ULUSLARARASI İŞGÜCÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN YABANCILARA DÜZENLENEN BELGELER
1. Çalışma İzni Belgeleri
Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca resmî bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izni ifade eder. Ancak geçici koruma, uluslararası koruma başvuru sahibi yabancılar ile şartlı mültecilere düzenlenen çalışma izinleri ikamet izni yerine geçmemektedir.
Çalışma izni kartı 5 farklı çalışma izni türü için düzenlenmektedir. Bunlar:
Çalışma İzni Belgesinin kişiselleştirilerek üretilmesi aşamasında, https://izinsorgula.csgb.gov.tr adresinden doğrulanabilmesi için karekod eklenmektedir. İlaveten, belgenin doğrulamasının ve geçerliliğinin calismaizni.gov.tr adresinden izin sorgulama sisteminden yapılması gerektiğine yönelik bilgilendirme bulunmaktadır.
Belge üzerinde belge veriliş tarihi, izin başlangıç tarihi, son geçerlilik tarihleri ile şerhler yer almakta olup belge yalnızca bu süreler içerisinde geçerlidir. Belgede ayrıca yabancının çalışacağı işyerinin unvanı ve çalışacağı il bilgileri bulunmaktadır.
1.1. İkamet İzni Yerine geçen Çalışma İzin Türleri
Çalışma izni türü Süreli, Süresiz veya Bağımsız olan çalışma izinleri ikamet izni yerine de geçer ve bunların kart tasarımı aynıdır. Bu kapsamdaki yabancılar çalışma izni belgeleriyle, herhangi bir yol izin belgesi almasına gerek olmadan, geçerlilik süresi içinde iller arasında seyahat edebilmektedirler.
Süreli Çalışma İzni: Başvurunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, gerçek veya tüzel kişiye ya da kamu kurum veya kuruluşuna ait belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla belirli süreler için düzenlenir.
Süresiz Çalışma İzni: İzin başlangıç tarihi itibarıyla herhangi bir bitiş tarihi olmadan ve belirli bir işverene bağlı olmadan düzenlenen çalışma iznidir. Süresiz çalışma izni belgesinin son geçerlilik süresi 5 yıl olup geçerlilik süresi bitmeden yenilenmesi gerekmektedir. Süresiz çalışma izni olan yabancı, uzun dönem ikamet izninin sağladığı tüm haklardan yararlanır. Süresiz çalışma izni olan yabancı, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır.
Bağımsız Çalışma İzni: Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma izni olup belirli sürelerle düzenlenir. Süresiz çalışma izninde olduğu gibi bir işverene bağlı olmaksızın yabancı adına düzenlenir.
1.2. İkamet İzni Yerine Geçmeyen Çalışma İzinleri
Geçici Koruma, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi veya Şartlı Mülteci statüsündeki yabancılara düzenlenen çalışma izni ikamet izni yerine geçmez ve buna yönelik açıklama kartların arka yüzünde ifade edilmektedir.
Bu kapsamdaki kişilerin ikamet hakları İçişleri Bakanlığı tarafından sonlandırılırsa çalışma izinleri de geçersiz hale gelmiş sayılır. Bu kişilere kayıtlı oldukları illerin dışında farklı bir ilde çalışma izni verilmesi halinde yol izni alarak çalışacağı illere seyahat etmesi gerekmektedir.
Geçici Koruma Çalışma İzni: Geçici Koruma sahibi yabancılara verilen çalışma izni belgesinde ikamet izni yerine geçmediği Türkçe ve Arapça olarak arka yüzünde yazılmaktadır.
Uluslararası Koruma Çalışma İzni: Uluslararası Koruma türünde verilen çalışma izni belgesinde çalışma izninin ikamet izni yerine geçmediği Türkçe ve İngilizce olarak arka yüzünde yazılmaktadır.
2. Turkuaz Kart Görselleri
Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir.
Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geçiş süresi içinde iptal edilmezse Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir.
Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.
Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve asıl kart sahibi yabancının Turkuaz Kart geçerlilik süresi boyunca ikamet izni yerine geçen belge olarak Turkuaz Kart Sahibi Yakını Kartı verilir.
Turkuaz Kart belgelerinin kişiselleştirilerek üretilmesi aşamasında, https://izinsorgula.csgb.gov.tr adresinden doğrulanabilmesi için belgeye karekod eklenmektedir. İlaveten, belgenin doğrulamasının ve geçerliliğinin calismaizni.gov.tr adresinden izin sorgulama sisteminden yapılması gerektiğine yönelik bilgilendirme bulunmaktadır.
Belge üzerinde belge veriliş tarihi, son geçerlilik tarihleri yer almakta olup belge yalnızca bu süreler içerisinde geçerlidir.
Turkuaz Kart kapsamındaki yabancılar belgeleriyle, herhangi bir yol izin belgesi almasına gerek olmadan, geçerlilik süresi içinde iller arasında seyahat edebilmektedirler.
3. Çalışma İzni Muafiyetlerine İlişkin Kart ve Belge Görselleri
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 13’üncü maddesi uyarınca belirlenen yabancılar çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmektedir. Çalışma izninde olduğu üzere çalışma izni muafiyeti, 6458 sayılı Kanunun 27’nci maddesi uyarınca ikamet izni yerine geçer. Ancak geçici koruma, uluslararası koruma başvuru sahibi yabancılar ile şartlı mültecilere düzenlenen çalışma izni muafiyetleri ikamet izni yerine geçmemektedir.
Çalışma izni muafiyeti kapsamında farklı durumdaki yabancılara farklı türde belgeler düzenlenmektedir. Bunlar:
3.1. Çalışma İzni Muafiyeti Belgesi
Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin “Çalışma İzni Muafiyeti” başlıklı 5’inci bölümüne istinaden muafiyet kapsamında olan yabancılara 3 ay veya daha uzun sürelerle muafiyet izni verilmesi halinde Çalışma İzni Muafiyeti Belgesi kart olarak düzenlenir ve başvuruda belirtilen adrese gönderilir. 3 aydan kısa düzenlenen muafiyetlerde ise yabancının talebi olmadığı sürece kart basımı yapılmaz; sadece “Çalışma İzni Muafiyetini Gösterir Belge” düzenlenir.
Düzenlenen çalışma izni muafiyetleri, çalışma izninde olduğu üzere geçerli olduğu sürece, ikamet izni yerine de geçer.
Çalışma İzni Muafiyeti Belgesinin kişiselleştirilerek üretilmesi aşamasında, https://izinsorgula.csgb.gov.tr adresinden doğrulanabilmesi için belgeye karekod eklenmektedir. İlaveten, belgenin doğrulamasının ve geçerliliğinin calismaizni.gov.tr adresinden izin sorgulama sisteminden yapılması gerektiğine yönelik bilgilendirme bulunmaktadır. Belge üzerinde belge veriliş tarihi, izin başlangıç tarihi, son geçerlilik tarihleri ile şerhler yer almakta olup belge yalnızca bu süreler içerisinde geçerlidir.
3.2. Çalışma İzni Muafiyetini Gösterir Belge
Çalışma İzni Muafiyetini Gösterir Belge, E-Muafiyet sisteminde onaylanan tüm çalışma izni muafiyetleri için https://emuafiyet.csgb.gov.tr/verify adresinden doğrulanabilmesi için karekod sorgulamalı bir şekilde üretilmektedir. Aynı zamanda düzenlenen tüm muafiyetler https://izinsorgula.csgb.gov.tr adresinden doğrulanabilmektedir.
3 aydan kısa düzenlenen muafiyetlerde yabancının talebi olmadığı sürece kart basımı yapılmaz; sadece “Çalışma İzni Muafiyetini Gösterir Belge” düzenlenir. 3 aydan uzun muafiyetlerde ise bu belge muafiyet başlangıç tarihi itibarıyla en fazla 3 ay kadar geçerlidir. Sonrasında ise kart olarak basılan Çalışma İzni Muafiyeti Belgesini kullanması zorunludur.
3.3 Geçici ve Uluslararası Koruma Kapsamındaki Yabancılara Mevsimlik Tarım ve Hayvancılık İşlerinde Verilen Belge (Çalışma İzni Muafiyet Bilgi Formu)
Geçici koruma sağlanan yabancılar ile uluslararası koruma başvuru sahibi ve şartlı mülteci statüsü sahibi yabancıların mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışabilmeleri için çalışma izni almalarına gerek olmayıp çalışma izni muafiyeti almaları yeterlidir.
Bu kapsamdaki yabancılar, statüsünü belirten kimlik belgesi (Geçici koruma kimlik belgesi, uluslararası koruma başvuru kimlik belgesi ya da şartlı mülteci kimlik belgesi) ile kayıtlı oldukları ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne başvurmaları akabinde bir yıla kadar muafiyet belgesi düzenlenir.
Geçici Koruma Sağlanan Yabancılar için kayıtlı oldukları il dışında en fazla 3 ay için belge düzenlenebilirken uluslararası koruma başvuru sahibi ve şartlı mülteci statüsü sahibi yabancıların sadece kalış hakkı sağlanan ilde mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere muafiyet başvurusu yapabilir. Bu kişiler muafiyet düzenlendikten sonra seyahat edebilmeleri için e-Devlet üzerinden veya Göç İdaresi İl Müdürlüğünden yol izin belgesi almalıdır.
Düzenlenen Çalışma İzni Muafiyet Bilgi Formu, https://izinsorgula.csgb.gov.tr adresinden doğrulanabilmesi için karekod sorgulamalı bir şekilde üretilmektedir.
3.4 Gürcistan Uyruklu Yabancılara Mevsimlik Tarım İşlerinde Verilen Belge
Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin illerinde, mevsimlik tarım işlerinde çalışacak Gürcistan uyruklu yabancıların çalışma izni muafiyeti almaları zorunludur. Çalışma izni muafiyeti başvurusu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Yabancı Uyruklu Mevsimlik İşçiler (YUMI-Net) web uygulaması üzerinden istenilen bilgilerin girilerek başvuru formunun tamamlanarak onaylanması ve çalışacakları ilçelerdeki kaymakamlıklara müracaat etmeleri ve kaymakamlıklardan muafiyet kapsamında olduklarını gösterir belgeyi almaları gerekmektedir.
Bu kapsamdaki yabancılar bir takvim yılında en fazla 90 (doksan) gün süreyle mevsimlik tarım (çay ve fındık) işlerinde çalışabilecektir; ancak bu süre yabancıların Türkiye’de yasal kalış süresi (vize/vize muafiyeti süresi, ikamet izni süresi) ile sınırlıdır.
