Kanada’nın geneli için:

Kanada Emeklilik Planı (CPP)

https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp.html

Kebek Eyaleti için:

Quebec Pension Plan (QPP)

https://www.rrq.gouv.qc.ca/en/programmes/regime_rentes/Pages/regime_rentes.aspx

Kanada İstihdam ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı

https://www.canada.ca

Kanada Emeklilik Planı Kanunu:

http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-8/index.html

Yaşlılık Güvencesi kanun metni:

http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/O-9/index.html

Kanada’da yaşlılık sigortası, programa katılan çalışanların ve işverenlerin primleri ile finanse edilmektedir. Primler yıllık olarak ödenmekte olup gelir seviyesi ile orantılı olarak belirlenmektedir.
CPP emekli maaşı ödenen prim miktarına ve prim süresine bağlıdır. Emekli maaşı vergiye tabidir. Kişi Kanada dışında yaşasa bile % 25 oranında vergi kesilmektedir.

Buna ek olarak ikamete dayalı ve primsiz olarak 65 yaş üzerindekilere sağlanan Yaşlılık Güvencesi bulunmaktadır.
Yaşlılık Garantisi Aylığı Kanada’daki en geniş kapsamlı emeklilik sistemidir ve vergilerle finansa edilmektedir. 65 yaş üzerindekilere başvuru üzerine verilmektedir.

Her çalışan işçisi için CPP katkısı ödemek zorundadır. Çalışanlar, işçinin maaşından kestikleri CPP katkısına eşit miktarda katkı sağlamalıdır. Her yıl maksimum prim kesilebilir kazanç, yıllık taban muafiyet miktarı ve CPP katkılarının hesaplanması için kullanılacak oran CPP tarafından bildirilmektedir. Çalışanın yıllık kazancı azami prim kesilebilir kazancın üzerine çıktığında CPP katkısı kesilmesi durdurulur. 2018 yılı için azami prim kazanç yıllık 55.900 Kanada doları olup bunun için ödenebilecek miktar 22.593,80 Kanada dolarıdır.

CPP yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için en az bir yılın priminin ödenmesi gerekmektedir. Emekli maaşı miktarı ödenen prim miktarı ile orantılıdır.

Sigortalığın başlangıcı için asgari yaş 18’dir.

Tam emekli maaşı için 65 yaşında başvurulur. Ancak 60 yaşında da kesintili olarak alınabilir, veya artışlı bir şekilde 70 yaşında alınmaya başlanabilir.

Yaşlılık Güvencesi aylığının bağlanabilmesi için 65 yaşının doldurulması gerekmektedir.

Yaşlılık aylığının tespitinde, hak kazanma zamanına kadar plana ne kadar prim katkısı sağlandığı ve bu katkının kaç yıl boyunca ödendiği esas alınmaktadır. CPP emekli maaşı hesaplanırken en düşük prim ödemesinin yapıldığı bazı ayların hesaptan düşürülmesi mümkündür. Çocuk yetiştirmek için işten ayrılma veya daha düşük kazanç elde etme durumunda CPP emekli maaşı miktarını artırmak için çocuk yetiştirme karşılığından faydalanılabilir. Çocuk yetiştirme süresi CPP emekli maaşı hesabı yapılırken prim ödeme süresinden hariç tutulacak ve böylelikle daha yüksek ödeme alınması sağlanacaktır. Ayrıca boşanma durumunda ödenen primlerin karı ve koca arasında bölüştürülmesi söz konusudur. Tüketici Fiyat Endeksine bağlı olarak her yıl Ocak ayında emekli maaşları güncellenmektedir.

Kanada’da büyük işletmelerde işverenin sağladığı işletme emekli aylığı planları bulunmaktadır. Bu planlara göre çalışan ve işveren (veya duruma göre sadece işveren) aylık olarak katkı sağlamakta ve emeklilikte aylık bağlanmaktadır.
İşletme emekli aylıkları ikiye ayrılmaktadır.
Tanımlanmış emeklilik aylığı planlarında, işveren emekli olduktan sonra çalışana belli bir tanımlanmış miktarı ödeme taahhüdünde bulunur. Genelde hem çalışan hem de işveren katkı sağlar. Katkılar bir fonda havuz olarak biriktirilir. İşveren veya bir emeklilik yöneticisi veya sponsor fonda yatırım ve yönetim işlerini üstlenir. Çalışanın yatırım seçimi yapmasına gerek yoktur.
Tanımlı katkılı emekli aylıklarında, çalışan ve işveren her yıl emeklilik fonuna belli bir miktarda katkı sağlar. Genellikle çalışan belli bir yüzdede katkı verir. Para onun adına bir hesaba yatırılır. Yatırımlardan kazanılan para doğrudan emeklilik hesabına aktarılır. Emeklilikte ödenecek olan miktar, hesaba çalışan ve işverenin ne kadar katkı sağladığı ile ve aynı zamanda yatırımın ne kadar kazanıp kaybettiği ile orantılıdır.
Grup Kayıtlı Emeklilik Tasarrufu Planlarında (RRSP) çalışan bireysel RRSP açar, ancak ödemeleri işveren üzerinden yapar. Aylık maaştan düzenli kesintiler yapılır.
Havuz Kayıtlı Emeklilik Planlarında (PRPP) küçük ve orta ölçekli işletmelerin çalışanları gibi genellikle işletme emekli aylığı olmayan veya bağımsız çalışanlar için her yıl çalışan ve işveren tarafından katkı sağlanır. PRPP’de işverenin plana katkı sağlama zorunluluğu yoktur.
Gönüllü Emeklilik Tasarruf Planı Kebek’te çalışanlar için uygulanmakta olup PRPP’ye benzemektedir.
Bu işletme emekliliği fonlarının çoğunda vergi muafiyeti sağlanmaktadır.
Kanada’da CPP tarafından sağlanan emekli aylığı miktarı düşük olduğundan, işletme emekli aylığına ek olarak çalışanlar kendi özel emeklilik tasarruflarını yapmaktadır ve finans kurumları bu konuda özel program ve planlara sahiptir.

CPP emekli aylığı alabilmek için ikamet koşulu bulunmamakta olup, en az bir yıl prim ödeme ve yaş koşulunu sağlamak gerekmektedir.
Yaşlılık Güvencesi aylığı için
- 65 yaş veya üzeri olmak
- Kanada vatandaşı veya yasal mukimi bulunmak
- 18 yaşından sonra en az 10 yıl Kanada’da yaşamış olmak
Kanada dışında yaşıyorsa;
- 65 yaş veya üzeri olmak
- Kanada’dan ayrılmadan önce Kanada vatandaşı veya yasal mukimi bulunmak
- 18 yaşından sonra en az 20 yıl Kanada’da yaşamış olmak
Sosyal Güvenlik Anlaşması imzalanan ülkelerde geçirilen /prim ödenen süreler de sayılmaktadır. Yaşlılık aylığının alınması 70 yaşına kadar geciktirilebilmektedir ve 70 yaşından sonraki başvuruda % 35 artışla alınabilmektedir. Azami yıllık gelir kazanan kişilerin yaşlılık garantisi aylığının bir kısmını geri ödemesi gerekmektedir.

CPP emekli aylığı için prim ödeme süreleri değerlendirirken, çocuk yetiştirme sürelerinin emekli aylığının hesaplanmasında çıkartılması mümkündür.

Türkiye ile Kanada arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşması’nın II. Kısmındaki hükümler ile uyumlu olarak Türkiye’de geçen sigortalılık süreleri ile Kanada’da geçen sigortalılık sürelerinin birleştirilmesine imkan bulunmaktadır.
Birleştirme yöntemine ilişkin olarak ilgili kısım şu şekildedir:

“KISIM III
YARDIMLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER
BÖLÜM II
BİRLEŞTİRME

Madde 8
Kanada ve Türkiye Mevzuatı Uyarınca Süreler
(1) Bir kimsenin, bir Tarafın mevzuatına göre, yeterli kredilenebilir süreyi tamamlayamaması nedeniyle, bir yardım ödenmesine hak kazanamaması durumunda, bu kimsenin, bu yardımın ödenmesine hak kazanması, sürelerin çakışmaması koşuluyla, 2 ila 4’üncü paragraflarda belirlendiği gibi, bu sürelerin birleştirilmesi suretiyle tespit edilir.
(2) (a) Kanada Yaşlılık Güvencesi Kanununa göre, bir yardım ödemesine hak kazanmanın tespitinde, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir bir süre, Kanada ülkesindeki bir ikamet süresi olarak kabul edilir.
(b) Kanada Aylık Planına göre, bir yardım ödenmesine hak kazanmanın tespitinde, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir en az 90 günlük bir süreyi kapsayan bir takvim yılı, Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir yıl olarak kabul edilir.
(3) Türk mevzuatına göre, bir yaşlılık yardımı ödenmesine hak kazanılmasının tespitinde :
(a) Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir süre olan bir takvim yılı, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir 360 gün olarak kabul edilir; ve
(b) Kanada'nın Yaşlılık Güvencesi Kanunu'na göre, kredilenebilir bir süre olan ve Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir sürenin bir bölümü olmayan bir gün, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir bir gün olarak kabul edilir.
(4) Türk mevzuatına göre, bir maluliyet veya ölüm yardımının ödenmesine hak kazanılmasının tespitinde, Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir süre olan bir takvim yılı, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir 360 gün olarak kabul edilir.
(5) Bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce Kanada mevzuatına göre sigortalanmış bulunması halinde, bu giriş, Türk sigortasına giriş olarak kabul edilir.

Madde 9
Üçüncü Bir Devlet Mevzuatına Göre Geçen Süreler
Eğer bir kimse, Tarafların mevzuatları uyarınca, VIII. Maddede belirtildiği gibi, birleştirilmiş kredilenebilir süreler esas alınarak, bir yardım ödemesine hak kazanamaz ise, bu kimsenin bu yardım ödemesine hak kazanıp kazanamadığı bu süreler ile her iki Taraftaki sürelerin birleştirilmesini sağlayan sosyal güvenlik anlaşmaları ile bağlı bulundukları bir üçüncü Devletin mevzuatına göre geçen kredilenebilir sürelerin birleştirilmesi suretiyle tespit edilir.

Madde 10
Birleştirilecek Asgari Süre
Bu Anlaşmanın her hangi bir diğer hükmüne bakmaksızın, eğer bir Taraf mevzuatı uyarınca, bir kimse tarafından tamamlanmış kredilenebilir sürelerin toplamı bir yıldan az ise ve eğer, sadece bu süreleri göz önüne alarak, mevzuat uyarınca bir yardım hakkı mevcut değilse, o Tarafın yetkili kurumundan bu Anlaşma dolayısı ile bu süreler ile ilgili olarak o kimseye yardım bağlaması talep edilemez. Şu kadar ki, bu süreler uygulanan mevzuata göre yardım hakkının belirlenmesinde diğer tarafça dikkate alınır.

BÖLÜM II
KANADA MEVZUATI UYARINCA YARDIMLAR

Madde 11
Yaşlılık Güvencesi Kanunu Uyarınca Yardımlar
(1) Eğer bir kimse, sadece 1’inci Bölümün birleştirme hükümlerinin uygulanması suretiyle bir aylık veya eş tahsisatı ödemesine hak kazanır ise, Kanada yetkili kurumu, yalnızca Yaşlılık Güvencesi Kanunu uyarınca dikkate alınabilecek olan Kanada'daki ikamet sürelerini esas alarak, kısmi aylık veya eş ödeneği bağlanmasını sağlayan Yaşlılık Güvencesi Kanunu hükümlerine uygun olarak, o kimseye ödenebilecek aylık veya eş ödeneğinin miktarını hesaplar.
(2) 1’inci paragraf aynı zamanda, Kanada’da bir aylık ödemesine hak kazanan, ancak Kanada dışında bir aylığın ödenmesine hak kazanmak için Yaşlılık Güvencesi Kanunu ile istenen asgari süre için Kanada’da ikamet etmemiş bir kişiye de uygulanır.
(3) Bu Anlaşmanın diğer hükümlerine bakılmaksızın :
(a) Eğer o kimsenin ikamet süreleri, 1’inci Bölümde belirtildiği gibi birleştirildiği zaman, en az Kanada dışında bir aylık ödenmesine hak kazanmak için Yaşlılık Güvencesi Kanununca istenen minimum Kanada ikamet süresine eşit ise, Kanada dışındaki bir kimseye bir yaşlılık güvencesi aylığı ödenir; ve
(b) Bir eş ödeneği ve garanti edilen gelir zammı, Kanada dışındaki bir kimseye sadece Yaşlılık Güvencesi Kanununun izin verdiği ölçüde ödenir.

Madde 12
Kanada Aylık Planı Uyarınca Yardımlar
Eğer bir kimse, sadece 1’inci Bölümün birleştirme hükümlerinin uygulanmasıyla bir yardım ödemesine hak kazanırsa, Kanada yetkili kurumu bu kimseye ödenecek yardımın miktarını aşağıdaki şekilde hesaplar:
(a)Yardımın kazanç-bağlantılı kısmı, Kanada Aylık Planı hükümlerine uygun olarak, yalnızca bu Plan uyarınca aylığa esas kazançlar esas alınarak tespit edilir; ve
(b)Yardımın sabit miktarlı kısmı;
Kanada Aylık Planı hükümlerine uygun olarak tespit edilen yardımın sabit miktarlı kısmının miktarının,
(ii) O yardım hakkının belirlenmesi için bu Plan uyarınca gerekli minimum staj süresi ile bağlantılı olarak Kanada Aylık Planı’na prim ödeme sürelerinin oranının temsil eden kesiri,
ile çarpılması suretiyle tespit edilir, ancak hiçbir şekilde bu kesir bir’i aşamaz.

BÖLÜM III
TÜRK MEVZUATI UYARINCA YARDIMLAR

Madde 13
Ödenecek Yardım Miktarının Hesaplanması
(1) Türk kredilenebilir sürelerinden bir aylık veya gelir bağlanmasını talep etmek hakkının mevcut olmaması, ancak Anlaşmanın VIII veya IX maddesi sonucu bir aylık veya gelir talep etme hakkının mevcut olması halinde, aşağıdaki hükümler uygulanır:
(a) Yetkili Türk Sosyal Güvenlik Kurumu, birleştirilen kredilenebilir süreleri kendi mevzuatına göre geçmiş gibi dikkate alarak aylık veya geliri tespit eder.
(b) Yetkili Türk Sosyal Güvenlik Kurumu daha sonra (a) bendine göre nazari olarak tespit edilen aylık veya gelirin kendi mevzuatına göre geçen kredilenebilir sürelerin her iki akit Taraf mevzuatına göre geçen kredilenebilir süreler toplamına olan oranına uygun kısmını hesaplayarak, ödenecek aylık veya gelir miktarını belirler.
2. Türk mevzuatındaki aylığın azaltılması, durdurulması veya kesilmesi ile ilgili hükümler bu Anlaşmanın uygulanmasında nazara alınır.”

Yaşlılık sigortası kapsamında Kanada’da ödenen primlerin iadesi ya da transferi mümkün değildir.

Türkiye’de ikamet edenler için Kanada’dan aylıklar doğrudan Türk Lirası olarak gönderilmektedir. Ancak emekli aylıkları vergi kesintisine tabidir. Ödemelere ilişkin ayrıntılı bilgiler şu web adreslerine yer almaktadır:

https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp/cpp-international/benefit-amount.html

http://www.tpsgc-pwgsc.gc.ca/recgen/dd/etranger-abroad-eng.html

Kanada’nın geneli için:
Kanada Emeklilik Planı (CPP)
https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp.html
Kebek Eyaleti için:
Quebec Pension Plan (QPP)
https://www.rrq.gouv.qc.ca/en/programmes/regime_rentes/Pages/regime_rentes.aspx
Kanada İstihdam ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı
https://www.canada.ca/en/employment-social-development.html.

Kanada Emeklilik Planı Kanunu:

http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-8/index.html

Yaşlılık sigortası, kişinin CPP emeklilik planı kapsamında yapmış olduğu prim katkıları ile finanse edilmekte olup ayrı bir prim kesilmemektedir.

Yaşlılık sigortası, kişinin CPP emeklilik planı kapsamında yapmış olduğu prim katkıları ile finanse edilmekte olup ayrı bir prim kesilmemektedir. Bu nedenle prim oranları aynıdır.

Ölüm aylığına hak kazanabilmek için en az bir yılın priminin ödenmesi gerekmektedir. Ölüm aylığı miktarı ödenen prim miktarı ile orantılıdır

Ölüm aylığı kişinin ayrıca CPP maluliyet aylığı veya emekli aylığı alıp almadığına, yaşına ve vefat eden kişinin CPP’ye ne kadar miktarda ve ne kadar süre ile katkı yapmış olduğuna bağlıdır.
Öncelikli olarak kişinin vefatı anında, 65 yaşına kadar yaşamış olsaydı alacağı emekli maaşı hesaplanır. Daha sonra geri kalan kişinin ölüm zamanındaki yaşına dayalı olarak diğer bir hesaplama yapılır.
Eğer sağ kalan,
- 65 yaş ve üzeri ise, vefat eden sigortalının emekli aylığının yüzde 60’ını alır (sağ kalan diğer bir CPP yardımı almıyorsa)
- 45 ila 64 yaş aralığında ise, sabit oranda bir ödeme alır
- 45 yaşının altında ise ve malul durumda ise, veya çocuk yetiştiriyorsa yukarıdakilere ek olarak, vefat eden kişinin emekli aylığının yüzde 37.5’ini alır (sağ kalan diğer bir CPP yardımı almıyorsa).
- 45 yaş altında ise ve malul değilse ve çocuk yetiştirmiyorsa, vefat eden kişinin ölümünde geride kalanın 45 yaş altında olduğu her ay için 1/120 kesilir,
- 35 yaş altında ise, geride kalan 65 yaşına gelene kadar ödenmez.

Birden fazla dul kalma durumunda sadece son dulluk için aylık bağlanır. Yeniden evlenilmesi durumunda kesinti yapılmaz

Çalışma ölüm aylığını almaya engel olmadığı gibi, kişi kendine ait bir CPP emekli aylığı alıyor olsa bile ölüm aylığını almaya devam eder. İki aylık tek bir aylık ödeme şeklinde birleştirilir. Aylığın bağlanması için başvuru şartı bulunmaktadır. Ölümden sonra bir ay içinde başvuruda bulunulmalıdır. 12 aydan fazla geriye dönük ödeme yapılmaz.

İşletme emekli aylığı için RRSP hesabında biriken paralar, vefat halinde eş veya çocuğun RRSP hesabına aktarılabilmektedir.

CPP emekli aylığı alabilmek için ikamet koşulu bulunmamakta olup, en az bir yıl prim ödeme ve yaş koşulunu sağlamak gerekmektedir.
Yaşlılık Güvencesi aylığı için
- 65 yaş veya üzeri olmak
- Kanada vatandaşı veya yasal mukimi bulunmak
- 18 yaşından sonra en az 10 yıl Kanada’da yaşamış olmak
Kanada dışında yaşıyorsa;
- 65 yaş veya üzeri olmak
- Kanada’dan ayrılmadan önce Kanada vatandaşı veya yasal mukimi bulunmak
- 18 yaşından sonra en az 20 yıl Kanada’da yaşamış olmak
Sosyal Güvenlik Anlaşması imzalanan ülkelerde geçirilen /prim ödenen süreler de sayılmaktadır. Yaşlılık aylığının alınması 70 yaşına kadar geciktirilebilmektedir ve 70 yaşından sonraki başvuruda % 35 artışla alınabilmektedir. Azami yıllık gelir kazanan kişilerin yaşlılık garantisi aylığının bir kısmını geri ödemesi gerekmektedir.

CPP emekli aylığı için prim ödeme süreleri değerlendirirken, çocuk yetiştirme sürelerinin emekli aylığının hesaplanmasında çıkartılması mümkündür.

Türkiye ile Kanada arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşması’nın II. Kısmındaki hükümler ile uyumlu olarak Türkiye’de geçen sigortalılık süreleri ile Kanada’da geçen sigortalılık sürelerinin birleştirilmesine imkan bulunmaktadır.
Birleştirme yöntemine ilişkin olarak ilgili kısım şu şekildedir:

“KISIM III
YARDIMLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER
BÖLÜM II
BİRLEŞTİRME

Madde 8
Kanada ve Türkiye Mevzuatı Uyarınca Süreler
(1) Bir kimsenin, bir Tarafın mevzuatına göre, yeterli kredilenebilir süreyi tamamlayamaması nedeniyle, bir yardım ödenmesine hak kazanamaması durumunda, bu kimsenin, bu yardımın ödenmesine hak kazanması, sürelerin çakışmaması koşuluyla, 2 ila 4’üncü paragraflarda belirlendiği gibi, bu sürelerin birleştirilmesi suretiyle tespit edilir.
(2) (a) Kanada Yaşlılık Güvencesi Kanununa göre, bir yardım ödemesine hak kazanmanın tespitinde, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir bir süre, Kanada ülkesindeki bir ikamet süresi olarak kabul edilir.
(b) Kanada Aylık Planına göre, bir yardım ödenmesine hak kazanmanın tespitinde, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir en az 90 günlük bir süreyi kapsayan bir takvim yılı, Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir yıl olarak kabul edilir.
(3) Türk mevzuatına göre, bir yaşlılık yardımı ödenmesine hak kazanılmasının tespitinde :
(a) Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir süre olan bir takvim yılı, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir 360 gün olarak kabul edilir; ve
(b) Kanada'nın Yaşlılık Güvencesi Kanunu'na göre, kredilenebilir bir süre olan ve Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir sürenin bir bölümü olmayan bir gün, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir bir gün olarak kabul edilir.
(4) Türk mevzuatına göre, bir maluliyet veya ölüm yardımının ödenmesine hak kazanılmasının tespitinde, Kanada Aylık Planı uyarınca kredilenebilir bir süre olan bir takvim yılı, Türk mevzuatı uyarınca kredilenebilir 360 gün olarak kabul edilir.
(5) Bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce Kanada mevzuatına göre sigortalanmış bulunması halinde, bu giriş, Türk sigortasına giriş olarak kabul edilir.

Madde 9
Üçüncü Bir Devlet Mevzuatına Göre Geçen Süreler
Eğer bir kimse, Tarafların mevzuatları uyarınca, VIII. Maddede belirtildiği gibi, birleştirilmiş kredilenebilir süreler esas alınarak, bir yardım ödemesine hak kazanamaz ise, bu kimsenin bu yardım ödemesine hak kazanıp kazanamadığı bu süreler ile her iki Taraftaki sürelerin birleştirilmesini sağlayan sosyal güvenlik anlaşmaları ile bağlı bulundukları bir üçüncü Devletin mevzuatına göre geçen kredilenebilir sürelerin birleştirilmesi suretiyle tespit edilir.

Madde 10
Birleştirilecek Asgari Süre
Bu Anlaşmanın her hangi bir diğer hükmüne bakmaksızın, eğer bir Taraf mevzuatı uyarınca, bir kimse tarafından tamamlanmış kredilenebilir sürelerin toplamı bir yıldan az ise ve eğer, sadece bu süreleri göz önüne alarak, mevzuat uyarınca bir yardım hakkı mevcut değilse, o Tarafın yetkili kurumundan bu Anlaşma dolayısı ile bu süreler ile ilgili olarak o kimseye yardım bağlaması talep edilemez. Şu kadar ki, bu süreler uygulanan mevzuata göre yardım hakkının belirlenmesinde diğer tarafça dikkate alınır.

BÖLÜM II
KANADA MEVZUATI UYARINCA YARDIMLAR

Madde 11
Yaşlılık Güvencesi Kanunu Uyarınca Yardımlar
(1) Eğer bir kimse, sadece 1’inci Bölümün birleştirme hükümlerinin uygulanması suretiyle bir aylık veya eş tahsisatı ödemesine hak kazanır ise, Kanada yetkili kurumu, yalnızca Yaşlılık Güvencesi Kanunu uyarınca dikkate alınabilecek olan Kanada'daki ikamet sürelerini esas alarak, kısmi aylık veya eş ödeneği bağlanmasını sağlayan Yaşlılık Güvencesi Kanunu hükümlerine uygun olarak, o kimseye ödenebilecek aylık veya eş ödeneğinin miktarını hesaplar.
(2) 1’inci paragraf aynı zamanda, Kanada’da bir aylık ödemesine hak kazanan, ancak Kanada dışında bir aylığın ödenmesine hak kazanmak için Yaşlılık Güvencesi Kanunu ile istenen asgari süre için Kanada’da ikamet etmemiş bir kişiye de uygulanır.
(3) Bu Anlaşmanın diğer hükümlerine bakılmaksızın :
(a) Eğer o kimsenin ikamet süreleri, 1’inci Bölümde belirtildiği gibi birleştirildiği zaman, en az Kanada dışında bir aylık ödenmesine hak kazanmak için Yaşlılık Güvencesi Kanununca istenen minimum Kanada ikamet süresine eşit ise, Kanada dışındaki bir kimseye bir yaşlılık güvencesi aylığı ödenir; ve
(b) Bir eş ödeneği ve garanti edilen gelir zammı, Kanada dışındaki bir kimseye sadece Yaşlılık Güvencesi Kanununun izin verdiği ölçüde ödenir.

Madde 12
Kanada Aylık Planı Uyarınca Yardımlar
Eğer bir kimse, sadece 1’inci Bölümün birleştirme hükümlerinin uygulanmasıyla bir yardım ödemesine hak kazanırsa, Kanada yetkili kurumu bu kimseye ödenecek yardımın miktarını aşağıdaki şekilde hesaplar:
(a)Yardımın kazanç-bağlantılı kısmı, Kanada Aylık Planı hükümlerine uygun olarak, yalnızca bu Plan uyarınca aylığa esas kazançlar esas alınarak tespit edilir; ve
(b)Yardımın sabit miktarlı kısmı;
Kanada Aylık Planı hükümlerine uygun olarak tespit edilen yardımın sabit miktarlı kısmının miktarının,
(ii) O yardım hakkının belirlenmesi için bu Plan uyarınca gerekli minimum staj süresi ile bağlantılı olarak Kanada Aylık Planı’na prim ödeme sürelerinin oranının temsil eden kesiri,
ile çarpılması suretiyle tespit edilir, ancak hiçbir şekilde bu kesir bir’i aşamaz.

BÖLÜM III
TÜRK MEVZUATI UYARINCA YARDIMLAR

Madde 13
Ödenecek Yardım Miktarının Hesaplanması
(1) Türk kredilenebilir sürelerinden bir aylık veya gelir bağlanmasını talep etmek hakkının mevcut olmaması, ancak Anlaşmanın VIII veya IX maddesi sonucu bir aylık veya gelir talep etme hakkının mevcut olması halinde, aşağıdaki hükümler uygulanır:
(a) Yetkili Türk Sosyal Güvenlik Kurumu, birleştirilen kredilenebilir süreleri kendi mevzuatına göre geçmiş gibi dikkate alarak aylık veya geliri tespit eder.
(b) Yetkili Türk Sosyal Güvenlik Kurumu daha sonra (a) bendine göre nazari olarak tespit edilen aylık veya gelirin kendi mevzuatına göre geçen kredilenebilir sürelerin her iki akit Taraf mevzuatına göre geçen kredilenebilir süreler toplamına olan oranına uygun kısmını hesaplayarak, ödenecek aylık veya gelir miktarını belirler.
2. Türk mevzuatındaki aylığın azaltılması, durdurulması veya kesilmesi ile ilgili hükümler bu Anlaşmanın uygulanmasında nazara alınır.”

Ölüm sigortası kapsamında Kanada’da ödenen primlerin iadesi ya da transferi mümkün değildir.

Türkiye’de ikamet edenler için Kanada’dan aylıklar doğrudan Türk Lirası olarak gönderilmektedir. Ancak emekli aylıkları vergi kesintisine tabidir. Ödemelere ilişkin ayrıntılı bilgiler şu web adreslerine yer almaktadır:

https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp/cpp-international/benefit-amount.html

http://www.tpsgc-pwgsc.gc.ca/recgen/dd/etranger-abroad-eng.html

Kanada Emeklilik Planı Kanunu:

http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-8/index.html

Kanada’da maluliyet sigortası, programa katılan çalışanların ve işverenlerin primleri ile finanse edilmektedir. Primler yıllık olarak ödenmekte olup gelir seviyesi ile orantılı olarak belirlenmektedir

CPP emekli aylığı için kesilen prim oranları geçerlidir

CPP maluliyet aylığına hak kazanabilmek için,
- Son altı yıl içinde dört yıl, veya
- Son 25 yıl içinde katkı sağlanmış ise son altı yılda üç yıl prim ödenmiş olması gerekmektedir.

Maluliyet aylığı bağlanabilmesi için:
- Ciddi ve uzun süren maluliyetin bulunması gerekir
- Kişi 65 yaş altında olmalıdır
- CPP prim ödeme gerekliliklerini karşılamalıdır

CPP maluliyet aylığına hak kazanabilmek için ciddi ve uzun süren bir tıbbi durumun bulunması gerekir. Tıbbi durumun düzenli olarak bir işte çalışmaya uzun süre imkan vermeyecek durumda olması lazımdır. Tıbbi durum en az bir yıl sürecek olmalı veya muhtemelen ölüm ile sonuçlanacak olmalıdır. Tıbbi değerlendirmeciler hastalığın niteliği ve ciddiyeti, hastalığın veya tedavinin iş yapma kabiliyeti üzerindeki etkisi, prognoz, yaş, eğitim ve iş geçmişi gibi kişisel özelliklere, iş performansına, verimlilik ve kazanç durumuna dayalı olarak değerlendirme yaparlar

Malullük aylığı alırken kişi aylık hakkını kaybetmeden, bildirimde bulunmak kaydıyla belli bir miktar kazanç elde edecek şekilde çalışabilir. 2018 yılı için bu miktar yıllık 5.500 Kanada Dolarıdır. Maluliyet aylığı alırken kişinin durumu periyodik olarak gözden geçirilebilir. Değerlendirmelere göre aylığın durdurulması veya sürdürülmesine karar verilir. Kişinin düzenli olarak çalışma kabiliyetini tekrar kazanması, artık malul olmaması, 65 yaşına gelmesi (CPP emekli aylığı bunun yerini alır) veya ölmesi durumunda aylık kesilir.

CPP maluliyet aylığına hak kazanabilmek için,
- Son altı yıl içinde dört yıl, veya
- Son 25 yıl içinde katkı sağlanmış ise son altı yılda üç yıl prim ödenmiş olması gerekmektedir.

Çocuk büyütmek nedeniyle geçen süreler maluliyet için değerlendirilebilmektedir. Eşlerden birinin boşanması veya ayrılığı durumunda ödenen primler eşit oranda bölüştürülerek maluliyet için değerlendirilebilmektedir. Sosyal güvenlik anlaşması olan ülkelerde geçen süreler değerlendirilmektedir.

Malullük sigortası kapsamında bu ülkede ve Türkiye’de geçen sigortalılık sürelerinin birleştirilmesi mümkün olup, dayanağı ve yöntemi CPP yaşlılık aylığı için belirtildiği şekildedir.

Malullük sigortası kapsamında bu ülkede ödenen primlerin iadesi ya da transferi mümkün değildir.

Türkiye’de ikamet edenler için Kanada’dan aylıklar doğrudan Türk Lirası olarak gönderilmektedir. Ancak emekli aylıkları vergi kesintisine tabidir. Ödemelere ilişkin ayrıntılı bilgiler şu web adreslerine yer almaktadır:

https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp/cpp-international/benefit-amount.html

http://www.tpsgc-pwgsc.gc.ca/recgen/dd/etranger-abroad-eng.html

Mevzuata göre kısa vadeli sigorta kolları aşağıdakileri kapsamaktadır:
- İşsizlik ödeneği
- İş kazası ve hastalığı yardımları
- Analık ve babalık yardımları
- Hastalık yardımları
- Hasta bakımı yardımları
- Çocuk bakımı yardımları

Kanada İstihdam ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı

https://www.canada.ca/en/employment-social-development.html.

Kanada İstihdam Sigortası Kanunu

http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/e-5.6/

İstihdam Sigortası işveren ve işçi tarafından ödenen primler ile karşılanmaktadır.

Kısa vadeli sigorta kollarını kapsayan İstihdam Sigortası (EI) primleri işveren tarafından kişinin maaşından kesilmektedir. 2018 yılı için her 100 Dolarlık kazanç için işverenden 1.66 Dolar kesinti yapılmaktadır. Prim oranları gelir miktarına göre değişmekte olup, işverenin ödeyeceği prim miktarı işçinin ödeyeceği prim miktarının 1.4 katı olmak zorundadır. Prime kesintisine ilişkin ayrıntılı bilgiler için: https://www.canada.ca/en/revenue-agency/services/tax/businesses/topics/payroll/payroll-deductions-contributions/employment-insurance-ei/ei-premium-rates-maximums.html

Kanada’da kamu fonları ile finanse edilen ve Medicare adı verilen bir sağlık sistemi uygulanmaktadır. Bu sistem tüm 13 eyalet ve bölgede geçerlidir. Bu sisteme göre Kanada’da yaşayan herkes cepten herhangi bir ödeme yapmaksızın tüm gerekli hastane ve tıbbi hizmetlerden yararlanabilmektedir. Sağlık hizmetleri için roller ve sorumluluklar eyalet yönetimleri ve federal hükümet arasında paylaştırılmıştır. Eyaletler sağlık hizmetlerinin yönetimi, organizasyonu ve halka sunumundan sorumludur. Federal hükümet Kanada Sağlık Kanunu uyarınca sağlık hizmetleri için ulusal standartlar belirlemekle, eyaletler için finansman desteği sağlamakla, özel gruplar için sağlık hizmetleri sağlamakla ve diğer sağlıkla ilgili işlevleri üstlenmekle görevlidir. Federal hükümet, Kanada Sağlık Transferi yoluyla eyaletlere sağlık finansmanı aktarmaktadır. Sağlık sisteminde ilk başvuru yeri aile hekimleri ve birinci basamak sağlık kuruluşlarıdır. Birinci basamak hekimini görmeden uzman doktora başvuru yapılamaz. İlaçlar sağlık hizmetleri kapsamı dışındadır ve bunun için cepten ödeme yapılması veya özel sigorta yaptırılması gerekir.

Sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanabilmek için eyaletler tarafından verilen sağlık kartlarına sahip olunması gerekmektedir. Sağlık kartı alabilmek için eyaletlerin farklı uygulamaları olmakla birlikte, örneğin Ontario eyaletinde, Kanada vatandaşı olma veya kalıcı ikamet iznine sahip olma veya başvuruda bulunmuş olma, veya geçerli çalışma iznine sahip olma, veya Geçici İkamet İznine sahip olmak son 12 ay içinde 153 gün fiziksel olarak Ontario’da bulunma şartları bulunmaktadır.

Normalde çalışabilecek durumda olan ancak hastalık, yaralanma veya karantina nedeniyle çalışamayan kişilere en fazla 15 haftaya kadar verilebilmektedir.
Şartları:
- Sigortalı işte çalışıyor olmak,
- Haftalık normal kazancının % 40’dan daha fazla azalması
- Talep tarihinden önceki son 52 haftalık süre boyunca en az 600 saatlik prim ödenmiş olması
Hastalık yardımı alabilmek için doktor tarafından verilmiş raporun bulunması gereklidir.
Miktarı:

Hastalık durumunda sağlanacak nakit yardım, ortalama haftalık prim ödenmiş kazancın % 55’i olupazami bir miktara tabidir. 1 Ocak 2018 itibariyle azami yıllık primi ödenmiş kazanç miktarı 51.700 CAD olup, haftalık alınabilecek azami hastalık parası 547 CAD’dır.

Yıllık geliri 25.921 CAD’dan düşük olanlar, ailedeki çocuk sayısı ve çocukların yaşlarına bağlı olarak işsizlik ödemesine aile desteği ek ödemesi alabilmektedir. İşsizlik parası üzerinden vergi kesilmektedir. Başvuru internet üzerinden yapılmaktadır.

İş yerinde gerçekleşen ve çalışanın iş yapmasına engel olan her türlü hal iş kazası olarak değerlendirilmektedir.

İş Kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanabilmek için işverenin zorunlu primleri ödemesi gerekmektedir. Prim miktarı işyerinin büyüklüğüne ve yapılan işin iş sağlığı ve güvenliği bakımından niteliğine göre değişmekle birlikte, 2018 yılı için ortalama olarak, sigortaya tabi her 100 Kanada Doları kazanç için 2.35 Kanada Dolarıdır.

İş kazası geçiren veya meslek hastalığına maruz kalan bir çalışan, mümkün olduğu kadar kısa süre içinde yaralanma veya hastalığı işverene bildirmelidir. İşveren bu durumu, örneğin Ontario eyaleti iş kazası kurumu olan WSIB’ye bildirecektir. İş kazası ve hastalığı için yadım talep etmek için, olayın gerçekleşmesi veya teşhisten itibaren 6 aylık süre içinde başvuruda bulunmak gerekmektedir.
İşveren, işçinin kendisine bildirdiği hastalık veya yaralanmayı 3 gün içinde WSIB’ye bildirmek zorundadır.
İşyerinde ciddi bir yaralanma veya ölüm durumunda, işveren veya müteahhit derhal Çalışma Bakanlığı Sağlık ve Güvenlik İrtibat Merkezine bildirimde bulunmalıdır. Bildirim telefon yoluyla veya diğer şekilde yapılabilir. 48 saat içinde işveren aynı zamanda yazılı olarak Çalışma Bakanlığına bildirimde bulunarak olayın olma koşulları ve durumlarına ilişkin bilgilendirme yapmalıdır.

Eğer bir kaza, patlama veya yangın meydana gelirse, veya işyerinde bir şiddet olayı olursa, veya bir kişi malul hale gelir veya tıbbi yardıma ihtiyaç duyarsa, işveren ortak sağlık ve güvenlik komitesini ve sendikayı dört gün içinde bilgilendirmelidir. Bu bildirim yazılı olmalı ve gerekli tüm bilgileri içermelidir.

İşverenin sorumlulukları:
- İşyerinin tescili
- Sağlık ve güvenlik onayının alınması
- Primlerin hesaplanması, rapor edilmesi ve ödenmesi
- İlk yardım sağlanması
- Bir iş yeri kazasının rapor edilmesi
- İşe yeniden dönüş ile ilgili süreçte destek sağlanması
- Gerekirse denetime katılınması

İşçilerin sorumlulukları

- İş yerindeki kaza konusunda WSIB’nin bilgilendirilmesi
- İşe geri dönüş konusunda işbirliği sağlanması
- Doktorunun işverene hastalık veya yaralanmanın gidişatı konusunda bilgi vermesinin sağlanması

İş ile ilgili yaralanma veya hastalık nedeniyle çalışanın işini yapamaması durumunda, sigorta, 2018 yılı için maksimum sigortalı maaş tavanı 90.300 Kanada Doları olmak üzere, maaşın % 85’ini ödemektedir. Ancak kazanın olduğu ilk gün için tam ücret ödenmektedir. Kalıcı sakatlanmaya maruz kalan işçilerin, mali tazminlerinin yanında fiziksel veya psikolojik kayıplarını karşılamak üzere ekonomik olmayan yardım ayağı da sağlanmaktadır. Hastane, sağlık hizmetleri, fizyoterapi, psikoterapi, hemşirelik vs. masrafları karşılanır. Ayrıca yaralanma veya hastalıktan sonra işe geri dönme konusunda profesyonel ekip yardımı sağlanır.
Yaralanma veya hastalık sonucu ölüm durumunda geride kalanlar için aylık veya tek seferlik ödeme, cenaze ve nakil maliyetleri, psikolojik destek ve iş gücüne katılmak isteyen eşlere işe girme yardımı sağlanmaktadır.
Eğer çalışan 64 yaşın altında ise ve 12 ay boyunca sürekli yardım almış ise, WSIB tüm yardımların % 5’ini bir emeklilik fonuna aktarmaktadır.

Sigortalının durumunda, işverenin iş kazası ve meslek hastalığına ilişkin yükümlülüklerini etkileyen bir durum ortaya çıkması halinde 10 gün içerisinde bu değişiklik bildirilmelidir.

İşyerindeki bir sağlık tehlikesine maruz kalmanın neden olduğu hastalıklar meslek hastalığı sayılmakta olup, hastalığın aşağıdaki tepkilerden birine neden olması gerekmektedir:
- Tek seferlik olayın neden olduğu (ör. kimyasal dökülme) ani veya akut reaksiyon, örneğin nefes darlığı veya bulantı
- Zaman içinde (günler, haftalar veya aylar) kötüleşen ve kalıcı hale gelen astım veya dermatit gibi dereceli reaksiyonlar
- Bir madde veya iş aktivitesine uzun süreli maruz kalmanın neden olduğu, akciğer kanseri veya işitme kaybı gibi gelişmesi uzun zaman alabilecek gecikmiş reaksiyonlar

İş Kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanabilmek için işverenin zorunlu primleri ödemesi gerekmektedir. Prim miktarı işyerinin büyüklüğüne ve yapılan işin iş sağlığı ve güvenliği bakımından niteliğine göre değişmekle birlikte, 2018 yılı için ortalama olarak, sigortaya tabi her 100 Kanada Doları kazanç için 2.35 Kanada Dolarıdır.

İş kazası geçiren veya meslek hastalığına maruz kalan bir çalışan, mümkün olduğu kadar kısa süre içinde yaralanma veya hastalığı işverene bildirmelidir. İşveren bu durumu, örneğin Ontario eyaleti iş kazası kurumu olan WSIB’ye bildirecektir. İş kazası ve hastalığı için yadım talep etmek için, olayın gerçekleşmesi veya teşhisten itibaren 6 aylık süre içinde başvuruda bulunmak gerekmektedir.
İşveren, işçinin kendisine bildirdiği hastalık veya yaralanmayı 3 gün içinde WSIB’ye bildirmek zorundadır.
İşyerinde ciddi bir yaralanma veya ölüm durumunda, işveren veya müteahhit derhal Çalışma Bakanlığı Sağlık ve Güvenlik İrtibat Merkezine bildirimde bulunmalıdır. Bildirim telefon yoluyla veya diğer şekilde yapılabilir. 48 saat içinde işveren aynı zamanda yazılı olarak Çalışma Bakanlığına bildirimde bulunarak olayın olma koşulları ve durumlarına ilişkin bilgilendirme yapmalıdır.

Eğer bir kaza, patlama veya yangın meydana gelirse, veya işyerinde bir şiddet olayı olursa, veya bir kişi malul hale gelir veya tıbbi yardıma ihtiyaç duyarsa, işveren ortak sağlık ve güvenlik komitesini ve sendikayı dört gün içinde bilgilendirmelidir. Bu bildirim yazılı olmalı ve gerekli tüm bilgileri içermelidir.

İşverenin sorumlulukları:
- İşyerinin tescili
- Sağlık ve güvenlik onayının alınması
- Primlerin hesaplanması, rapor edilmesi ve ödenmesi
- İlk yardım sağlanması
- Bir iş yeri kazasının rapor edilmesi
- İşe yeniden dönüş ile ilgili süreçte destek sağlanması
- Gerekirse denetime katılınması

İşçilerin sorumlulukları

- İş yerindeki kaza konusunda WSIB’nin bilgilendirilmesi
- İşe geri dönüş konusunda işbirliği sağlanması
Doktorunun işverene hastalık veya yaralanmanın gidişatı konusunda bilgi vermesinin sağlanması

İş ile ilgili yaralanma veya hastalık nedeniyle çalışanın işini yapamaması durumunda, sigorta, 2018 yılı için maksimum sigortalı maaş tavanı 90.300 Kanada Doları olmak üzere, maaşın % 85’ini ödemektedir. Ancak kazanın olduğu ilk gün için tam ücret ödenmektedir. Kalıcı sakatlanmaya maruz kalan işçilerin, mali tazminlerinin yanında fiziksel veya psikolojik kayıplarını karşılamak üzere ekonomik olmayan yardım ayağı da sağlanmaktadır. Hastane, sağlık hizmetleri, fizyoterapi, psikoterapi, hemşirelik vs. masrafları karşılanır. Ayrıca yaralanma veya hastalıktan sonra işe geri dönme konusunda profesyonel ekip yardımı sağlanır.
Yaralanma veya hastalık sonucu ölüm durumunda geride kalanlar için aylık veya tek seferlik ödeme, cenaze ve nakil maliyetleri, psikolojik destek ve iş gücüne katılmak isteyen eşlere işe girme yardımı sağlanmaktadır.
Eğer çalışan 64 yaşın altında ise ve 12 ay boyunca sürekli yardım almış ise, WSIB tüm yardımların % 5’ini bir emeklilik fonuna aktarmaktadır.

Analık veya babalık yardımı İstihdam Sigortası (EI) kapsamında sağlanmaktadır. Yararlanma koşulları şunlardır:
- Sigortalı bir işte çalışmak
- Analık veya babalık sigortasını almak için özel kriterleri karşılamak
- Normal haftalık kazancının % 40’tan daha fazla azalmış olması
- Hak kazanma süresi boyunca sigortalı çalışma süresinin en az 600 saati tamamlamış olması
Hem anne hem de babanın yardımlar için başvurması durumunda yardımlar paylaştırılmaktadır.

Analık yardımları, hamile oldukları veya doğum yaptıkları için çalışamayan biyolojik annelere sağlanmaktadır. Toplam sağlanan analık yardımı süresi maksimum 15 haftadır. Yardım beklenen doğumdan 12 hafta öncesine kadar verilebilmekte veya doğumdan sonra 17 haftalık bir süre için de sağlanabilmektedir. Haftalık yardım miktarı, ortalama haftalık sigortalı kazancın % 55’idir.

Babalık yardımı, maksimum 35 haftaya kadar ödenebilmektedir. Haftalık yardım miktarı, ortalama haftalık sigortalı kazancın % 55’idir.

1 Ocak 2018 tarihi itibariyle maksimum yıllık sigortalı gelir 51.700 Kanada Doları olarak belirlendiği için haftalık ödenebilir analık- babalık yardımı miktarı azami 547 Kanada Dolarıdır.
Bunun yanında, net aile gelirinin yıllık 25.921 Kanada Dolarından düşük olması durumunda, ek olarak Aile Desteği yardımı sağlanmaktadır.

18 yaş altındaki çocuklar için, gelir durumuna göre miktarı belirlenen ve vergiden muaf bir yardımdır. Çocuk yardımlarının miktarının tespit edilmesi için Kanada Gelir Kurumuna gönderilen gelir vergisi beyannameleri üzerindeki gelire bakılır. Her iki eşin de, gelirleri olmasa da bu beyannameyi göndermeleri şarttır. Yardımlar 12 aylık süre boyunca ödenir. Her yıl kişilerin kendi ve eşleri hakkında gönderdikleri gelir beyanına göre Temmuz ayında yeniden hesaplanır.

Yardım miktarı aşağıdakilere bağlı olarak hesaplanır:
- Aile ile birlikte yaşayan çocukların sayısı
- Çocukların yaşı
- Ailenin net geliri
- Çocuğun engelli olup olmadığı

Temmuz 2016 – Haziran 2018 dönemi için
- Altı yaş altı her çocuk için yılda 6.400 CAD (aylık 533.33 CAD)
- 6 ila 17 yaş arası her çocuk için yılda 5.400 CAD (Aylık 450.00 CAD)