Kazakistan Cumhuriyeti Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı

Web sayfası :http://www.enbek.gov.kz/en/frontpage

Kazakistan Cumhuriyeti İş Kanunu (Çalışma Kodu 2013)

Kazak vatandaşları ve/ve ya yabancılar Kazakistan’daki bir vatandaş veya kurumla imzalayacakları iş sözleşmesi kapsamında ülkede çalışabilmektedirler.

İşçi-işveren ilişkisi, yürürlükte bulunan iş mevzuatı ile iş sözleşmesi çerçevesinde şekillenmektedir.

Kazakistan İş Kanunu’nun 68. maddesi gereğince, normal çalışma saatleri haftada 40 saati geçmemelidir.

Diğer taraftan, Belirli Çalışan Kategorileri İçin Daha Az Çalışma Saatleri başlıklı 69. madde’de on sekiz yaşına ulaşmamış çalışanlar için kısaltılmış çalışma süreleri belirlenmiştir. Buna göre çalışma süresi on dört ila on altı yaş arası çalışanlar için haftada 24 saatten, on altı ile on sekiz yaş arasındaki işçiler için haftada 36 saatten fazla olmamalıdır.

Ayrıca aynı madde’de, zararlı ve/veya tehlikeli çalışma koşulları ile ağır işlerde çalışanlar için süre haftada en fazla 36 saati, birinci ve ikinci gruptaki engelli çalışanların günlük çalışma sürelerinin (çalışma vardiyaları) yedi saati aşamayacağı hükmü amirdir.

Kazakistan İş Kanunu’nun 70. Maddesi Yarı Zamanlı Çalışmaya imkan vermekte olup, yarı zamanlı çalışma, mesai günü içerisinde normal çalışma saatinin azaltılması yada normal çalışma haftası içerisinde mesai gününün azaltılması şeklinde uygulanabilmektedir.

Kazakistan Cumhuriyeti'nin diğer düzenleyici yasal düzenlemeleri , (toplu iş sözleşmeleri, işverenle yapılmış iş sözleşmesi vb.) ile daha fazla gün belirlenmedikçe, çalışanlar için ücretli yıllık izin, yirmi dört takvim günü süresince verilir. (İş Kanunu madde 88)

Aylık asgari ücret, bir sonraki mali yıl için kabul edilen Ulusal Bütçe Kanunu’nda yıllık olarak belirlenmektedir. Asgari ücret, geçim düzeyinin altında olamazve ikramiye, ödenekler, tazminat, sosyal yardımlar ile diğer teşvik ödemeleri içermez. (İş Kanunu madde 104)

Kazakistan’da 2017 yılında 24.459 Tenge (75 Dolar) olarak uygulanan asgari ücrete yeni yılda % 15,5 oranında artış yapılmıştır. 1 Ocak 2018 tarihi itibarıyla uygulanan aylık asgari ücret 28.284 Tenge’dir (1 Ocak 2018 tarihli kura göre 85 Dolar).

Çalışanın isteği dışında işten çıkarılması durumunda bir aylık tutarında ödeme yapılır.

Ülkede yabancılar için istihdam kotası uygulaması bulunmaktadır.

2017 yılında çalışabilir nüfusun %0,6’sı olarak uygulanan yabancı işgücü kotası 2018 yılı için % 0,46’sı olarak belirlenmiştir.

Kazakistan’da kaldıkları ve çalıştıkları için idari engellerin kaldırılmasına izin verilen Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) üyesi ülkelerin (Rusya, Federasyonu, Belarus, Ermenistan, Kırgızistan) vatandaşları Kota kapsamı dışında tutulmaktadır. Yine belirlenmiş bazı basit işlerde çalışan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi ülke vatandaşları kota kapsamı dışındadır. Uzak yurtdışı olarak tabir edilen AEB ve BDT üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelerden gelenlere Kota kapsamında çalışma izni verilmektedir.

Bir yabancının ülkede bulunması ancak bir iş sözleşmesine veya çalışan bir aile ferdinin kefaletinde ikamet etmesine bağlıdır. Bu iki şartı yerine getirmeyen yabancılar ülkeyi 30 gün içerisinde terk etmek zorundadır.

İş teftişi görevi, halen Valiliklere bağlı olarak çalışan Devlet İş Müfettişleri tarafından ifa edilmektedir.

Devlet İş Müfettişlerinin görevleri İş Kanunu’nun 194. maddesinde aşağıdaki şekilde açıklanmaktadır.

-Çalışmaların iş mevzuatına uygunluğunu kontrol etmek.
-İş mevzuatına uyulmasını teminen teftişleri zamanında ve niteliksel olarak yerine getirmek,
-İşverenleri (temsilcileri), ortaya çıkan ihlalleri ortadan kaldırmak için önlemler almak üzere bilgilendirmek.
-İş mevzuatı uygulamasında çalışanların ve işverenlerin taleplerini zamanında değerlendirmek;
-İş mevzuatı ihlaline neden olan sebepleri ve durumları tespit etmek, ihlal edilen çalışma haklarının ortadan kaldırılması ve düzeltilmesi konusunda tavsiyelerde bulunmak.
-İş ile ilgili kazaların araştırılmasında yer almak.
-İş Kanunu’nun ihlali nedenlerini belirlemek, analiz etmek ve özetlemek,
-Kazakistan Cumhuriyeti iş mevzuatının uygulamasına ilişkin açıklayıcı çalışmalar yapmak.

Sendikal faaliyetler 27.06.2014 tarih ve 211-V sayılı Sendikalar Kanunu kapsamında yürütülmektedir.

Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı

İçişleri Bakanlığı

Yabancı Çalışanlardan Çalışma İzni Harcı Alınmaktadır

Ülkedeki çalışanlar için 3 ayrı uygulama bulunmaktadır.

1-Avrasya Ekonomik Topluluğu (AEB) Üyesi Ülkelerinin Vatandaşlarının Durumu

Avrasya Ekonomik Topluluğu üyesi ülke vatandaşları (Kazakistan, Rusya, Ermenistan, Kırgızistan ve Belarus) Kazakistan’da çalışma ve oturma izninden muaf olarak ve hiçbir harç ödemeksizin çalışabilmektedir. Bunun için, bir işveren ile iş sözleşmesi akdetmek ve sözleşmesiyle birlikte Göç (Migrasya) İdaresine kayıt yaptırmak yeterli olmaktadır.

2-Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Üyesi Ülke Vatandaşları İçin Uygulanan Kolaylaştırılmış Rejim

Bu kapsamda ülkeye gelen BDT üyesi ülke vatandaşları, cüzi bir harç ödeyerek çiftliklerde, kendi evini yapan kişilerin yanında, ev işlerinde (aşçı, terzi, çocuk ve hasta bakıcı v.b), çalışabilmektedir.

Bunların, çalışma izni ücreti mahiyetinde ayda 2 MRP (Aylık Hesaplama Endeksi: 2.405 x 2: 4.810 Tenge) – yılda yaklaşık 200 dolar - harç yatırmaları ve işverenle imzaladıkları iş sözleşmesiyle birlikte Göç İdaresine kayıt yaptırmaları yeterli olmaktadır (2018 yılı için belirlenen MRP 2.405 Tengedir). Bu gruptaki çalışanların sayısı 400.000 kişi seviyesindedir.

3-Avrasya Ekonomik Topluluğu İle BDT Üyesi Ülkeler Dışında Kalan ve Diğer Ülkeler Olarak Adlandırılan Üçüncü Ülke Vatandaşlarına İlişkin Uygulama

1 Ocak 2017 tarihi itibarıyla üçüncü ülke vatandaşlarından 300.000 ila 500.000 Tenge arasında değişen miktarda çalışma vizesi harcı alınmasına başlanmıştır.

Eskiden uygulanan bankaya teminat yatırılması ve 1 kişilik yabancı istihdamı için 10 Kazak vatandaşına mesleki eğitim verilmesi gibi şartlar uygulamadan kaldırılmış, Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke firmalarının Kazakistan’daki şube yada temsilciliğinde çalıştırılan kendi vatandaşları (1.2.3. kategorideki yönetici, menejer ve uzmanlar) harç ödemekten muaf tutulmuşlardır.

1. ve 2. kategoride çalışanlar için uygulanan 3 yabancı çalıştırılması karşılığında 7 Kazak vatandaşı istihdam edilmesi ile 3. ve 4. kategoride çalışanlar için uygulanan 1 yabancı çalıştırılması karşılığında 9 Kazak vatandaşı istihdam edilmesi şartı yeni düzenlemede de mevcuttur.

İçişleri Bakanlığı Nezdinde Göç Hizmeti Komitesi Kuruldu

Kazakistan Hükümeti’nin 6 Mart 2017 tarihli “Kazakistan Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı’na İlişkin Bazı Konular” hususundaki Kararnamesiyle İçişleri Bakanlığı nezdinde Göç Hizmeti Komitesi’nin kurulduğu bildirildi. Vatandaşlık, göç ve mülteci konularında devlet politikasını uygulayacak olan komite, göç konularında kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, göç süreçlerini izlenmek, analizini ve tahminlerini yapmak, mültecilere, vatandaşı olduğu ülkelerde ikamet eden akrabaları hakkında bilgi almalarında yetkileri dahilinde yardım etmek, mülteci statüsünün verilmesi, uzatılması, iptal edilmesi ve sona ermesi işlemlerini yapacak komisyonu kurmak, ülkeye sığınmak isteyen kişilerin ve mültecilerin haklarının korunmasını sağlamaktan sorumlu tutulmuştur.

Kazakistan’da Göç Politikası Konsepti Onaylandı

Kazakistan Hükümeti’nin 29 Eylül 2017 tarihi Kararı ile Kazakistan’ın 2017-2021 Yılları İçin Göç Politikası Konsepti onaylanmıştır. Stratejiye göre, kalifiye yabancı işgücünün istihdam edilmesinde kayıtdışı yabancı işçilerin sayısının azaltılması ve yerel emek piyasasının korunması amaçlanmaktadır. İşgücü göçü politikası, emek piyasasının reel ihtiyaçlarının tespit edilmesi, yüksek eğitim almış yabancıların (mesleki kalifikasyon) istihdamda tercih edilmesi ve vasıfsız işgücünün işe alınmasında sınırlandırmalar getirilmesi gibi kriterlere göre belirlenecektir. Bu amaçla, mevcut yabancı işgücü kotası saklı kalmakla birlikte yabancı işçilere Kazakistan’da çalışma izni verme usul ve esaslarında değişiklikler yapılacaktır. Yeni düzenlemede yabancı kotası, sadece işverenlerin ihtiyaçlarına göre değil, bölgelerin sosyo ekonomik gelişme göstergeleri, ülke içi göç ve Kazak asıllı göçmenlerin kabul kotası da dikkate alınarak belirlenecektir.

Yabancılara ve vatansız şahıslara Kazakistan Cumhuriyetinde geçici ve sürekli oturma izinleri, 22 Temmuz 2011tarihli Nüfus Göçü Hakkında Kanun kapsamında düzenlenen 4 Aralık 2015 tarih ve 992 sayılı Kazakistan Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Kararı doğrultusunda verilmektedir.

Geçici Oturma İzni: Kazakistan Cumhuriyeti mevzuatınca belirlenen şartlara uyulması koşuluyla Kazakistan Cumhuriyeti İçişleri Makamları tarafından göçmenlere verilen ve kalış amacına göre belirli süre için Kazakistan Cumhuriyeti sınırları dahilinde ikamet etme hakkını tanıyan belgedir.

Yabancılara ve vatansız şahıslara Kazakistan Cumhuriyetinde geçici oturma iznin verilmesi için esas Kazakistan Cumhuriyeti vizesidir.

Bir göçmenin Kazakistan Cumhuriyeti'nde bulunma süresi ile pasaportun kayıt süresinin geçerliliği, vizelerin geçerliliğinin son günü, vize muafiyetine göre giriş yapanlar için ise kayıt (registre) süresinin son günü sona ermektedir.

Aile birleşimi kapsamında Kazakistan Cumhuriyeti'nde ikamet etme hakkına sahip olan göçmenlere Kanun ile belirlenen süre kadar, eğitim almak amacıyla gelen öğrencilere, eğitimin tamamlanması için gerekli süre kadar geçici oturma izni verilir, bir yılı aşmamak kaydıyla, kabul eden eğitim kurumun teyit etmesi üzerine her yıl uzatılır.

Kazakistan Cumhuriyeti ile vize muafiyeti anlaşması bulunan ülkelerden öğrenim amaçlı gelen göçmenlerin geçici oturma izinleri - Kazakistan Cumhuriyetince onaylanan uluslararası anlaşmalara uygun olarak;

İkamet izinleri, bir sonraki yıl için kurum içi transferleri de dahil olmak üzere yabancı bir işçinin istihdam izni veya işverenin yabancı işgücünü çekme izni (Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığınca verilmektedir) mevcut olduğu takdirde, yabancı işçilere (ülkede çalışan vatandaşlarımız bu gruba dahildir) bir yıl süreyle,

Kazakistan Cumhuriyeti ile vize muafiyeti anlaşması bulunan ülkelerden gelen yabancı mevsimlik işçileri için geçici oturma izni içişleri makamları tarafından iklim veya başka tabii koşullara bağlı olarak belirli bir süre (mevsim) boyunca, ancak bir yılı aşmamak kaydıyla verilir.

1 yıllık süreyle verilen geçici ikamet süreleri her defasında 1 yıl daha uzatılır.

Sürekli Oturma İzni Verilmesi

Kazakistan Cumhuriyeti sınırları dışında yaşayan yabancılar ve vatansız şahıslar, Kazakistan Cumhuriyeti’nde sürekli oturma izni verilmesi için dilekçeyle Kazakistan Cumhuriyeti’nin yurtdışındaki temsilciliklerine, Kazakistan Cumhuriyeti’nde geçici olarak bulunan ve sürekli oturum için vizesi olan veya Kazakistan Cumhuriyeti ile vize muafiyeti anlaşmaları bulunan ülkelerden gelen yabancılar ve vatansız şahıslar ile vize türüne bakılmaksızın etnik Kazaklar, Kazakistan Cumhuriyeti’nde sürekli oturma izni (bundan sonra - izin) alınmasını teminen gerekli belgelerle İçişleri makamlarına başvururlar.

Talep edilen belgelerin en önemlisi, kişinin ülkesindeki ilgili kurumlardan alacağı, yurtdışında sürekli ikamet etmesine izin veren yazılı muvafakatidir.

Talebi uygun bulunan yabancılara (pasaportun geçerlilik süresine göre) 10 yıla kadar çalışma ve oturma izni hakkı tanınmakta ve kendilerine bu durumu tevsik eden Yaşam Belgesi (Vid na Vitelstva kartı) verilmektedir.

Bu belge sahibi yabancıların aylıklarından % 10 oranında emeklilik primi kesilmekte, bu kişiler ülkelerine kesin dönüş yapacaklarında bu kesintiler toplu olarak kendilerine geri ödenmektedir.

Aile birleşimi, çalışanın ailesinin geçimini sağlayacak geliri olması durumunda aile birleşimine izin verilmektedir. Görüştüğümüz Bakanlık yetkililerince eğitim, meslek veya maaş alt sınırı gibi bir düzenleme olmadığı ifade edilmiştir.

Süresiz ikamet hakkı bulunmamaktadır.