Azerbaycan Cumhuriyeti
Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı
(Aze.: Emek ve Ahalinin Sosyal Müdafaası Nazırlığı)

www.mlspp.gov.az

A.C. İş Kanunu (Emek Mecellesi)

http://www.mlspp.gov.az/az/pages/4/125

http://e-qanun.az/code/7

İstihdam Hakkında Kanun
(Meşgullük Hakkında Kanun)

http://www.mlspp.gov.az/az/pages/4/24/information/56

İşsizlik Sigortası Kanunu

(İşsizlikten Sigorta Hakkında Kanun)

http://www.mlspp.gov.az/az/pages/4/24/information/273

A.C. İş Kanunu gereği, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi A.C. Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı elektronik bilgi sistemine entegre edilmiş sözleşme (elektronik sözleşme) ile yasal geçerlilik kazanmaktadır. Bunun dışındaki iş ilişkileri İş Kanunu kapsamı dışında olup, oluşan anlaşmazlıklar mahkeme yoluyla çözümlenebilmektedir.

Bunun yanı sıra, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin iş sözleşmesi ile değil, hizmet akdi (eser sözleşmesi) denen bir sözleşme ile kurulduğu da gözlemlenmektedir. Ancak bu sözleşme türü İş Kanunu kapsamı dışında olup, Mülki Mecelle (Borçlar Kanunu) kapsamına girmektedir. Bu tür ilişkiler sosyal sigorta ve çalışma mevzuatına da aykırılık teşkil etmektedir.

A.C. İş Kanununun 89. ve 90. Maddeleri gereği Azerbaycan’da günlük normal çalışma süresi 8 saatten fazla olamaz ve iki günlük tatili (haftasonu) olan beş günlük iş haftası belirlenir. Günlük normal çalışma süresine uygun olan haftalık normal çalışma süresi ise 40 saatten fazla olamaz.

http://www.mlspp.gov.az/az/pages/4/769

Yıllık izin hakkı ve izin süreleri A.C. İş Kanununun 114.-121. Maddeleri ile düzenlenmektedir. Söz konusu Kanun gereği; yıllık ücretli izin süresi en az 21 gündür. Bazı alanlarda çalışanlara en az 30 gün veya daha fazla ücretli izin verilmesi de Kanunda yer almaktadır.

Asgari ücret uygulamasının yasal dayanağı A.C. İş Kanunun 155. Maddesidir. Azerbaycan’da aylık asgari ücret uygulaması mevcuttur. Aylık Asgari ücret miktarı A.C. Cumhurbaşkanı Kararıyla belirlenmektedir.

25 Aralık 2017 tarihinde yayınlanan A.C. Cumhurbaşkanı Kararıyla, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren asgari ücret 116 AZN’den 130 AZN’ye çıkartılmıştır.

A.C. İş Kanununda kıdem tazminatı kavramı bulunmamaktadır.

Fakat, İş Kanununun 77. Maddesinin 3. Fıkrası gereği; İş sözleşmesi işyerinin kapanması veya işçi sayısının azaltılması sebebiyle feshedilirken işçiye işveren tarafından aynı işverenle imzalanmış iş sözleşmesine (iş sözleşmelerine) uygun olarak belirlenen çalışma süresi doğrultusunda aşağıdaki miktarlarda işten çıkarma ödeneği/tazminatı ödenir:

1. bir yıla kadar çalışma süresi olduğunda ortalama aylık ücret kadar;
2. bir yıldan beş yıla kadar çalışma süresi olduğunda  ortalama aylık ücretin en az 1,4 katı tutarında;
3. beş yıldan on yıla kadar çalışma süresi olduğunda – ortalama aylık ücretin en az 1,7 katı tutarında;
4. on yıldan çok çalışma süresi olduğunda – ortalama aylık ücretin en az iki katı tuarında.

A.C. Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı’na bağlı kurum olan Devlet Emek (İş) Müfettişliği Hizmeti (Başkanlığı) Azerbaycan’da faaliyet gösteren işverenleri çalışma mevzuatı açısından denetleyen yürütme organıdır. Müfettişlik, işbu denetimlerini A.C. Anayasası, Kanunlar, Cumhurbaşkanı Kararları, Başbakanlık Kararları, taraf olunan uluslararası sözleşmeler, A.C. Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı Yönetmeliği, Bakan Kararları, Müfettişlik Yönetmeliği çerçevesinde yapmaktadır.

Müfettişlik, çalışma mevzuatına uyulması alanında, işçi işveren ilişkilerinin iş sözleşmesi ile düzenlenmesi, ücretlerin karşılanması, izin ve dinlenme haklarının sağlanması, iş sağlığı ve güvenliği, teknik güvenlik, çalışma ortamı, iş kazaları ile ilgili ödemelerin yapılması, çalışanların ve işyerlerinin değerlendirilmesi, işçilerin iş kazası ve meslek hastalığı sonucu mesleki becerisini kaybetmesi durumlarında zorunlu sigorta ve çalışma mevzuatı doğrultusunda diğer yönlerden denetim yapar; çalışma mevzuatının ihlalinde sorumlu kişiler ile ilgili gerekli işlem yapar ve gerektiğinde diğer devlet kurumlarına konuyu intikal ettirir, aynı zamanda işçi ve işverenlere çalışma mevzuatının uygulanmasına ilişkin yardım gösterir.

Müfettişlik Başkanı ve üç yardımcısı Bakan tarafından atanır. Taşra teşkilatı yöneticileri de Başkanın önerisi ile Bakan tarafından atanır.

Azerbaycan Sendika Birlikleri Konfederasyonu 5-6 Şubat 1993 tarihinde Azerbaycan Sendika Birliklerinin kurultayında tesis edilmiştir. ASBK sendika birlikleri üyelerinin çalışma, sosyo-ekonomik hak ve menfaatlerini temsil eden ve koruyan, Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Sendikalar Birliği Kurulu ile 26 alan sendika birliklerinin gönüllü konfederasyonudur. ASBK 17.430 sendika birliği örgütünü ve yaklaşık 1.600.000 sendika birliği üyesini kapsamaktadır. 24 Şubat 1994 tarihinde “Sendika Birlikleri Hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu kabul edilmiştir.

A.C. İş Kanununun 19. Maddesi sendika birlikleri ile ilgili maddedir.

“İşçiler arasında hiç bir fark gözetilmeksizin, işverenden izin alınmadan, sırf gönüllülük esasında sendika örgütü kurulabilir. İşçiler ilgili sendikaya üye olarak sendikanın faaliyetlerine katılabilirler. Sendikaların hakları, görevleri ve yetkileri “Sendika Birlikleri Hakkında» Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu ve düzenlemeleri ile belirlenmektedir.”

Azerbaycan Cumhuriyeti

Devlet Migrasiya (Göç) Hizmeti

www.migration.gov.az

Azerbaycan’da göç politikası ve göç süreçleri A.C. Göç Kanunu (Migrasiya Mecellesi) ile düzenlenmektedir. (yayın tarihi: 09.07.2013, yürürlük tarihi: 01.08.2013).

Azerbaycan’da Geçici Oturma İzni Verilme Halleri

• Azerbaycan vatandaşı ile yakın akrabalık ilişkisi olduğunda;
• Azerbaycan ekonomisine en az 500.000 AZN miktarında yatırım yaptığında;
• Azerbaycan’da en az 100.000 AZN değerinde gayri-menkulü veya Azerbaycan bankalarında aynı miktarda parası olduğunda;
• Ekonomi, sanayi, savunma, bilim, kültür, spor ve diğer alanlarda üst düzey mütehassıs/uzman olduğunda;
• Azerbaycan’da geçici veya daimi oturan yabancının aile bireyi olduğunda;
• Yabancı tüzel kişinin Azerbaycan’daki temsilcilik ve şubesinin yöneticisi ve yardımcısı görevinde olduğunda;
• Azerbaycan’da müteşebbislik (%80’i Azerbaycan vatandaşı olmakla en az, tam gün çalışan 5 veya yarım gün çalışan 10 sözleşmeli işçisi olması şarttır) faaliyeti yaptığında;
• Azerbaycan’da ücretli çalışmak için çalışma izni aldığında;
• Azerbaycan’da okul ve üniversitede eğitim gördüğünde;
• İzin alınmış dini kurumlarda profesyonel dini faaliyet yaptığında;
• Azerbaycan’ın uluslararası anlaşmalarında öngörülen hususlar olduğunda.

Azerbaycan’da geçici oturma izni süresi

• Azerbaycan’da geçici oturma izni, Azerbaycan ekonomisine en az 500.000 AZN miktarında yatırım yapanlar hariç, başvuru dilekçesinde belirtilen, fakat 1 yıldan çok olmayan süre için verilir ve ilgili gerekçe olduğunda, her defasında 2 yıldan çok olmayan süre için uzatılabilir.
• Azerbaycan ekonomisine en az 500.000 AZN miktarında yatırım yapan yabancılara geçici oturma izni başvuru dilekçesinde belirtilen, fakat 3 yıldan çok olmayan süre için verilir ve ilgili gerekçe olduğunda, her defasında 3 yıldan çok olmayan süre için uzatılabilir.

Azerbaycan’da geçici oturma izninin verilmediği (sürenin uzatılmadığı) / daha önce verilmiş iznin iptaline ilişkin durumlar

• Azerbaycan ulusal güvenliğine veya toplumsal düzene zarar verilebileceği durumlarda;
• İzin almak için sahte belge ve yalan bilgi ibraz edildiğinde;
• Pasaport bitiş süresi 3 aydan az olduğunda;
• Belirlenmiş bulaşıcı hastalık listesindeki hastalık virüsü taşıyıcısı olduğunda (Azerbaycan vatandaşı ile evli olanlar istisna olmakla);
• Daha önce Azerbaycan’dan deport edilmekle, giriş yasağı olduğunda;
• 180 gün içinde 90 günden çok Azerbaycan dışında olduğunda;
• Yurtdışında daimi yaşamak için Azerbaycan’dan ayrıldığında;
• Azerbaycan’da bulunması istenmeyen kişi olarak görüldüğünde;
• Deport kararı verildiğinde;
• Azerbaycan’da oturduğu sürede, belirttiği geliş amacını ihlal ettiğinde.

İŞGÜCÜ GÖÇÜ

• Tüzel kişiler, gerçek kişi müteşebbisler ve yabancı tüzel kişinin şube ve temsilcilikleri, yabancıları çalışma izni alarak istihdam edebilirler. İşverenler çalışma izni aldıkları yabancıları yalnız kendi işyerlerinde istihdam etmeli, çalışma izni süresine uygun olarak izin alındıktan sonra iş sözleşmesi yapmalıdırlar.
• İstihdam edilen yabancıların pasaportları vb. belgeleri işveren tarafından alıkonulamaz.

Çalışma izninin talep edilmediği kişiler

• Azerbaycan’da daimi oturma izni olanlar;
• Azerbaycan’da müteşebbislik faaliyeti gösterenler;
• Diplomatik temsilcilik ve konsolosluklarda çalışanlar;
• Uluslararası kuruluşlarda çalışanlar;
• Uluslararası anlaşmalar kapsamında kurulmuş kuruluşların yöneticileri ve yardımcıları;
• Devlet kurumları/Bakanlıklar tarafından istihdam edilenler;
• Basın kuruluşlarının Azerbaycan’da akredite edilmiş personeli;
• A.C. Bakanlar Kurulunun belirlediği faaliyet alanlarında (Maden sanayisi, İmalat sanayisi, Elektrik enerjisi, gaz, buhar ve kondisyonlaştırılmış hava ile donanım, Enformasyon ve iletişim, Maliye ve sigorta, Eğitim, Ulaştırma, Su donanımı, kirli sular ve atık arıtma) yıl içinde 90 günden çok olmayan süre için Azerbaycan’da geçici görevlendirilenler;
• Denizciler;
• Yüksek öğrenim kurumlarında okutmanlık yapmak için davet edilen profesör-öğretmen heyeti ve okutmanlar;
• Kültür çalışanları, kayıttan geçmiş spor kulüplerinde çalışmaya davet edilen antrenör ve sporcular;
• İzin verilen dini kurumlarda profesyonel dini faaliyette bulunanlar;
• Yabancı tüzel kişinin Azerbaycan’daki temsilcilik ve şubesinin yöneticisi ve yardımcısı görevinde bulunanlar;
• Azerbaycan’da ikamet kaydı olan Azerbaycan vatandaşı ile evli olanlar;
• Göçmen statüsü almak için başvuran, göçmen statüsü almış veya siyasi sığınma verilmiş kişiler;
• Bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşından küçük veya birinci derece malul Azerbaycan vatandaşı olanlar;
• İlgili yürütme kurumu tarafından belirlenen durumlarda istihdam edilenler.

Çalışma izni verilmemesi kararlarının gerekçeleri

• Gerekli belgeler ibraz edilmediğinde;
• İbraz edilen belgeler sahte olduğunda, söz konusu belgelerde net olmayan veya çarpıtılmış bilgiler olduğunda;
• İşverenin işgücüne olan ihtiyacının yerel işgücü kaynağından karşılaması mümkün olduğunda;
• Yabancı, 18 yaşından küçük olduğunda;
• İşgücü göçü kotası dolduğunda;
• Yabancı, belirlenmiş bulaşıcı hastalık listesindeki hastalık virüsü taşıyıcısı olduğunda;
• Yabancı istihdam edildiği işin yerine getirilmesi için talep edilen ihtisasa veya iş tecrübesine sahip olmadığında.

 Çalışma izni başvurularının incelenmesi

• Başvurular yazılı veya elektron yapılabilir.
• Başvurudaki eksik belgelere ilişkin Devlet Migrasiya Hizmeti işverene yazılı bilgi verir.
• Başvurular 20 işgününde sonuçlandırılır.
• Başvuru belgeleri görüş bildirilmesi için Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı gönderilir.
• Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı bilgileri 5 iş günü içinde inceleyerek, işverenin işgücü ihtiyacını yerel işgücünden karşılamasının mümkün olup-olmamasına ilişkin Devlet Migrasiya (Göç) Hizmetine görüş bildirir.
• Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanlığı 5 iş günü içinde görüş bildirilmediğinde, bu, iznin verilmesine itiraz olunmadığı şeklinde kabul edilir.
• Ret kararı Devlet Migrasiya (Göç) Hizmeti tarafından  gerekçelendirilmeli ve kararın bir nüshası işverene verilmelidir.
• İşveren, söz konusu ret kararının gerekçesi ortadan katlığında, tekrar başvuru yapabilir.
• Çalışma izni, harcın ödendiğine ilişkin belge ibraz edildikten sonra işverene verilir.

 Çalışma izni süresi ve sürenin uzatılması

• Çalışma izni 1 yıllığına verilir, iş sözleşmesi 1 yıldan az süre için öngörüldüğünde ise söz konusu süre kadar verilir. Çalışma izninin süresi her defa 1 yıldan çok olmamak kaydıyla uzatılabilir.
• Çalışma izninin süresinin uzatılması için işveren, sürenin bitimine 30 gün kala başvuruda bulunmalıdır. Uzatma izni çıkarsa, harç ödendikten sonra işverene verilir.

İşverenin yabancı işçiyi başka işe geçirmesi

• Yabancı aynı işverenin yanında başka işe geçirildiğinde onun için yeni çalışma izni alınmalıdır. Tüzel kişinin yeniden yapılanması halinde de yabancı için yeni çalışma izni alınmalıdır.
• Yabancıya aynı işverenin yanında başka işe geçirilmesine ilişkin yeni çalışma izni verildiğinde, söz konusu çalışma izninin süresi önceki çalışma izni süresinin yürürlükte kalan kısmından çok olmamalıdır. Bu durumda herhangi harç ödenmez.

İş sözleşmesi feshedildiğinde çalışma izninin geçersiz olması

• İş sözleşmesi feshedildiğinde, işveren bununla ilgili Devlet Migrasiya Hizmetine 5 iş günü içinde bilgi vermelidir. İş sözleşmesi feshedildiğinde, şahsa verilmiş çalışma izni geçerliliğini kaybeder.
• İş sözleşmesi feshedildiğinde ve işçi göçmenin Azerbaycan’da kalmasına başka neden bulunmadığında, 10 iş günü içinde Azerbaycan’dan çıkmalıdır.

İşçi göçmenlerin hakları

• Azerbaycan İş Kanununda belirtilmiş hususlar istisna olmakla, yabancı çalışanların çalışma koşulları ile ilgili Azerbaycan vatandaşları için yasalarla belirlenmiş aynı şartlar uygulanır ve onların haklarının temini yasalarla Azerbaycan vatandaşları için belirlenmiş şekilde hayata geçirilir.
• Yabancı çalışanların emek faaliyetleri ile ilgili Migrasiya Kanununda öngörülmeyen diğer hususlar İş Kanunu ile düzenlenir.
• Yabancı çalışan vefat ettiğinde, işveren işçinin cenazesinin daimi oturduğu ülkeye gönderilmesini sağlamalıdır.

A.C. Göç Kanunu gereği, belli sebeplerle (çalışma izni, işadamı vb.) oturum almış yabancıların ve Azerbaycan vatandaşının yabancı aile bireylerine de oturum izni verilmektedir.

Azerbaycan’da daimi oturma izni

1. Azerbaycan’da 2 yıl geçici oturan yabancılar, geçici oturum izni süresinin bitimine 3 ay kala daimi oturum izni başvurusunda bulunabilirler.
2. İlgili kurumlar (Emniyet/İstihbarat) başvuruda bulunmuş yabancılar hakkında 1 ay içinde araştırma yapar ve görüş bildirir. İlgili kurumlar (Emniyet/İstihbarat) 1 ay içinde görüş bildirmediğinde, bu, iznin verilmesine itirazın olunmadığı şeklinde kabul edilir. Başvuru 2 ay içinde sonuçlandırılır.
3. Azerbaycan’da daimi oturma izni 5 yıllık verilir. Bu sürenin bitimine en az 3 ay kala yabancının başvurusu doğrultusunda daimi oturma izni yeniden her defa 5 yıl uzatılabilir.

Azerbaycan’da daimi oturma izninin verilmediği (sürenin uzatılmadığı) / daha önce verilmiş iznin iptaline ilişkin durumlar

1. Azerbaycan ulusal güvenliğine veya toplumsal düzene zarar verilebileceği durumlarda;
2. İzin almak için sahte belge ve yalan bilgi ibraz edildiğinde;
3. Pasaport bitiş süresi 3 aydan az olduğunda;
4. Belirlenmiş bulaşıcı hastalık listesindeki hastalık virüsü taşıyıcısı olduğunda (Azerbaycan vatandaşı ile evli olanlar istisna olmakla);
5. Ağır suç işlediğinde;
6. Daha önce Azerbaycan’dan sınır dışı edilmekle, giriş yasağı olduğunda;
7. 1 yıl içinde toplam 180 gün Azerbaycan dışında olduğunda;
8. Yurtdışında daimi yaşamak için Azerbaycan’dan ayrıldığında;
9. A.C. kanunları ile belirlenmiş hak ve görevlerini, resmi dili bilmediğinde;
10. Azerbaycan’da bulunması istenmeyen kişi olarak görüldüğünde;
11. Sınır dışı kararı verildiğinde;
12. Azerbaycan’da oturduğu sürede, belirttiği geliş amacını ihlal ettiğinde.