından önemli çıktılar sağladığını vurguladı.
Ayrıca maden, inşaat, tarım, enerji, metal, kamu, iş ekipmanları, kkd gibi birçok sektöre ve konuya yönelik hazırladığımız bilgilendirme platformlarımızın ve bu platformlarımızın İSG profesyonelleri tarafından aktif kullanılmasının önemine dikkat çekti.
Devam Eden Avrupa Birliği Projeleri
Genel Müdürümüz, AB destekli iki önemli projenin başvuru ve onay süreçlerinin tamamlandığını belirtti:
- AB Ortak İSG Stratejisi Geliştirilerek Kırsal ve Endüstriyel Tarım Alanlarındaki Kadın, Genç ve Göçmen İşçilerin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Projesi,
- Kobilerde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi İçin Organize İşbirliği Projesi
Ayrıca eğitim müfredatında İSG kavramlarının bilgi ve beceri listesinde yer almasına yönelik çalışmalar, YÖK ile üniversitelerde İSG derslerinin yaygınlaştırılması, kendi nam ve hesabına çalışan işverenlerin MESEM kapsamında çırak veya stajyer istihdam etmesi halinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi yapabilmesine yönelik teknik altyapı çalışmalarının tamamlanması gibi konularda yürütülen faaliyetleri aktardı.
Trafik Kaynaklı İş Kazaları ve Motokuryelerle İlgili Düzenlemeler
Genel Müdürümüz, 2024 yılında yaşanan iş kazalarının %3’ünün taşıt kaynaklı olduğuna dikkat çekerek trafik güvenliğinin iş sağlığı ve güvenliğiyle doğrudan ilişkili olduğunu ifade etti.
Özellikle motokurye faaliyetlerinde yaşanan artışa bağlı olarak trafik kazasına bağlı iş kazası sayılarında yaşanan artış nedeniyle, 21 Mayıs 2025’te yapılan mevzuat değişikliği ile motokurye faaliyetinin “az tehlikeli” sınıftan “tehlikeli” sınıfa geçirildiğini belirtti. Böylece:
- İSG profesyoneli görevlendirme süreleri uzatıldı,
- Temel İSG eğitimlerinin süreleri 8 saatten 12 saate yükseltildi,
- Sağlık gözetimi, acil durum planı ve risk değerlendirmesi periyotları sıklaştırıldı.
Ayrıca Türkiye Yüzyılında Çalışma Hayatında İş Kazalarına Önleyici Yaklaşımlar Sempozyumu kapsamında “Karayollarında Ulaşım Güvenliği” oturumunda sunulan çalışmalar hakkında bilgiler paylaşarak internet adresimizin Yayınlar ve Afişler bölümünde yer alan, Okul ve Personel Servisleri İçin Güvenlik Broşürü’nü hatırlattı.
Güvenli Traktör Kullanımı ve Trafik Güvenliğine Yönelik Çalışmalar
Genel Müdürümüz, tarım sektöründe güvenli traktör kullanımına yönelik çalışmalara da değinerek; SGK verilerine dayanan 2012–2017 dönemi analizine göre tarımda sigortalı çalışanların ölümlü iş kazalarının yaklaşık %43’ünün traktör ve tarım makinelerinden kaynaklandığını, bu kazaların başlıca nedenlerinin devrilme, çarpışma ve çarpma olduğunu belirtti.
ESENKAR, bu tür kazaların önlenmesi için alınması gereken başlıca önlemleri şu şekilde sıraladı: Koruyucu kabin kullanılması, hız limitlerine uyulması, kapasite üzerinde ve dengesiz yükleme yapılmaması, operatörlerin eğitimli ve yetkin olması, el freni çekilerek güvenli durdurma yapılması, ehliyetsiz ve yetkisiz kişilerin kullanımının engellenmesi, engebeli arazilerde kullanımın sınırlandırılması, amacı dışında insan taşımak için kullanılmaması.
Genel Müdürümüz ayrıca, ilgili tarafların bilgiye ulaşımını sağlamak amacıyla kurduğumuz Güvenli Tarım Web Sitesi ile sahaya yönelik yaptığımız bilgilendirme ve rehberlik hizmetlerinden bahsederek, 2024-2027 Karayolu Trafik Güvenliği Eylem Planı’nda belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi amacıyla oluşturulan 7 ihtisas grubunun 3 tanesinde iş birliği kurumu statüsünde görev aldığımızı belirtti ve katkı sağladığımız konuları anlattı.
Sonuç
Türkiye Polis Radyosu’ndaki canlı yayında kapsamlı bir değerlendirme yapan Genel Müdürümüz İbrahim ESENKAR; iş sağlığı ve güvenliğinin yalnızca bir mevzuat zorunluluğu olmadığına, toplumun her bir ferdini ilgilendiren hassas bir mesele olduğuna ve toplumsal bir değer ve kültür bilinciyle tüm paydaşların iş birliği içinde çalışmasının önemine dikkat çekti.